Powiat
Oleski

W uroczystości, na zaproszenie Burmistrza Olesna Sylwestra Lewickiego oraz współorganizatorów, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa, uczestniczył Starosta Oleski Roland Fabianek wraz z Wicestarostą Stanisławem Belką.
W ceremonii udział wzięli również przedstawiciele Narodowego Instytutu Dziedzictwa – zastępca dyrektora Bogusław Chmiel oraz Magda Lucima i Maciej Rymkiewicz, kierownik Oddziału Terenowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu Joanna Banik, przedstawiciele Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie – Alicja Nawracaj i Adam Dylewski, rabin w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi Dawid Szychowski, proboszcz parafii pw. Bożego Ciała w Oleśnie ksiądz Walter Lenart, dyrektor Muzeum Regionalnego w Oleśnie Ewa Cichoń, dyrektor Oleskiej Biblioteki Publicznej Ilona Gnacy, dyrektor Miejskiego Domu Kultury w Oleśnie Marek Kudra, nauczyciele historii, Zofia Adamczyk, Katarzyna Grabas oraz uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego w Oleśnie.
Wszystkich przybyłych przywitał Janusz Wojczyszyn, Sekretarz Gminy Olesno.

---

Podczas uroczystości po raz pierwszy zaprezentowany został znak tablicy informacyjnej, ustawionej na terenie cmentarza. Na tablicy w kształcie nawiązującym do macewy (tradycyjnej formy nagrobka żydowskiego) zastosowano nowoczesną formę upamiętnienia w postaci znaku QR, odsyłającego do szerszej charakterystyki nekropolii w Oleśnie umieszczonej na portalu zabytek.pl. 
Odczytane zostały okolicznościowe listy doktora Jarosława Sellina, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalnego Konserwatora Zabytków oraz Zygmunta Stępińskiego, dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

---

Dla społeczności żydowskiej cmentarze mają ogromne znaczenie. Nekropolia żydowska stanowiła kamień węgielny każdej gminy – napisał w liście Zygmunt Stępiński. – Uzyskanie zgód na urządzenie cmentarza stanowiło definitywne ugruntowanie istnienia gminy żydowskiej – był to akt o większej sile niż przywilej osiedleńczy, budowa siedziby kahału, domu modlitwy czy nawet synagogi. Wraz z założeniem cmentarza i powołaniem przy nim bractwa świętego, chewra kadisza zaczynały się dzieje każdej gminy żydowskiej w Polsce. Olesno należy do ośrodków o bardzo dawnej obecności żydowskiej. Pierwsze wzmianki o Żydach pochodzą z 1226 roku, a dotyczą kupców przejeżdżających przez tutejszą komorę celną na szlaku z Moraw do Kujaw. Pierwsza żydowska rodzina osiedliła się w XV wieku na Małym Przedmieściu, a nowożytna samodzielna gmina powstała pod koniec XVIII wieku. Obecność społeczności żydowskiej w Oleśnie była widoczna zwłaszcza w drugiej połowie XIX wieku, gdy czołowymi postaciami miejscowej gospodarki stali się spedytor Martin Cohn oraz Siegfried Schlesinger, właściciel browarów i sieci sklepów. Oleskie społeczności umiały żyć ze sobą w pokoju. Do anegdoty przeszły coniedzielne „ekumeniczne” spotkania ewangelickiego pastora Johanna Salzwedela, rabina Blumfelda i katolickiego proboszcza Walentego Morawca. Spotykali się oni w winiarni Cassela i spędzali czas na partyjce skata.

---

O wielokulturowej historii Żydów na terenie Olesna mówił w swoim wystąpieniu Burmistrz Olesna Sylwester Lewicki: Aby ocalić od zapomnienia żyjących niegdyś w naszym mieście i okolicach oleskich synów narodu wybranego, pielęgnujemy pamięć o ich miejscu wiecznego spoczynku. Służy temu dzisiejsze odsłonięcie tablicy na cmentarzu żydowskim w Oleśnie, który jest unikatowym zabytkiem sztuki sepulkralnej (dziedziny sztuk plastycznych, związanej głównie z kultem zmarłych i dążeniem do utrwalenia pamięci o nich), miejscem upamiętnienia dziedzictwa kulturowego dawnych mieszkańców Olesna. Uczymy się w ten sposób tolerancji i szacunku wobec zróżnicowanych etnicznie, wyznaniowo i kulturowo mieszkańców naszej małej ojczyzny. Dzisiaj jedynym niemym świadkiem obecności wyznawców judaizmu na naszej ziemi jest właśnie ten cmentarz.

---

Na zakończenie uroczystości rabin Dawid Szychowski zmówił modlitwę upamiętniającą zmarłych, zapalone zostały znicze pod pamiątkową tablicą oraz złożono kamyki na macewach na oleskim cmentarzu żydowskim. Zwyczaj składania kamieni na grobach sięga czasów biblijnych. W tradycji żydowskiej istnieje nakaz zaznaczania miejsc pochówku. Pierwszymi formami nagrobków były kurhany i każdy przechodzień zobowiązany był dołożyć kolejny kamień do kurhanu. Z tego obyczaju dzisiaj pozostał zwyczaj układania na grobach małych kamieni. Gest ten wyraża naszą wieczną pamięć o zmarłych.

---

Upamiętnienie oleskiego cmentarza żydowskiego zostało zrealizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu „Oznakowanie Cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydarzenie jest wynikiem współpracy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa.