Świętokrzyskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
w Kielcach

1. Rozwijanie kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii, sztuki i matematyki.
2. Kształtowanie umiejętności łączenia wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin dla osiągnięcia wyznaczonego celu.
3. Rozbudzanie ciekawości poznawczej, kreatywności i wyobraźni uczniów.
4. Rozwijanie myślenia logicznego i zachęcanie do poszukiwania nowych rozwiązań.
5. Rozwijanie kompetencji miękkich niezbędnych do planowania własnej pracy, pracy w grupie oraz efektywnej komunikacji.
6. Podniesienie efektów oraz jakości kształcenia

Nasza szkoła zlokalizowana jest w gminie, gdzie przeważają tereny rolnicze, dlatego zagadnienia związane z uprawą roślin, szczególnie uprawnych, są dla naszej społeczności szkolnej wyjątkowo bliskie. Doskonale wiemy, że jest wiele czynników, które mają ogromny wpływ na jakość gleby, a w konsekwencji na jakość plonów, ale jednym z najważniejszych jest odczyn gleby. Dlatego grupa uczniów klasy piątej i szóstej postanowiła sprawdzić odczyn gleby w naszej okolicy oraz zbadać jak pH gleby wpływa na wzrost roślin? Co ma Peha? Szukając odpowiedzi na nurtujące pytania zespół projektowy podjął się realizacji szeregu działań i aktywności. Uczniowie między innymi wcielili się w rolę chemików, przeprowadzając doświadczenia i eksperymenty związane z badaniem odczynu gleby z ogródka szkolnego oraz substancji z najbliższego otoczenia. Działaniem, które niewątpliwie wzbudziło najwięcej emocji, było przygotowanie gleby o pożądanym odczynie: kwasowym, zasadowym i obojętnym, a następnie wysiew nasion  i  obserwacja  ich  tempa  kiełkowania  i  wzrostu.  W  swoich  badaniach i eksperymentach korzystali z przyrządów pomiarowych, wskaźników kwasowo­ zasadowych, samodzielnie odkrywali wiedzę z różnych dziedzin nauki takich jak chemia, biologia, fizyka, informatyka.

Na początku została wybrana docelowa grupa projektowa odpowiedzialna za realizację przedsięwzięcia. Podczas zajęć dodatkowych uczniowie sami określili temat, wyłonili cel główny projektu oraz opracowali szczegółowy plan działania.

W pierwszym etapie realizacji projektu uczestnicy wzięli pod lupę czynniki, które mają wpływ na jakość plonów, upraw. Korzystając z różnych źródeł informacji dowiedzieli się co to jest pH, rodzaje odczynu gleby, rodzaje wskaźników kwasowo-zasadowych, sposoby badania odczynu gleby, metody obniżania i podwyższania odczynu gleby.

Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe Phet, z którego skorzystali umożliwiło zespołowi przeprowadzenie symulacji określania pH wybranych roztworów. Następnie uczestnicy projektu wcielili się w rolę badaczy, którzy przy pomocy kwasomierzy, pehametrów i własnoręcznie przygotowanego wskaźnika – wywaru z czerwonej kapusty określali odczyny i pH wybranych roztworów substancji spożywczych, środków czystości oraz gleby z ogródka szkolnego. Gdy już uczniowie zbadali odczyn gleby, zespół podjął działania służące przygotowaniu gleby o odczynie kwasowym, zasadowym i obojętnym. W tym celu uczestnicy podjęli się obniżenia, podwyższenia i zobojętnienia odczynu gleby  tak, aby móc w niedalekiej przyszłości porównać tempo wzrostu roślin w zależności od jej odczynu. W międzyczasie część grupy projektowej wykonała ekodoniczki według własnego pomysłu, które służyły potem do prowadzenia upraw.

Kolejnym zadaniem, jakiego podjęła się grupa projektowa, było wysianie do trzech kolejnych doniczek wypełnionych glebą o odczynie kwasowym, zasadowymi obojętnym nasionek rzeżuchy i fasoli. Z dużym niepokojem uczniowie czekali na pierwsze oznaki kiełkowania i wzrostu. Bacznie obserwując swoje sadzonki, skrzętnie dokonywali pomiarów i notowali swoje spostrzeżenia i wnioskowali. Okazało się, że każda roślina potrzebuje odpowiedniego pH gleby, aby mogła się prawidłowo rozwijać. Obserwacje uczniów nie pozostawiły złudzeń, fasola najlepiej rozwinęła się w glebie o odczynie lekko zasadowym. Wartość pH gleby wpływa na dostępność i przyswajalność wszystkich składników odżywczych dla roślin. Dla większości roślin najbardziej pożądane jest pH w przedziale od 5,5 do 7,5. Zbyt wysokie lub zbyt niskie pH wpływa niekorzystnie na rozwój rośliny. System korzeniowy zostaje zredukowany, w skutek czego rośliny słabiej rosną, są mniejsze, ich liście i łodygi mają liczne przebarwienia. Zwieńczeniem projektu było wykonanie przez uczestników projektu skali pH, która w przyszłości będzie służyła ich młodszym i starszym kolegom oraz koleżankom jako środek dydaktyczny na lekcjach chemii.

Wyniki realizacji projektu uczniowie rozpowszechnili wśród uczniów i nauczycieli przygotowując prezentację multimedialną w programie PowerPoint.

Podczas tego wydarzenia zespół projektowy przygotował stoisko badawcze, społeczność szkolna mogła zbadać odczyn gleby i różnych substancji spożywczych np. mleka, soku z cytryny, mydła korzystając z przyrządów pomiarowych i papierków wskaźnikowych.

Wielotygodniowa praca nad projektem okazała się bardzo interesująca. Uczniowie udowodnili, że wartość pH gleby wywiera istotny wpływ na wzrost i rozwój roślin. Każde kolejne spotkanie było nową przygodą. Praca w grupie projektowej uświadomiła uczestnikom, że nauka jest nieodzownym elementem naszego życia, który służy człowiekowi w rozwijaniu jego światopoglądu i poprawie jakości życia. Realizacja projektu przyczyniła się do zwiększenia motywacji i zainteresowania naukami przyrodniczymi. Wartością dodaną dla uczestników zajęć STEAM było niewątpliwie rozwijanie postaw badawczych, kompetencji społecznych, doskonalenie współpracy w grupie, interakcji. Warto dodać, że takie umiejętności będą w przyszłości poszukiwane i cenione przez ich przyszłych pracodawców. Uczniowie rozwijali swoją kreatywność, uczyli się zdobywania wiedzy korzystając z różnych źródeł wiedzy, kształcili umiejętność dociekania i wnioskowania. Realizacja projektu umożliwiła uczniom interdyscyplinarne podejście do zagadnień związanych z tajemniczym pH, kształtowała umiejętność bacznego obserwowania, stawiania hipotez, planowania eksperymentów. Dzięki temu uczniowie dowiedzieli się, że nauka to ciągłe odkrywanie i wyjaśnianie istniejących procesów i zjawisk. Uczniowie stali się badaczami rzeczywistości i otwarli się na nowe sposoby postrzegania badanych zjawisk i procesów. Zwieńczeniem projektu było wykonanie skali pH, która w przyszłości będzie służyła uczniom naszej szkoły jako środek dydaktyczny na lekcjach chemii. Wyniki realizacji projektu rozpowszechniono wśród uczniów i nauczycieli.

Świętokrzyskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach