Powiat
Ostrowiecki

Porady z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji w powiecie ostrowieckim odbywają się wyłącznie po uprzednim umówieniu terminu wizyty od poniedziałku do piątku w godz. 7.30 - 15.30

pod numerem telefonu: 664 990 364

lub adresem e-mail:  pomocprawna@powiat.ostrowiecki.eu

Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczenie  nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego osobom niepełnosprawnym ruchowo i doświadczającym trudności w komunikowaniu się

Osobom ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście, oraz osobom doświadczającym trudności w komunikowaniu się, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. z 2017 r. poz. 1824), może być udzielania nieodpłatna pomoc prawna, nieodpłatne poradnictwo obywatelskie i mediacja także poza punktem np.:

• za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość
• w miejscu zamieszkania osoby uprawnionej
• w miejscu, w którym zapewnia się możliwość skorzystania z pomocy tłumacza języka migowego
• w miejscu wyposażonym w urządzenia ułatwiające porozumiewanie się z osobami doświadczającymi trudności w komunikowaniu się
• w innym miejscu dostoswoanym do potrzeb ww. osób

Zgłoszeń na porady w ww formach można dokonać w następujący sposób:

• telefonicznie (od pon. do pt. w godzinach od 7.30 do 15.30) pod numerem 664 990 364
• e-mailowo: pomocprawna@powiat.ostrowiecki.eu

W powyższej sytuacji osoba udzielająca nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadcząca nieodpłatne poradnictwo  odbiera bezpośrednio od interesanta oświadczenie w przedmiocie braku możliwości poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prannej

Osoba, która dokonuje zapisów na porady ustali miejsce i formę udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej  oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i uzgodni dogodny termin porady prawnej dla osoby doświadczającej trudności w komunikowaniu się oraz dla osoby ze znaczną niepełnosprawnością ruchową .

Osobom, które doświadczają trudności w komunikowaniu zapewnia się możliwość skorzystania podczas nieodpłatnej porady prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z pomocy tłumacza języka migowego.

Zgłoszeń na porady w ww. formie można dokonać w następujący sposób:

• e-mailowo: pomocprawna@powiat.ostrowiecki.eu
• osobiście w Starostwie Powiatowym, ul. Iłżecka 37; 27 - 400 Ostrowiec Świętokrzyski

W powyższej sytuacji osoby ze znaczną niepełnosprawnością ruchową oraz osoby doświadczające trudności w komunikowaniu się, które zgłoszą uzasadnioną potrzebę komunikacji za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego składają staroście, w formie papierowej lub elektronicznej, oświadczenie w przedmiocie braku możliwości poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prawnej, wraz ze wskazaniem okoliczności to uzasadniających oraz dostępnych tej osobie środków porozumiewania się na odległość. 

Osoba, która dokonuje zapisów na porady ustali dostępności tłumacza migowego i uzgodni dogodny dla osoby doświadczającej trudności w komunikowaniu się termin porady prawnej przy udziale tłumacza języka migowego.

Po uzyskaniu pomocy prawnej można wyrazić swoją opinię na temat udzielonej porady.

Zgodnie z §5 ust.4 pkt 5 i 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2018 w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (Dz.U z 2021, poz. 2500) osoby uprawnione mają możliwość przekazywania opinii o udzielonej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczonym nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim. Opinie o udzielonej poradzie można przekazać w następujący sposób:

• wypełnienie Karty B (opinia osoby uprawnionej o udzielonej poradzie) bezpośrednio po uzyskaniu pomocy. Po wypełnieniu Karty B należy ją umieścić w oznakowanej nieprzezroczystej urnie, znajdującej się w poczekalni punktu,
• e-mailowo poprzez wysłanie scanu wypełnionej części B karty pomocy na adres: pomocprawna@powiat.ostrowiecki.eu  (w temacie wiadomości proszę wpisać „Nieodpłatna Pomoc Prawna – opinia”)

Dodatkowo osoby ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzeba (Dz. U. Z 2020 r. poz. 1062) mają również możliwość przekazywania Kart B w następujący sposób:

• telefonicznie pod numerem 664 990 364
• listownie, przesyłając opinię na adres: Starostwo Powiatowe w Ostrowcu Świętokrzyskim, Wydział Organizacyjno - Prawny, ul. Iłżecka 37; 27 - 400 Ostrowiec Świętokrzyski

*Dyżur z możliwością mediacji – szczegółowe informacje w karcie informacyjnej poradnictwa „Nieodpłatna mediacja”.

Pozasądowe metody rozwiązywania sporów – to sposoby wyjścia z konfliktu, bez przenoszenia tego sporu na drogę sądową. Za zgodą obydwu stron neutralna osoba trzecia (niezależna instytucja) ― np. mediator, koncyliator albo arbiter ― pośredniczy w kontaktach między stronami:

• umożliwia zbliżenie stanowisk stron (np. poprzez mediację),
• proponuje rozwiązanie sporu (np. przez koncyliację),
• rozstrzyga spór między nimi i narzuca rozwiązanie (np. w ramach arbitrażu).

Alternatywne w stosunku do postępowania sądowego sposoby rozwiązywania sporów są zwykle tańsze, szybsze i prostsze. Jest to metoda tańsza, gdyż z reguły nie wiąże się z koniecznością ponoszenia opłat sądowych, wydatków na pełnomocników. Dopiero zatwierdzenie ugody przez Sąd wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty, ale znacznie niższej niż chociażby wpis od pozwu. Rozwiązanie to jest szybsze ze względu na długie terminy rozpatrywania sporów sądowych. Rozwiązywanie sporów w ten sposób jest też prostsze gdyż nie wymaga znajomości procedur sądowych i umiejętności formułowania stanowisk procesowych.

Mediacja to sposób dojścia do porozumienia pomiędzy zwaśnionymi stronami przy pomocy neutralnej osoby trzeciej ― mediatora. Strony samodzielnie wypracowują ugodowe, najkorzystniejsze dla nich rozwiązanie. Wybrany przez nich mediator jedynie ułatwia kontakt i wspiera ich w komunikacji ― nie ustala kto ma rację i nie narzuca własnych rozwiązań. Korzystanie z mediacji jest dobrowolne – do jej podjęcia konieczna jest zgoda obu stron. Rozwiązanie sporu w ten sposób daje zwaśnionym stronom większą satysfakcję. Ostateczne rozstrzygniecie jest bowiem wspólnie wypracowane, a nie odgórnie narzucone przez Sąd.

Nieodpłatna mediacja – jest dostępna zarówno w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej, jak również
w ramach świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do polubownego rozwiązania sporu. Stroną inicjującą przeprowadzenie nieodpłatnej mediacji może być wyłącznie osoba uprawniona. Druga strona nie musi być osobą uprawnioną – może to być przedsiębiorca, osoba fizyczna, pracodawca, kontrahent, sąsiad, członek rodziny itp.

Nieodpłatna mediacja obejmuje:

1)poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji oraz korzyściach z tego wynikających;

2) przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji;

3) przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej;

4) przeprowadzenie mediacji;

5) udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem.

W dniu 1 stycznia 2023 roku po raz drugi uruchomione zostały koordynowane centralnie punkty specjalistyczne  w ramach systemu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. 

W punktach na terenie całego kraju można uzyskać pomoc prawną między innymi z zakresu pomocy rodzinom wychowującym dzieci z niepełnosprawnością oraz pomocy ofiarom przemocy wobec kobiet i dzieci. Punkty o takich właśnie specjalizacjach zostały utworzone obok punktów specjalizujących się w prawie spadkowym, kredytach frankowych, ubezpieczeniach, podatkach czy upadłości konsumenckiej.
Jeżeli potrzebujesz porady specjalisty z jednej ze wskazanych na liście dziedzin, możesz zarejestrować się na wybrany dyżur specjalistyczny niezależnie od swojego miejsca zamieszkania.
Punkty specjalistyczne oferują możliwość skorzystania z porady zdalnej, czyli przy użyciu środków komunikowania się na odległość, co pozwala na skorzystanie z pomocy specjalisty beneficjentom z całego kraju.
W celu umówienia wizyty możesz skorzystać ze strony do zapisów http://np.ms.gov.pl/zapisy, lub odszukaj na stronie internetowej właściwego powiatu numer do zapisów telefonicznych albo odpowiedni adres e-mail.

Aktualną listę dyżurów specjalistycznych na rok 2023 znajdą Państwo pod poniższtm linkiem:

Lista dyżurów specjalistycznych uruchomionych na terenie całego kraju

Umowny ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w art. od 47 do 51[5]. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje wspólność małżeńska. Polega ona na tym, że wszelkie ruchomości jak i nieruchomości nabyte w trakcie trwania małżeństwa należą do majątku wspólnego małżonków.

Poprzez różnego rodzaju umowy majątkowe - małżeńskie możemy ograniczyć tę wspólność (umowa dotycząca ograniczonej wspólności majątkowej), lub ją rozciągnąć na przedmioty nabyte przez każdego z małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego (umowa dotycząca rozszerzenia wspólności majątkowej małżonków). W przypadku umowy małżeńskiej majątkowej dotyczącej rozszerzenia wspólności majątkowej, istotne znaczenie ma tutaj termin powstania wierzytelności - jeżeli jeden z małżonków jest dłużnikiem. Jeżeli wierzytelność powstała prze dniem rozszerzenia wspólności małżeńskiej majątkowej to wierzyciel może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Podstawę do takiego roszczenia stanowi treść art. 50 k.r.o.

Umowy takie mogą być zawarte również przed dniem zawarcia związku małżeńskiego. Art. 47§2 k.r.o. stanowi również podstawę do zmiany lub rozwiązania takiej umowy małżeńskiej. Skutkiem takiego działania jest powstanie pomiędzy małżonkami wspólności ustawowej chyba, że strony w umowie postanowią inaczej.

Małżonkowie mogą również zawrzeć w kancelarii notarialnej umowę dotyczącą rozdzielności majątkowej, która polega na tym, że od dnia jej podpisania przez małżonków przedmioty nabyte przez każdego z nich stanowią jego wyłączną własność ( umowa rozdzielności majątkowej małżeńskiej).

Aktualnie na rynku zauważalny jest wzrost zawieranych umów dotyczących rozdzielności majątkowej małżonków. Zazwyczaj jest to działanie o charakterze profilaktycznym, albowiem każdy z małżonków może przewidywać możliwość wystąpienia problemów natury finansowej i chce w ten sposób uchronić się przed ich skutkami.

Kolejnym przykładem umowy majątkowej pomiędzy małżonkami jest umowa rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Wskutek takiej umowy pomiędzy małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej, ale jeden z małżonków może domagać się od drugiego małżonka wyrównania dorobków. Zgodnie z k.r.o. dorobkiem małżonka jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej ( art. 51[3]). Przy obliczaniu dorobku dolicza się wartość:
- darowizn dokonanych prze jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,
-usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,
-nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka ( art. 51[3]§2 k.r.o.)
Najczęściej są to sytuacje, w których jeden z małżonków domaga się zapłaty za pracę wykonywaną w domu przy wychowywaniu dzieci. W takiej sytuacji gdy jeden z małżonków zaprzestał pracy zarobkowej i zdecydował, że zajmie się wychowywaniem dzieci to jego majątek związany z pracą zarobkową nie uległ zwiększeniu w przeciwieństwie do drugiego z małżonków, który przez cały czas trwania małżeństwa pracował zawodowo. Wówczas takiemu małżonkowi należy się wyrównanie i drugi małżonek w takiej umowie może zobowiązać się do zapłaty na rzecz małżonka niepracującego określonej sumy pieniędzy lub przeniesienia praw.
Prawo do wyrównania dorobków przechodzi na spadkobierców małżonka, który domagał się takiego wyrównania i wówczas jego spadkobiercy mogą się domagać tych roszczeń ( art. 51[5] k.r.o.)

W jakim celu zawiera się umowy małżeńskie majątkowe?
Istnieją różnorakie przyczyny zawierania takich umów przez małżonków. Najczęstszymi przyczynami zawierania umów dotyczących rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami są:
- prowadzenie działalności gospodarczej przez oboje małżonków lub jednego z nich;
- posiadanie większego majątku przez jednego z małżonków, który został zgromadzony przed zawarciem związku małżeńskiego;
- marnotrawienie majątku przez jednego z małżonków.

W sytuacji gdy jeden z małżonków lub oboje prowadzą działalność gospodarczą, podpisanie takiej umowy ogranicza ryzyko np. egzekucji komorniczej z majątku wspólnego w przypadku wystąpienia problemów finansowych w firmie jednego z małżonków. Ponadto, tacy małżonkowie oddzielnie rozliczają się z osiąganych dochodów w urzędzie skarbowym. Podpisanie umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej powoduje również brak konieczności wyrażenia zgody drugiego małżonka na zaciąganie zobowiązań w postaci np.: umowy leasingu, pożyczki, kupna udziałów w spółce prawa handlowego itp. Wówczas małżonek którego zgoda na zaciągnięcie takich zobowiązań nie jest wymagalna nie będzie odpowiadał za niewykonanie zobowiązań np. z tytułu niezapłaconego leasingu.
Wskutek podpisania przez małżonków umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej małżeńskiej nie tylko zabezpiecza się swoją część majątku, ale drastycznie pomniejsza się ryzyko finansowe osób najbliższych na wypadek popadnięcia w długi lub braku wykonania zobowiązania przez małżonka prowadzącego działalność gospodarczą.

Jeżeli jeden z małżonków zgromadził przed zawarciem związku małżeńskiego spory majątek to zawarcie umowy o rozdzielności małżeńskiej majątkowej pozwoli mu na uniknięcie w razie podziału majątku zaliczenia już posiadanego do majątku wspólnego.
Kolejną sytuacją, która często prowadzi do zawarcia umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami jest marnotrawienie majątku przez jednego z małżonków. Przykładową sytuacją jest taka, w której jeden z małżonków wyprzedaje zgromadzony przez strony majątek np. w celu zakupu używek. Małżonek, który jest w tej sytuacji pokrzywdzony może doprowadzić do ustanowienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej i podziału zgromadzonego już majątku. Wówczas każdy z małżonków będzie wiedział co stanowi jego majątek odrębny. Powodem, dla którego może również zostać zawarta taka umowa jest zaciąganie pożyczek lub kredytów przez jednego z małżonków. Po podpisaniu takiej umowy małżonek, który nie zaciąga zobowiązań nie będzie odpowiadał za zobowiązania współmałżonka powstałe po dniu podpisania niniejszej umowy.
Jak pokazuje praktyka zawarcie umowy małżeńskiej majątkowej niejednokrotnie uchroniło jedną ze stron takiej umowy odpowiedzialności za skutki finansowe działań drugiego małżonka.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Umowny ustrój majątkowy pomiędzy małżonkami regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w art. od 47 do 51[5]. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami powstaje wspólność małżeńska. Polega ona na tym, że wszelkie ruchomości jak i nieruchomości nabyte w trakcie trwania małżeństwa należą do majątku wspólnego małżonków.

Poprzez różnego rodzaju umowy majątkowe - małżeńskie możemy ograniczyć tę wspólność (umowa dotycząca ograniczonej wspólności majątkowej), lub ją rozciągnąć na przedmioty nabyte przez każdego z małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego (umowa dotycząca rozszerzenia wspólności majątkowej małżonków). W przypadku umowy małżeńskiej majątkowej dotyczącej rozszerzenia wspólności majątkowej, istotne znaczenie ma tutaj termin powstania wierzytelności - jeżeli jeden z małżonków jest dłużnikiem. Jeżeli wierzytelność powstała prze dniem rozszerzenia wspólności małżeńskiej majątkowej to wierzyciel może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Podstawę do takiego roszczenia stanowi treść art. 50 k.r.o.

Umowy takie mogą być zawarte również przed dniem zawarcia związku małżeńskiego. Art. 47§2 k.r.o. stanowi również podstawę do zmiany lub rozwiązania takiej umowy małżeńskiej. Skutkiem takiego działania jest powstanie pomiędzy małżonkami wspólności ustawowej chyba, że strony w umowie postanowią inaczej.

Małżonkowie mogą również zawrzeć w kancelarii notarialnej umowę dotyczącą rozdzielności majątkowej, która polega na tym, że od dnia jej podpisania przez małżonków przedmioty nabyte przez każdego z nich stanowią jego wyłączną własność ( umowa rozdzielności majątkowej małżeńskiej).

Aktualnie na rynku zauważalny jest wzrost zawieranych umów dotyczących rozdzielności majątkowej małżonków. Zazwyczaj jest to działanie o charakterze profilaktycznym, albowiem każdy z małżonków może przewidywać możliwość wystąpienia problemów natury finansowej i chce w ten sposób uchronić się przed ich skutkami.

Kolejnym przykładem umowy majątkowej pomiędzy małżonkami jest umowa rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Wskutek takiej umowy pomiędzy małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej, ale jeden z małżonków może domagać się od drugiego małżonka wyrównania dorobków. Zgodnie z k.r.o. dorobkiem małżonka jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej ( art. 51[3]). Przy obliczaniu dorobku dolicza się wartość:
- darowizn dokonanych prze jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,
-usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,
-nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka ( art. 51[3]§2 k.r.o.)
Najczęściej są to sytuacje, w których jeden z małżonków domaga się zapłaty za pracę wykonywaną w domu przy wychowywaniu dzieci. W takiej sytuacji gdy jeden z małżonków zaprzestał pracy zarobkowej i zdecydował, że zajmie się wychowywaniem dzieci to jego majątek związany z pracą zarobkową nie uległ zwiększeniu w przeciwieństwie do drugiego z małżonków, który przez cały czas trwania małżeństwa pracował zawodowo. Wówczas takiemu małżonkowi należy się wyrównanie i drugi małżonek w takiej umowie może zobowiązać się do zapłaty na rzecz małżonka niepracującego określonej sumy pieniędzy lub przeniesienia praw.
Prawo do wyrównania dorobków przechodzi na spadkobierców małżonka, który domagał się takiego wyrównania i wówczas jego spadkobiercy mogą się domagać tych roszczeń ( art. 51[5] k.r.o.)

W jakim celu zawiera się umowy małżeńskie majątkowe?
Istnieją różnorakie przyczyny zawierania takich umów przez małżonków. Najczęstszymi przyczynami zawierania umów dotyczących rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami są:
- prowadzenie działalności gospodarczej przez oboje małżonków lub jednego z nich;
- posiadanie większego majątku przez jednego z małżonków, który został zgromadzony przed zawarciem związku małżeńskiego;
- marnotrawienie majątku przez jednego z małżonków.

W sytuacji gdy jeden z małżonków lub oboje prowadzą działalność gospodarczą, podpisanie takiej umowy ogranicza ryzyko np. egzekucji komorniczej z majątku wspólnego w przypadku wystąpienia problemów finansowych w firmie jednego z małżonków. Ponadto, tacy małżonkowie oddzielnie rozliczają się z osiąganych dochodów w urzędzie skarbowym. Podpisanie umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej powoduje również brak konieczności wyrażenia zgody drugiego małżonka na zaciąganie zobowiązań w postaci np.: umowy leasingu, pożyczki, kupna udziałów w spółce prawa handlowego itp. Wówczas małżonek którego zgoda na zaciągnięcie takich zobowiązań nie jest wymagalna nie będzie odpowiadał za niewykonanie zobowiązań np. z tytułu niezapłaconego leasingu.
Wskutek podpisania przez małżonków umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej małżeńskiej nie tylko zabezpiecza się swoją część majątku, ale drastycznie pomniejsza się ryzyko finansowe osób najbliższych na wypadek popadnięcia w długi lub braku wykonania zobowiązania przez małżonka prowadzącego działalność gospodarczą.

Jeżeli jeden z małżonków zgromadził przed zawarciem związku małżeńskiego spory majątek to zawarcie umowy o rozdzielności małżeńskiej majątkowej pozwoli mu na uniknięcie w razie podziału majątku zaliczenia już posiadanego do majątku wspólnego.
Kolejną sytuacją, która często prowadzi do zawarcia umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami jest marnotrawienie majątku przez jednego z małżonków. Przykładową sytuacją jest taka, w której jeden z małżonków wyprzedaje zgromadzony przez strony majątek np. w celu zakupu używek. Małżonek, który jest w tej sytuacji pokrzywdzony może doprowadzić do ustanowienia pomiędzy małżonkami rozdzielności majątkowej i podziału zgromadzonego już majątku. Wówczas każdy z małżonków będzie wiedział co stanowi jego majątek odrębny. Powodem, dla którego może również zostać zawarta taka umowa jest zaciąganie pożyczek lub kredytów przez jednego z małżonków. Po podpisaniu takiej umowy małżonek, który nie zaciąga zobowiązań nie będzie odpowiadał za zobowiązania współmałżonka powstałe po dniu podpisania niniejszej umowy.
Jak pokazuje praktyka zawarcie umowy małżeńskiej majątkowej niejednokrotnie uchroniło jedną ze stron takiej umowy odpowiedzialności za skutki finansowe działań drugiego małżonka.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Upadłość konsumencka jest procedurą sądową pozwalająca na oddłużenie osób, które przestały radzić sobie ze spłatą zobowiązań. Postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być zainicjowane przez dłużnika, ale również przez wierzyciela.

Aby rozpocząć procedurę upadłości trzeba złożyć do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości. Istotne jest aby przygotowując wniosek dołożyć najwyższej staranności i wskazać wszystkie długi o jakich wiemy - długi nie zgłoszone nie będą objęte upadłością.

Wniosek o ogłoszenie upadłości jest szczegółowym formularzem dostępnym w biurze sądu lub pod adresem internetowym https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze-konsumenci-od-24-marca-2020.
Wniosek należy wypełnić bardzo dokładnie i rzetelnie, ponieważ dłużnik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną na skutek podania nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości. Wypełniony formularz wniosku wraz z kopiami dokumentacji potwierdzającej zadłużenie oraz opłatą stałą w wysokości 30,00 zł należy złożyć do Sądu Rejonowego Wydziału Gospodarczego ds. Upadłościowych i Naprawczych właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika.
Z dniem 1.12.2021 r. ustawodawca przeniósł postępowanie upadłościowe do systemu teleinformatycznego – wniosek taki można złożyć drogą elektroniczną za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych, który jest częścią Portalu Rejestrów Sądowych. Dostęp do portalu można uzyskać pod adresem : https://prs.ms.gov.pl/krz.
We wniosku o upadłość konsumencką należy wpisać liczbę wierzycieli, podstawę i wysokość zadłużenia, informacje czy toczą się postępowania sądowe, egzekucyjne, windykacyjne, miesięczne dochody, ich podstawę oraz koszty utrzymania dłużnika, a także majątek z określeniem orientacyjnej jego wartości. Do wniosku należy załączyć dowody potwierdzające twierdzenia dotyczące powodów niewypłacalności oraz dokumenty na powyższe fakty, takie jak umowy, z których wynika zadłużenie, wezwania do zapłaty, nakazy zapłaty, wyroki, informacje od komorników, wierzycieli, informacje dotyczące cesji wierzytelności, dowody potwierdzające spłaty rat, rachunki za czynsz, media oraz dokumenty potwierdzające wysokość dochodów.
Gdy wniosek spełnia wszystkie warunki formalne, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości.

UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI
Konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych, które następnie ulegają umorzeniu, a wierzyciele nie będą mogli wszcząć nowych egzekucji komorniczych odnośnie wierzytelności objętych postępowaniem upadłościowym. Wszelkie wpływy dłużnika, takie jak wynagrodzenie za pracę, które dotychczas było zajęte przez komornika, od tej chwili kontroluje syndyk.
Ponadto zatrzymani ulega naliczanie odsetek od należności, a więc - długi nie wzrosną w czasie postępowania upadłościowego.

Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej sprawa zostaje skierowana do syndyka, który w pierwszej kolejności ustala stan majątku upadłego dłużnika i analizuje zgodność informacji z wnioskiem o upadłość konsumencką. Upadły ma obowiązek wskazać lub wydać syndykowi cały majątek, przekazywać mu niezbędne dokumenty oraz informację zarówno na temat posiadanych ruchomości, nieruchomości, jak i środków pieniężnych oraz dochodów.
Syndyk dokonuje wyboru sposobu likwidacji masy upadłości, czego celem jest umożliwienie zaspokojenia wierzycieli w jak największym stopniu, z uwzględnieniem kosztów likwidacji, co wiąże się ze sprzedażą majątku należącego do dłużnika. W przypadku zlicytowania nieruchomości, w której dłużnik zamieszkuje, dłużnik musi ją opuścić i przeprowadzić się do innego lokum, a na ten cel dostanie środki z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości w kwocie pokrywającej koszty najmu za okres od 12 do 24 miesięcy.

Po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności przez wierzycieli upadłego oraz po przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli albo informację, że zachodzą przesłanki do umorzenia zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo informację, że zachodzą przesłanki do warunkowego umorzenia zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, bądź też informację, że zachodzą przesłanki do odmowy ustalenia planu spłat albo umorzenia zobowiązań lub warunkowego umorzenia zobowiązań.
Plan spłat wierzycieli może być ustalony maksymalnie na okres 7 lat. Po wykonaniu przez dłużnika upadłego obowiązków zawartych w planie spłat, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu jego wykonania planu spłat i umorzeniu zobowiązań upadłego, tych powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości.
Należy mieć na względzie fakt, iż umorzeniu nie podlegają zobowiązania alimentacyjne, wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, orzeczone przez sąd kary grzywny, a także zobowiązania do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz wierzytelności, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Po umorzeniu zobowiązań dane upadłego zostają wykreślone przez sąd z urzędu z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, natomiast na jego wniosek zostają wykreślone z Biur Informacji Gospodarczych, a w Biurze Informacji Kredytowej zostaje zamieszczona informacja o nieistnieniu zobowiązania. Roszczenia gwarantów, poręczycieli i współdłużników upadłego wygasają co do tych zobowiązań, które zostały umorzone.
Istnieje możliwość złożenia ponownie wniosku o upadłość konsumencką jednakże dopiero po upływie 10 lat.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Utrata pracy stawia nas w bardzo trudnej sytuacji. Jesteśmy pełni obaw przede wszystkim o naszą sytuację finansową. Dodatkowo martwimy się co będzie jak zachorujemy albo ulegniemy wypadkowi i kto w tej sytuacji poniesie koszty leczenia.

W pierwszej kolejności po zakończeniu umowy o pracę i otrzymaniu świadectwa pracy należy zarejestrować się jako osoba bezrobotna. Obecnie można to zrobić bez wychodzenia z domu za pośrednictwem strony internetowej praca.gov.pl, gdzie swoją tożsamość potwierdzamy profilem zaufanym. Rejestracji możemy dokonać również osobiście w powiatowym urzędzie pracy właściwym z uwagi na nasze miejsce zameldowania. Podczas wizyty w urzędzie pracy powinniśmy mieć ze sobą dowód osobisty oraz wszystkie nasze dyplomy, świadectwa ukończenia szkoły oraz zaświadczenia o ukończeniu kursów lub szkoleń, a także wszystkie świadectwa pracy.

Następnie, gdy powiatowy urząd pracy nie zaproponuje nam odpowiedniej pracy, stażu, szkolenia, czy innej formy aktywizacji, a w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 365 dni byliśmy zatrudnieni i osiągaliśmy wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego odprowadzane są składki na Fundusz Pracy to zostanie nam przyznany zasiłek dla bezrobotnych. Zasiłek dla bezrobotnych wynosi 1200 zł miesięcznie w okresie pierwszych 90 dni posiadania prawa do zasiłku, a następnie 942,30 zł miesięcznie w okresie kolejnych dni posiadania prawa do zasiłku.

Status bezrobotnego, poza środkami finansowymi daje nam możliwość podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszenie do systemu eWUŚ. Jest to niezwykle ważny aspekt ponieważ po zakończeniu zatrudnienia tylko przez 30 dni zachowujemy jeszcze prawo do ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast później możemy samodzielnie opłacić składki ubezpieczenia w NFZ albo właśnie skorzystać z przywilejów statusu osoby bezrobotnej. Ma to ogromne znaczenie w przypadku nagłego wypadku, przebywania w szpitalu, czy rutynowej wizycie w przychodni. W przypadku niepodlegania pod ubezpieczenie zdrowotne leczenie będzie odpłatne co odbije się znacząco na naszej sytuacji finansowej.

Co ważne - warto również pamiętać, że w przypadku, gdy jeszcze podczas trwania umowy o pracę wystąpiła niezdolność do pracy i trwa nieprzerwanie po jej ustaniu dalej możemy kontynuować pobieranie zasiłku chorobowego. Ponadto, należy mieć na uwadze, iż z zasiłku chorobowego możemy też skorzystać jeśli niezdolność do pracy powstanie po zakończeniu zatrudnienia, ale nie później niż w ciągu 14 dni od zakończenia stosunku pracy i niezdolność ta trwa bez przerwy co najmniej 30 dni.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Prawo do renty rodzinnej zostało uregulowane w art.65 Ustawy o Emeryturach i Rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Na mocy art. 65 w/w ustawy, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Zmarły członek rodziny musiał mieć orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy.

Osoby, które w chwili śmierci miały przyznane zasiłki takie jak: przedemerytalne, świadczenie przedemerytalne, czy też świadczenie kompensacyjne to również uprawnionym członkom osoby zmarłej przysługuje renta rodzinna na mocy art. 66 w/w ustawy.

Wniosek o rentę rodzinną mogą złożyć:
- dzieci własne, a także przysposobione, czy też dzieci przyjęte na wychowanie (za wyjątkiem dzieci przebywających w rodzinie zastępczej, czy też rodzinnego domu dziecka),
- mąż/ żona,
- rodzice.

Ustawa przewiduje także pewne ograniczenia z uwagi na wiek osób starających się, o przyznanie im renty rodzinnej. Są to osoby, które:
- nie przekroczyły 16 lat,
- osoby, które ukończyły lat 16 i nadal się uczą (z maksymalnym ograniczeniem wiekowym do 25 lat - z wyjątkiem, jeśli dziecko ukończyło 25 lat, ale jest na ostatnim roku studiów, to wtedy prawo do renty rodzinnej przysługuje do zakończenia tego roku studiów),
- lub też niezależnie od wieku, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy, czy też samodzielnego egzystowania w okresie przed osiągnięciem pełnoletności, czy też ukończenia studiów wyższych.

Przesłanki przyznania renty rodzinnej żonie zmarłego (wdowie):
1. w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy,
2.wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
3. żona zmarłego ukończyła lat 50 w chwili śmierci męża i nabyła niezdolność do pracy w terminie nie dłuższym niż 5 lat, od chwili śmierci jej męża,
4. żona zmarłego ukończyła lat 50 i w okresie nie dłuższym niż 5 lat od chwili śmierci męża zakończyła sprawowanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi wymienionymi w pkt 1 i 2,
5. Wdowa, w której to małżeństwie panowała umowa rozdzielności majątkowej, potocznie nazywana intercyzą lub też była żona (po rozwodzie), która miała orzeczone alimenty na swoją rzecz od zmarłego, byłego męża.

Szczególne przesłanki przyznania renty rodzinnej wdowie:
Jeżeli wdowa nie miała ukończonych lat 50 w chwili śmierci męża lub też nie sprawowała opieki nad dziećmi, wnukami czy też dziećmi całkowicie niezdolnymi do samodzielnej egzystencji, a niemająca niezbędnych źródeł utrzymania - ma prawo do okresowej renty rodzinnej:
1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża;
2) w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

Przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej przez rodziców:
1) ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią utrzymywał swoich rodziców,
2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy.

Wysokość renty rodzinnej przedstawia się następująco:
Renta rodzinna wynosi:
1) dla jednej osoby uprawnionej - 85 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
2) dla dwóch osób uprawnionych - 90 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
3) dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95 % świadczenia, które przysługiwałoby w razie śmierci osoby pobierającej emeryturę częściową lub spełniającej warunki do uzyskania tej emerytury.

Obliczenie emerytury:
Podstawę obliczenia emerytury, która przysługiwałaby osobie zmarłej, pomniejsza się o część kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a subkonto w ramach konta ubezpieczonego ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, które zostały wypłacone w ramach podziału środków w razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa albo w przypadku śmierci osoby, dla której Zakład prowadzi to subkonto.

Fundusz wypłaca rentę rodzinną, a koszty wypłaty rent podlegają określonej refundacji:
1) w części odpowiadającej zwiększeniu, o którym mowa w ust. 3 i 4, oraz w części odpowiadającej okresom pracy w gospodarstwie rolnym uwzględnionym w myśl art. 63 osoba pracująca w gospodarstwie rolnym ust. 1 - z funduszu emerytalno-rentowego określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników;
2) w części odpowiadającej podwyższeniu do kwoty świadczenia najniższego - z budżetu państwa.

W 2023 roku wysokość renty rodzinnej oscyluje w kwocie od 1388 zł do ok. 2500 zł.

Utrata renty rodzinnej.
W sytuacji kiedy wdowa osiągnie przychód przekraczający 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia to wtedy świadczenie renty rodzinnej ulega zawieszeniu.

Zawarcie nowego związku małżeńskiego:
przez wdowę pobierającą rentę rodzinną nie prowadzi do uchylenia decyzji o przyznaniu jej świadczenia o rencie rodzinnej, zatem nawet po ślubie była wdowa będzie pobierała rentę rodzinną.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.​​​​

Mobbing oraz dyskryminacja pracownika to sytuacje, które niestety od kilku lat coraz częściej spotykane są w zakładach pracy, ale pracownicy nie wiedzą jakie mają prawa, gdzie szukać pomocy i oraz co najtrudniejsze, jak je udowodnić.
Na początku należy rozróżnić oba pojęcia.

Zjawisko mobbingu zostało wpisane do Kodeksu Pracy dopiero 14 listopada 2003 roku, a prawo stanowiące weszło w życie z początkiem roku 2004. Kodeks pracy wprowadził deficjencję mobbingu, zgodnie z art. 943 § 2 „Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.”

Charakterystyką mobbingu w pracy jest to, że działania na szkodę pracownika trwają przez dłuższy czas i powtarzają się. Ponadto ofiara mobbingu jest bezradna i nie potrafi się przeciwstawić mobberowi, co sprawia, że ten czuje się silniejszy i bezkarny, a to tylko umacnia go w tych nieetycznych działaniach.
Jest to świadome, uporczywe nękanie psychiczne pracownika w sposób werbalny lub niewerbalny przez przełożonego lub współpracownika, bądź też większą liczbę osób. W konsekwencji takiego zachowania pracownik jest w złym stanie psychicznym, przejawiającym się obniżoną samooceną, poczuciem odosobnienia, a nawet stanami lękowymi przeradzające się nawet w depresję czy próby samobójcze.

Jeśli pracownik czuje, że stała się ofiarą mobbingu w miejscu pracy, jak najszybciej powinien zareagować. Pierwszym krokiem jest powiadomienie o zaistniałym fakcie pracodawcę. Przepisy Kodeksu Pracy a mianowicie art. 94 (3) określają obowiązki pracodawcy w zakresie przeciwdziałania mobbingowi w pracy. Pracodawca według ustawy odpowiada za zaistniały mobbing, nie potrafiąc przed nim uchronić swoich pracowników.
W sytuacji, kiedy mobberem jest przełożony ofiary, o pomoc należy zwrócić się do kierownictwa wyższego szczebla
Pracownik musi natomiast udowodnić , że pracodawca stosuje wobec niego mobbing. Jeśli to wykaże, co niestety nie jest takie łatwe, jednak nie niemożliwe, zgodnie z art. art. 55 § 11 Kodeksu pracy, może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; Przysługuje mu wtedy odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia . Nękany pracownik ma również prawo rozwiązać umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym (bez wypowiedzenia), jeśli pracodawca nie potrafił zapobiec aktom mobbingu.
Mobbingowany pracownik może również wystapić na drogę cywilną. Zgodnie z art. 445 i 446 kodeksu cywilnego może domagać się zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną w pracy krzywdę oraz naprawienia szkody majątkowej, jeśli do niej doszło przy naruszeniu dóbr osobistych.
Pracodawca , któremu pracownik udowodnił mobbing, może również odpowiadać karnie, np. doprowadzenie do samobójstwa art. 151, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – art. 156, średni i lekki uszczerbek na zdrowiu– art. 157, groźba karalna – art. 190, znęcanie się – art. 207, zniesławienie – art.212, zniewaga – art. 216, naruszenie nietykalności cielesnej – art. 217, złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika – art. 218, niezgłoszenie osoby wykonującej pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego art. 219.

Nieco odmiennym zjawiskiem jest dyskryminacja w pracy. Jest to sytuacja, w której człowiek ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, jest traktowany mniej korzystnie niż byłby traktowany inny człowiek w porównywalnej sytuacji.

Zgodnie z Art. 183b Kodeksu pracy
§ 1. Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2–4, uważa się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1, którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe chyba, że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

Warto pamiętać, że dyskryminacja w pracy przez współpracowników jest również niewłaściwa – bez względu na to, czy mają prawo decydować o zatrudnieniu innej osoby, czy też nie.

Najczęstszymi przykładami dyskryminacji w pracy to:
• dyskryminacja pośrednia – do takiej dyskryminacji dochodzi, gdy pracownik cierpi w związku z ogólnymi zasadami wprowadzonymi w firmie, które nie godzą bezpośrednio w jego wyznanie lub płeć;
• dyskryminacja bezpośrednia – występuje, jeśli pracownik jest traktowany gorzej ze względu na płeć, religię lub orientację seksualną w sposób całkowicie jawny;
• dyskryminacja w miejscu pracy ze względu na wiek – odrzucanie kandydatury lub zwalnianie pracowników, którzy według osób decyzyjnych są za starzy lub zbyt młodzi, aby objąć konkretne stanowisko;
• dyskryminacja w pracy ze względu na płeć – pracodawca nie ma prawa odmówić zatrudnienia komuś na podstawie jego planów związanych z np. macierzyństwem, rozwiązanie stosunku pracy z tego powodu również nie jest możliwe;
• dyskryminowanie w związku z religią i rasą – osoby odpowiedzialne za zarządzanie pracownikami, nie mogą kierować się uprzedzeniami na tle rasowym lub religijnym – osobę zatrudnioną należy oceniać na podstawie doświadczenia i kompetencji;
• dyskryminowanie w pracy ze względu na wynagrodzenie – o zarobkach pracownika powinny decydować: jego doświadczenie, umiejętności, staż i stanowisko. Osoby, które wykonują tak samo wartościową pracę na podobnym stanowisku – powinny otrzymywać taką samą zapłatę
• dyskryminacja osób niepełnosprawnych w pracy – gorsze traktowanie pracowników ze względu na ich niepełnosprawność. Jest to tzw. dyskryminacja bezpośrednia.
Na każdy przejaw dyskryminacji należy od razu reagować. Stosowane sposoby to zgłoszenie się do związków zawodowych funkcjonujących na terenie zakładu, poinformowanie Państwowej Inspekcji Pracy lub wejście na drogę sądową.

W razie, gdy w pracy wystąpi dyskryminacja, pracodawca, zobowiązany przepisami kodeksu pracy, powinien wszcząć postępowanie wyjaśniające oparte na obiektywności i poufności.

Zarówno mobbing, jak i dyskryminacja to zjawiska głęboko szkodliwe. Ważne jest więc odpowiednie i szybkie reagowanie, uświadamianie oraz poszanowanie równych praw, które zobowiązują pracodawców oraz współpracowników.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

W Polsce każdy obywatel ma zagwarantowane prawo do mieszkania. Jednakże, nie wszyscy mają możliwość jego posiadania lub wynajęcia na rynku z powodów ekonomicznych. Dlatego państwo, a ściślej gminy, zajmują się zapewnieniem mieszkań komunalnych i socjalnych dla osób, które nie są w stanie sprostać wyzwaniom rynku nieruchomości. Mieszkania komunalne i socjalne są wynajmowane na podstawie umowy najmu, a opłaty z nimi związane są zależne od wielkości mieszkania, lokalizacji czy dochodów najemcy.

Istnieją jednak pewne wymagania, które muszą spełnić osoby ubiegające się o mieszkanie komunalne lub socjalne. Najważniejszym z nich jest dochód. W przypadku mieszkań komunalnych, najem jest dostępny dla osób o dochodach nieprzekraczających pewnych granic. Każda gmina w tym zakresie może mieć zupełne inne kryteria, dlatego należy dokładnie sprawdzić jakimi przesłankami kieruje się konkretna jednostka. Zazwyczaj warunki te opisane są szczegółowo we właściwej uchwale rady gminy, czy rady miasta, a umowa najmu zawierana jest co do zasady na czas nieokreślony.

Lokale socjalne są przeznaczone dla osób, które znalazły się w skrajnie trudnej sytuacji finansowej. Przydzielane są one między innymi osobom, które mają być eksmitowane z dotychczasowego mieszkania lub dla tych, których domy są w tak złym stanie, że nie nadają się do zamieszkania. Osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży oraz rodziny z małymi dziećmi, które nie posiadają mieszkań i mają niskie dochody, mogą mieć pierwszeństwo w kolejce do otrzymania lokalu socjalnego. Mieszkania socjalne są co do zasady przydzielane jako rozwiązanie tymczasowe, zwykle na czas określony, najczęściej 12 miesięcy, ale istnieje możliwość przedłużenia umowy najmu, jeśli najemca wciąż znajduje się w trudnej sytuacji. Czynsz w mieszkaniu socjalnym jest bardzo niski, a mniejsze koszty wynajmu mieszkania socjalnego wynikają zwykle z niższego standardu mieszkania niż mieszkania komunalnego. W tej kwestii nie ma jednak zasady ponieważ zdarzają się lokale socjalne, które mają lepszy standard niż lokale komunalne.

Rada gminy uchwala programy zarządzania zasobem mieszkaniowym gminy, w tym kryteria dotyczące wynajmowania mieszkań komunalnych i socjalnych. Te kryteria dotyczą głównie dochodów i warunków mieszkaniowych, nie nakłada się innych ograniczeń na możliwość wynajęcia mieszkania z gminnego zasobu mieszkaniowego. Kontrowersyjna pozostaje dość często spotykana w praktyce kwestia wykluczania osób posiadających własne mieszkania lub inne nieruchomości z możliwości ubiegania się o mieszkanie komunalne. Sądownictwo administracyjne stoi jednak wyraźnie na stanowisku, że takie ograniczenie w świetle obowiązujących przepisów nie jest dopuszczalne. Należy jednak przy tym zauważyć, że w przypadku ubiegania się o najem lokalu socjalnego ustawodawca dopuścił już możliwość wyłączenia z kręgu uprawnionych osoby posiadające tytuł prawny do innego lokalu.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Zacznijmy od tego, że pojęcie „obowiązku szkolnego” zostało zawarte już w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. w art. 70 ust. 1 , który stanowi że „Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa zaś szczegółowy sposób wykonywania obowiązku szkolnego reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (dalej pr. ośw.).

Kogo dotyczy obowiązek szkolny?
Zgodnie z art. 35 ust. 2 pr. ośw. „Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.” Przepis art. 36. ust. 1. pr. ośw. umożliwia rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej przez dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat a rodzice złożą w tym zakresie stosowny wniosek do dyrektora szkoły podstawowej. Również na wniosek rodziców dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie, której dziecko mieszka odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny, po przedstawieniu przez rodziców opinii, z której wynika potrzeba odroczenia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w danym roku szkolnym, wydaną przez publiczną lub niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną (art. 36 ust. 4 pr. ośw.). Dziecko, któremu odroczono rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego musi kontynuować przygotowanie przedszkolne (art. 36 ust. 7 pr. ośw.).

Gdzie i w jaki sposób realizujemy obowiązek szkolny?
Obowiązek szkolny można realizować zarówno w szkole podstawowej publicznej, jak i niepublicznej (art. 36 ust. 9 pr. ośw.) ale równie obowiązek szkolny może być spełniany przez:
1) uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły za granicą, w tym na podstawie umów międzynarodowych lub porozumień o współpracy bezpośredniej zawieranych przez szkoły, jednostki samorządu terytorialnego i organy administracji rządowej lub w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej; (art. 36 ust. 10 pkt. 1 pr. ośw.);
2) uczęszczanie odpowiednio do przedszkola lub szkoły za granicą przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce (art. 36 ust. 10 pkt. 1 pr. ośw.);
3) udział dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, organizowanych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (art. 36 ust. 17 pr. ośw.);
4) naukę poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (art. 37 ust. 1 pr. ośw – tzw. edukacja domowa).

Obowiązki rodziców/opiekunów
Z obowiązkiem szkolnym dzieci wiążą się obowiązki rodziców wynikające z art. 40 pr. ośw. tj. zgłoszenie dziecka do szkoły, zapewnienie regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia i zapewnienie warunków do nauki. Rodzice zobowiązani są także do informowania dyrektora szkoły podstawowej o spełnianiu obowiązku szkolnego poza szkołą (art. 40 ust. 1 pkt. 4 pr. ośw.).

Kontrola spełniania obowiązku szkolnego
Kontrolą spełniania obowiązku szkolnego zajmują się gminy i dyrektorzy szkół. Gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez dzieci zamieszkałe na terenie tej gminy, w tym prowadzi ewidencję spełniania obowiązku nauki. Ewidencję tę prowadzi na podstawie danych z ewidencji ludności, o której mowa w ustawie z 24.09.2010 r. o ewidencji ludności ale dane w niej zgromadzone powinny być weryfikowane w oparciu o informacje przekazane przez szkoły (art. 36 ust. 15 pr. ośw.) oraz rodziców dzieci podlegających obowiązkowi nauki (art. 40 ust. 2 pr. ośw.).

Nierealizowanie obowiązku
O niespełnianiu/nierealizowaniu obowiązku szkolnego mówimy gdy dziecko w okresie jednego miesiąca ma co najmniej 50 proc. nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole. W takiej sytuacji, w pierwszej kolejności wychowawca a później pedagog szkolny próbują wyjaśnić z rodzicami przyczyny nieobecności dziecka w szkole. Gdy rozmowy nie przynoszą rezultatu, lub rodzice nie podejmują żadnych działań w celu poprawy sytuacji, dyrektor szkoły wysyła do rodziców upomnienie, a następnie jeśli nie następuje poprawa, kieruje wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej do organu egzekucyjnego, jakim jest gmina.

Zgodnie z art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji na rodziców może być nałożona kara grzywny w celu przymuszenia wykonania obowiązku kilka razy w tej samej lub wyższej kwocie. Wysokość każdorazowej grzywny nie może przekraczać 5 000 zł. Szkoła lub gmina, w przypadku gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków, mogą również zawiadomić sąd rodzinny, który zajmie się sprawą na podstawie przepisów ustawy Kodeks Rodzinny i opiekuńczy lub ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 
Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Zgodnie z definicją zamieszczoną w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. (dalej jako „Ustawa”) niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

INSTYTUCJE ORZEKAJĄCE
O niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności orzekają:
• Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako pierwsza instancja;
• Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako druga instancja.

Należy zwracać się do zespołu właściwego ze względu na adres stałego pobytu (jest to miejscowość w której zamieszkujemy z zamiarem stałego przebywania).
Postępowanie orzecznicze jest zespołowe i dwuinstancyjne, co oznacza to, że w posiedzeniu składu orzekającego zespołu powiatowego i wojewódzkiego uczestniczy co najmniej dwóch specjalistów. Co najmniej jednym z nich jest lekarz (sprawujący jednocześnie funkcję przewodniczącego składu orzekającego), drugim zwykle jest pedagog, psycholog lub pracownik socjalny.
Kontroli prawidłowości orzekania przez wspomniane organy dokonują sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpatrują odwołania od orzeczeń wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności poprzez poddanie oceny ustalonej przez ww. zespoły pod ocenę biegłych lekarzy sądowych, ewentualnie też innych biegłych, których przewodniczący składu orzekającego powoła.

KTO MOŻE UZYSKAĆ ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, A KTO O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI?
Zasada jest następująca:
• dzieci do 16. roku życia uzyskują orzeczenie o niepełnosprawności bez ustalenia stopnia;
• osoby powyżej 16. roku życia uzyskują orzeczenie o niepełnosprawności, w którym ustalony jest stopień niepełnosprawności
Zgodnie z a art. 4a Ustawy:
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli : mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Orzeczenie o niepełnosprawności składa do powiatowego/miejskiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przedstawiciel ustawowy (zwykle rodzic) osoby do 16. roku życia.

ORZECZENIE O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Zgodnie z art. 3 Ustawy ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą:
1) znaczny
2) umiarkowany
3) lekki.

Stopień niepełnosprawności przyznaje się na czas określony lub na stałe. Decydująca jest tu prognoza poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej.

WNIOSEK
Wydanie orzeczenia następuje na wniosek.
Wniosek może złożyć:
• osoba zainteresowana, jeśli jest pełnoletnia;
• przedstawiciele ustawowi dziecka (zwykle rodzice);
• w niektórych przypadkach kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej za zgodą osoby, której wniosek dotyczy.

Druk wniosku o wydanie orzeczenia osoba zainteresowana otrzymuje w siedzibie właściwego miejscowo powiatowego zespołu, można go również pobrać bezpośrednio ze strony internetowej zespołu.

Do wniosku dołącza się:
• Kopię dokumentacji medycznej (poświadczoną za zgodność z oryginałem), zawierającą m.in. historię choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, wyniki badań;
• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia ( w oryginale). Zaświadczenie musi być wypisane przez lekarza, pod którego opieką jest osoba zainteresowana. Zaświadczenie jest ważne 30 dni, co oznacza, że w tym terminie należy złożyć wniosek.
Jeżeli dołączona do wniosku dokumentacja nie wystarcza do wydania orzeczenia, przewodniczący zespołu zawiadamia wnioskodawcę o konieczności jej uzupełnienia i wyznacza termin złożenia brakującej dokumentacji z pouczeniem, że nieuzupełnienie jej w określonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
Informację o terminie posiedzenia otrzymuje się listownie w ciągu miesiąca od złożenia wniosku bądź dwóch miesięcy w przypadku skomplikowanych spraw. Zwykle informację o terminie posiedzenia otrzymuje się do 7 dni kalendarzowych przed komisją.
Co istotne, do terminu rozpatrzenia wniosku nie wlicza się opóźnienia spowodowanego przez wnioskodawcę, w oczekiwaniu na uzupełnienie wniosku.
W przypadku, gdy ubiegamy się o wydanie kolejnego orzeczenia, termin załatwienia sprawy liczy się od dnia następującego po dniu upływu terminu ważności dotychczasowego orzeczenia. Wniosek powinien zostać złożony nie wcześniej niż na 30 dni przed upływem ważności posiadanego orzeczenia.
Jeżeli osoba zainteresowana lub dziecko nie mogą uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej i nierokującej poprawy choroby uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo (potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim) a lekarz – przewodniczący składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania oceny stanu zdrowia, może być ona przeprowadzona bez badania, a orzeczenie wydane bez stawiennictwa osoby zainteresowanej lub dziecka.
Natomiast w analogicznej sytuacji, o ile załączona dokumentacja medyczna jest niewystarczająca do wydania orzeczenia, badanie może być przeprowadzone w miejscu pobytu osoby zainteresowanej lub dziecka.

ODWOŁANIE
W sytuacji gdy wnioskodawca nie zgadza się z orzeczeniem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, ma prawo odwołać się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie 14 dni kalendarzowych od otrzymania orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał decyzję. Zespół powiatowy przesyła odwołanie do zespołu wojewódzkiego w ciągu 7 dni od dnia otrzymania odwołania. W tym czasie może zapoznać się z argumentacją i sam je uwzględnić zmieniając lub uchylając treść orzeczenia.

Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia doręczenia orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który orzeczenie wydał. W postępowaniu odwoławczym wojewódzki zespół, podobnie jak powiatowy zespół, ma prawo sam zmienić lub uchylić swoje orzeczenie.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 
Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Zgodnie z definicją zamieszczoną w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. (dalej jako „Ustawa”) niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

INSTYTUCJE ORZEKAJĄCE
O niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności orzekają:
• Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako pierwsza instancja;
• Wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności – jako druga instancja.

Należy zwracać się do zespołu właściwego ze względu na adres stałego pobytu (jest to miejscowość w której zamieszkujemy z zamiarem stałego przebywania).
Postępowanie orzecznicze jest zespołowe i dwuinstancyjne, co oznacza to, że w posiedzeniu składu orzekającego zespołu powiatowego i wojewódzkiego uczestniczy co najmniej dwóch specjalistów. Co najmniej jednym z nich jest lekarz (sprawujący jednocześnie funkcję przewodniczącego składu orzekającego), drugim zwykle jest pedagog, psycholog lub pracownik socjalny.
Kontroli prawidłowości orzekania przez wspomniane organy dokonują sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Rejonowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpatrują odwołania od orzeczeń wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności poprzez poddanie oceny ustalonej przez ww. zespoły pod ocenę biegłych lekarzy sądowych, ewentualnie też innych biegłych, których przewodniczący składu orzekającego powoła.

KTO MOŻE UZYSKAĆ ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI, A KTO O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI?
Zasada jest następująca:
• dzieci do 16. roku życia uzyskują orzeczenie o niepełnosprawności bez ustalenia stopnia;
• osoby powyżej 16. roku życia uzyskują orzeczenie o niepełnosprawności, w którym ustalony jest stopień niepełnosprawności
Zgodnie z a art. 4a Ustawy:
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli : mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Orzeczenie o niepełnosprawności składa do powiatowego/miejskiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przedstawiciel ustawowy (zwykle rodzic) osoby do 16. roku życia.

ORZECZENIE O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Zgodnie z art. 3 Ustawy ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych ustawą:
1) znaczny
2) umiarkowany
3) lekki.

Stopień niepełnosprawności przyznaje się na czas określony lub na stałe. Decydująca jest tu prognoza poprawy funkcjonowania osoby zainteresowanej.

WNIOSEK
Wydanie orzeczenia następuje na wniosek.
Wniosek może złożyć:
• osoba zainteresowana, jeśli jest pełnoletnia;
• przedstawiciele ustawowi dziecka (zwykle rodzice);
• w niektórych przypadkach kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej za zgodą osoby, której wniosek dotyczy.

Druk wniosku o wydanie orzeczenia osoba zainteresowana otrzymuje w siedzibie właściwego miejscowo powiatowego zespołu, można go również pobrać bezpośrednio ze strony internetowej zespołu.

Do wniosku dołącza się:
• Kopię dokumentacji medycznej (poświadczoną za zgodność z oryginałem), zawierającą m.in. historię choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, wyniki badań;
• Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia ( w oryginale). Zaświadczenie musi być wypisane przez lekarza, pod którego opieką jest osoba zainteresowana. Zaświadczenie jest ważne 30 dni, co oznacza, że w tym terminie należy złożyć wniosek.
Jeżeli dołączona do wniosku dokumentacja nie wystarcza do wydania orzeczenia, przewodniczący zespołu zawiadamia wnioskodawcę o konieczności jej uzupełnienia i wyznacza termin złożenia brakującej dokumentacji z pouczeniem, że nieuzupełnienie jej w określonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.
Informację o terminie posiedzenia otrzymuje się listownie w ciągu miesiąca od złożenia wniosku bądź dwóch miesięcy w przypadku skomplikowanych spraw. Zwykle informację o terminie posiedzenia otrzymuje się do 7 dni kalendarzowych przed komisją.
Co istotne, do terminu rozpatrzenia wniosku nie wlicza się opóźnienia spowodowanego przez wnioskodawcę, w oczekiwaniu na uzupełnienie wniosku.
W przypadku, gdy ubiegamy się o wydanie kolejnego orzeczenia, termin załatwienia sprawy liczy się od dnia następującego po dniu upływu terminu ważności dotychczasowego orzeczenia. Wniosek powinien zostać złożony nie wcześniej niż na 30 dni przed upływem ważności posiadanego orzeczenia.
Jeżeli osoba zainteresowana lub dziecko nie mogą uczestniczyć w posiedzeniu składu orzekającego z powodu długotrwałej i nierokującej poprawy choroby uniemożliwiającej osobiste stawiennictwo (potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim) a lekarz – przewodniczący składu orzekającego uzna posiadaną dokumentację medyczną za wystarczającą do wydania oceny stanu zdrowia, może być ona przeprowadzona bez badania, a orzeczenie wydane bez stawiennictwa osoby zainteresowanej lub dziecka.
Natomiast w analogicznej sytuacji, o ile załączona dokumentacja medyczna jest niewystarczająca do wydania orzeczenia, badanie może być przeprowadzone w miejscu pobytu osoby zainteresowanej lub dziecka.

ODWOŁANIE
W sytuacji gdy wnioskodawca nie zgadza się z orzeczeniem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, ma prawo odwołać się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie 14 dni kalendarzowych od otrzymania orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał decyzję. Zespół powiatowy przesyła odwołanie do zespołu wojewódzkiego w ciągu 7 dni od dnia otrzymania odwołania. W tym czasie może zapoznać się z argumentacją i sam je uwzględnić zmieniając lub uchylając treść orzeczenia.

Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni kalendarzowych od dnia doręczenia orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który orzeczenie wydał. W postępowaniu odwoławczym wojewódzki zespół, podobnie jak powiatowy zespół, ma prawo sam zmienić lub uchylić swoje orzeczenie.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 
Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Pomoc społeczna dla osób w trudnej sytuacji życiowej jest zapewniana przez Państwo dla każdego obywatela będącego w takiej potrzebie. Aby jednak nie dochodziło do przekraczania w sposób świadomy dobroci przepisów prawa - muszą istnieć pewne ramy udzielanej pomocy. Ramy te, to przede wszystkim warunki dochodowe i bytowe potencjalnych klientów MOPS-ów, GOPS-ów, czy PCPR-ów.

W naszych praktykach prowadzonych w punktach nieodpłatnej pomocy spotykamy się z osobami mniej lub bardziej wymagającymi pomocy. Najczęściej chodzi o właściwe wskazanie ścieżki, dzięki której dana osoba później sama stara się o uzyskanie stosownej dla niej pomocy. Zdarzają się jednak i osoby, które nie są w stanie samodzielnie sporządzić stosowny wniosek, czy też pismo, albo nawet nie wiedzą, że można starać się o konkretną pomoc przez co wpadają w jeszcze większe zadłużenia finansowe, a niejednokrotnie i zdrowotne, bo nie realizują recept jakie im przepisują lekarze. Wiedza o tym, że mogą uzyskać pomoc w takiej sytuacji z pewnością pomogłaby im w egzystencji, jak również „komforcie psychicznym”, gdyż mają możliwość, a zarazem nadzieję na to, że sytuacja w której się znajdują może się odwrócić. Aby móc w pełni pomóc petentowi, który poszukuje pomocy w zakresie pomocy społecznej musimy my jako doradcy znać dobrze narzędzie jakim jest Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, dnia 9 grudnia 2021 r. poz. 2268 Obwieszczenie Marszałka Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 listopada 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pomocy społecznej, wersja od: 1 lutego 2023 r. do: 31 grudnia 2023 r.
W dokumencie tym mamy określone świadczenie z pomocy społecznej o charakterze pieniężnym i niepieniężnym.

W art. 36 tejże ustawy w punkcie 2 mamy wymienione rodzaje świadczeń niepieniężnych. Należą do nich:

a) praca socjalna. Kto może ubiegać się o taką pomoc? Sprawa oczywista - osoby będące w kryzysie, bowiem jest to pomoc mająca wzmocnić poczucie wartości osoby będącej w kryzysie, aż do usamodzielnienia się w życiu codziennym. Tutaj decydujące zdanie i pomoc wykazują pracownicy socjalni poprzez opracowanie planu pomocy i zakresu pomocy dla konkretnej osoby, czy też rodziny. Ta pomoc wymaga zawarcia tzw. kontraktu, który ma na celu uświadomienie osobom chcącym skorzystać z tego rodzaju pomocy, iż oprócz pomocy jaką otrzymają będą mieć też pewne obowiązki. Chodzi o to, aby takie osoby otrzymywały pomoc, ale i same wykazywały pewną inicjatywę co w perspektywie przyszłości może im pomóc się usamodzielnić.

b) bilet kredytowany. Bilet kredytowany jest to forma pomocy zasiłku celowego. Bilet taki wydaje się osobie zainteresowanej na przejazd w określone miejsce w klasie „2” w liniach „Przewozów Regionalnych”. Uzyskanie takiego biletu nie jest wymagane w uzyskaniu decyzji administracyjnej. Również w przypadku odmowy nie jest wymagane sporządzenie wywiadu środowiskowego.

c) składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składki takie są przydzielane osobom bezrobotnym, bezdomnym aby mogły korzystać z bezpłatnej pomocy medycznej. Również taką pomoc mogą uzyskać osoby pobierające zasiłek stały, a nie są objęte ubezpieczeniem z innego tytułu składkowego.

d) składki na ubezpieczenia społeczne. Taki rodzaj pomocy jest kierowany między innymi do osób, które mają np. dziecko bądź inną osobę na utrzymaniu w związku z jego niepełnosprawnością i same rezygnują z pracy zawodowej.

e) pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie. Pomoc taka ma postać np. wypożyczenie maszyn i urządzeń pozwalających na rozwój zawodowy osoby zainteresowanej/

f) sprawienie pogrzebu. Jest to rodzaj pomocy dla osób, które nie miały świadczeń emerytalno – rentowych inaczej mówiąc nigdy nie pracowały i nie mają możliwości pochówku osoby zmarłej, a im bliskiej. Pochówek odbywa się na koszt gminy zgodnie z zachowaniem obrządku religijnego w jakim był zmarły. Jeżeli zasiłek pogrzebowy był wypłacony rodzinie a ta nie zajęła się pogrzebem wówczas zasiłek ten podlega zwrotowi do gminy jako spłata kosztów pogrzebu.

g) poradnictwo specjalistyczne. Poradnictwo przysługuje każdej osobie bądź rodzinie bez względu na uzyskiwany dochód. Są to: pomoc psychologiczna, poradnictwo rodzinne i poradnictwo prawne. W dużym zakresie taką pomoc można uzyskać od pracownika socjalnego. Często pracownik socjalny chcąc pomóc rodzinie w kryzysie korzysta z dodatkowego narzędzia w postaci „asystenta rodziny”.

h) interwencja kryzysowa. Taki rodzaj pomocy przysługuje każdej osobie w kryzysie bez względu na posiadany dochód. Celem takiej pomocy jest status późniejszy osoby, która z niesamodzielności stanie się osobą samodzielną i umiejącą żyć w społeczeństwie.

i) schronienie. Osoby bezdomne mają możliwość skorzystania z tzw. noclegowni bądź lokalu chronionego. Lokal chroniony w większości przypadków jest przydzielany rodzinom z przemocą domową.

j) posiłek. Osoby bezdomne i bezrobotne mają możliwość uzyskania posiłku ciepłego, dwudaniowego zgodnie z udzielonym przydziałem dla osób wspólnie zamieszkujących, a będących w kryzysie.

k) niezbędne ubranie. Zapewnienie podstawowego ubrania do egzystencji w określonej porze roku.

l) usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy. Ten rodzaj pomocy jest kierowany do osób obłożnie chorych, bądź niesamodzielnych życiowo. Pomoc ta jest udzielana w przypadku gdy rodzina mimo, że jest - to nie ma możliwości pomocy osobie chorej.

m) specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia. Świadczenie to jest przewidziane dla osób, których dochód nie przekracza kwoty 776,00 zł miesięcznie dla osoby samotnej i 600,00 zł dla osób wspólnie zamieszkujących.

n) mieszkanie chronione. Są to mieszkania dla osób, które uczą się samodzielności i życia społecznego oraz zawodowego.

o) pobyt i usługi w domu pomocy społecznej. Pobyt w placówce opiekuńczej typu DPS jest dla osób, które z uwagi na stan zdrowia nie są samodzielne i potrzebna im jest stała pomoc osób trzecich. Taka pomoc jest również dla osób mających rodzinę, ale nie mogących sprawować opieki nad osobą niepełnosprawną. W przypadku osoby samotnej bądź bez rodziny - opłatę ponosi gmina. Jeżeli natomiast jest ktoś z rodziny wówczas w miarę ich możliwości pomoc w postaci DPS jest odpłatna i rodzina będzie zobowiązana do partycypowania w kosztach utrzymania takiej osoby w DPS. Jest też możliwość wystąpienia o zwolnienie z ponoszenia kosztów pobytu takiej osoby w DPS.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

W aktualnym stanie prawnym możemy wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje najmu mieszkania, tj. najem tradycyjny oraz najem okazjonalny.

Najem tradycyjny, to najem uregulowany w Kodeksie Cywilnym. Zgodnie z tą ustawą, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czas, na jaki zawieramy taką umowę może być dowolny. W zakresie zaś formy umowy - kodeks stanowi, że umowa na okres dłuższy niż 1 rok powinna zostać zawarta w formie pisemnej. W przeciwnym razie umowę uważa się za zawartą na czas nieoznaczony. Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów, do takiej umowy załączyć należy protokół zdawczo-odbiorczy lokalu. Protokół ten powinien dokumentować stan lokalu w chwili jego wydania najemcy. Analogiczny protokół warto także sporządzić podczas zdawania lokalu. Obydwa dokumenty stanowić będą bowiem podstawę do rozliczeń pomiędzy wynajmującym, a najemcą i ułatwią zakończenie umowy w klarowny sposób. Umowa najmu tradycyjnego jest umową najczęściej spotykaną w praktyce.

Najem okazjonalny znajduje uregulowanie w rozdziale 2a ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z rzeczoną ustawą, Umową najmu okazjonalnego lokalu jest umowa najmu lokalu mieszkalnego, którego właściciel, będący osobą fizyczną, nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmowania lokali, zawartą na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Charakterystycznymi elementami tej umowy stanowiącymi jednocześnie różnicę pomiędzy rzeczoną umową, a umową najmu tradycyjnego są załączniki do niej. Do umowy najmu okazjonalnego załącza się w szczególności bowiem:
1) oświadczenie najemcy w formie aktu notarialnego, w którym najemca poddał się egzekucji i zobowiązał się do opróżnienia i wydania lokalu używanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego lokalu,
2) wskazanie przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu;
3) oświadczenie właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, o którym mowa powyżej, o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu; na żądanie wynajmującego załącza się oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym.
Właściciel lokalu uprawniony jest do uzależnienia zawarcia umowy najmu lokalu od wpłaty przez najemcę kaucji na zabezpieczenie przyszłych roszczeń wynajmującego, związanych z umową najmu lokalu.

Umowa najmu okazjonalnego lokalu oraz zmiany tej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Umowa najmu okazjonalnego zwykle proponowana jest przez wynajmujących z uwagi na fakt, że wobec załączenia do tej umowy wymienionych powyżej dokumentów, wynajmujący w sposób szybszy może eksmitować z lokalu najemcę, który – przykładowo – nie uiszcza czynszu. Z pewnością zatem prawo najemcy do zamieszkiwania w lokalu jest szerzej chronione w przypadku tzw. „najmu tradycyjnego” i umowa ta jest dla najemcy o tyle korzystniejsza.

Nie mniej jednak, nawet w przypadku umowy najmu tradycyjnego, najemca który zaniecha uiszczania czynszu, używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem, zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali, lun wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela, liczyć się będzie musiał z możliwością eksmisji.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć tematykę odpowiedzialności cywilnej i karnej osób poniżej 18 roku, którą ustawodawca ukształtował w sposób zgoła odmienny niż w przypadku osób pełnoletnich.

Przechodząc do meritum, w pierwszej kolejności podkreślić należy, że Kodeks Cywilny i Kodeks Karny wyznaczają zupełnie różne granice wiekowe, od których uzależniają możliwość pociągnięcia konkretnej osoby do odpowiedzialności.

Zgodnie bowiem z art. 10 § 1 Kodeksu Cywilnego pełnoletnim jest ten, kto ukończył 18 rok życia. Natomiast § 2 wyżej wymienionego artykułu nadaje przymiot pełnoletniości również osobie, która zawarła związek małżeński mimo, iż jest małoletnia. Ponadto Kodeks Cywilny dzieli małoletnich na dwie grupy. Pierwszą z nich są osoby, które nie ukończyły 13 lat (nie posiadające zdolności do czynności prawnych). Ich odpowiedzialność wyłącza art. 426 Kodeksu Cywilnego. Oznacza to, że poszkodowany może, na podstawie art. 427 Kodeksu Cywilnego, dochodzić naprawienia szkody jedynie od sprawującego nadzór nad tymi osobami. W tym miejscu zaznaczyć należy, że wspomniany art. 426 Kodeksu Cywilnego wyłącza jedynie odpowiedzialność na zasadzie winy, natomiast co do zasady nie ma przeszkód do pociągnięcia do odpowiedzialności małoletniego, który nie ukończył 13-tego roku życia na zasadzie słuszności bądź ryzyka.

Odpowiedzialność małoletnich, którzy ukończyli 13 lat (posiadających ograniczoną zdolność do czynności prawnych) wyłączyć można z kolei na podstawie art. 425 § 1 Kodeksu Cywilnego (stan wyłączający świadome lub swobodne podjęcie decyzji bądź wyrażenie woli). Co istotne, to na poszkodowanym spoczywa ciężar udowodnienia, że wyżej wymieniony małoletni osiągnął taki rozwój emocjonalny i intelektualny, który pozwala na przypisanie mu winy. W praktyce podczas postępowań sądowych, sądy często z urzędu badają tę okoliczność dopuszczając np. opinię biegłego psychologa.

Zupełnie inne przedziały wiekowe wprowadza Kodeks Karny. Zgodnie z art. 10 § 1 przedmiotowej ustawy na zasadach w niej określonych odpowiadać będzie osoba, która ukończyła 17 lat.

Z kolei art. 10 § 2 k.k. zawiera zamknięty katalog przestępstw (np. zabójstwo) po dokonaniu których nieletni, który ukończył 15 lat odpowiadać może na zasadach ogólnych, o ile okoliczności sprawy, stopień jego rozwoju, warunki osobiste i właściwości będą za tym przemawiać. Podkreślić jednak należy, że w tym przypadku zgodnie z art. 10 § 3 k.k. kara orzeczona wobec sprawcy nie może być wyższa niż dwie trzecie górnej granicy ustawowego zagrożenia za dane przestępstwo, a sąd uprawniony jest do zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Zgodnie natomiast z art. 10 § 4 Kodeksu karnego w przypadku gdy sprawca występku popełnił go po ukończeniu 17 lat, jednak przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary zastosuje wobec niego środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze, które są przewidziane dla nieletnich, o ile warunki osobiste sprawcy, jego właściwości i stopień rozwoju oraz okoliczności sprawy za takim rozwiązaniem przemawiają.

W pozostałych przypadkach odpowiedzialność osób nieletnich reguluje ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wpieraniu i resocjalizacji nieletnich, której przepisy stosuje się w postępowaniach o demoralizację- wobec niepełnoletnich po ukończeniu przez nie 10 lat, postępowaniach w sprawach o czyny karalne- wobec osób, które popełniły taki czyn po ukończeniu 13 lat, a przed ukończeniem lat 17 oraz wykonywania środka leczniczego, poprawczego lub środków wychowawczych wobec osób, względem których te środki orzeczono, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nie 21 lat, chyba że przedmiotowa ustawa stanowi inaczej. Na podstawie przedmiotowej ustawy wobec nieletnich sąd stosuje wspomniane wyżej środki wychowawcze (np. nadzór kuratora sądowego, umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym), środek leczniczy, polegający na umieszczeniu w zakładzie leczniczym, w którym udzielana jest nieletnim pomoc z zakresu psychiatrii lub leczenia uzależnień oraz środek poprawczy- polegający na umieszczeniu w zakładzie poprawczym.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Kluczowym przepisem w omawianej materii jest art. 39 Kodeksu Pracy. Stanowi on o tym, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Obie przesłanki muszą być spełnione łącznie: okres zatrudnienia umożliwiający uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego oraz nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. Ustawa o emeryturach i rentach z FUS wprowadza powszechny wiek emerytalny 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz dla osób urodzonych przed 01 stycznia 1949 roku okres składkowy i nieskładkowy 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. do nabycia uprawnień emerytalnych wystarczy osiągnięcie wymaganego wieku, bez względu na posiadany okres składkowy i nieskładkowy. Powyższe oznacza, że w praktyce druga przesłanka z art. 39 K.p. przestaje mieć w tym przypadku znaczenie. W literaturze podkreśla się, że ochrona przedemerytalna obejmuje zarówno powszechny wiek emerytalny jak również wiek obniżony ze względu na pracę w szczególnych warunkach - 55 lat dla kobiet i 60 dla mężczyzn oraz 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przepis stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi. Powyższe oznacza, że ochrona przedemerytalna dotyczy pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, a nie umowę cywilnoprawną i dotyczy rozwiązania umowy za wypowiedzeniem przez pracodawcę. Nie dotyczy natomiast innych, przewidzianych w art. 30 par. 1 Kodeksu pracy trybów rozwiązania umowy o pracę - na mocy porozumienia stron czy w trybie art. 52 K.p. - zwolnienie dyscyplinarne pracownika czy art.53 K.p. - rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, bez winy pracownika. Ochrona przedemerytalna dotyczy zarówno zakazu wypowiedzenia umowy o pracę jak również dokonania wypowiedzenia zmieniającego –wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy lub płacy, poza art. 43 K.p.

Powyższy artykuł stanowi, że pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym mowa w art. 39, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:

• wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy;
• stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania. W drugim przypadku pracodawca powinien zaproponować pracownikowi inne stanowisko, a w sytuacji jego braku zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, nie może mu wypowiedzieć umowy. Zastosowanie trybu wypowiedzenia zmieniającego wobec pracowników objętych ochroną przedemerytalną przewiduje również art. 5 ust. 5 pkt 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Zakaz wypowiedzenia umowy dotyczy wszystkich rodzajów umów, a jego naruszenie powoduje możliwość wniesienia przez pracownika odwołania do sądu pracy w terminie 21 dni od doręczenia wypowiedzenia. Kodeks pracy przewiduje także sytuacje wyłączające ochronę przedemerytalną:
  - w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
  - w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Zgodnie z orzecznictwem sądowym, zakaz wypowiadania umów z art. 39 K.p. dotyczy jedynie okresu ochronnego, co nie stoi na przeszkodzie rozwiązaniu umowy w tym okresie, jeżeli jej wypowiedzenie nastąpiło przed datą obowiązywania zakazu wypowiedzenia- m.in. wyrok SN z 07.04.1999, I PKN 643/98.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

„Rasizm to rodzaj uprzedzenia, którego jedną z podstaw jest rasa i charakteryzuje się obecnością postaw, przekonań o gorszej naturze osób przynależnych do innej rasy. Znaczenie to jest bliskie pojęciu etnocentryzmu - doktrynie społecznej lub politycznej, która próbuje udowodnić, że u podstaw różnic społecznych, ekonomicznych, edukacyjnych oraz w traktowaniu przez prawo tkwi rasa danej jednostki”. Uznaje się też, że jest to „zespół poglądów, według których istnieją naturalne i wrodzone różnice między rasami ludzkimi, co musi prowadzić do dominacji jednej nad pozostałymi”.

„Takie poglądy były popularne zarówno wśród badaczy, jak i polityków, zwłaszcza przed II wojną światową. Ich zwolennicy, podkreślając przewagę jednej rasy, uzasadniali to istnieniem związku przyczynowego między cechami fizycznymi, somatycznymi (kolor skóry, oczu, kształt głowy, budowa ciała) a cechami psychicznymi. W efekcie jedna rasa kreuje pełnowartościowe pod względem fizycznym i psychicznym jednostki, których przeznaczeniem jest panowanie nad rasami niższymi (gorszymi).”
Jak zostało przedstawione - rasizm, rozróżnia ludzi na lepszych i gorszych pod względem fizycznym, psychicznym, czy kulturowym. Zachowania rasistowskie - co trzeba podkreślić - są naganne i karalne.
Na gruncie polskiego prawa zgodnie z art. 257 k.k., kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do trzech lat. Propagowanie w ujęciu art. 256 k.k. oznacza każde zachowanie, polegające na publicznym prezentowaniu, z zamiarem przekonania do niego, faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa. Z tego stanowiska wynika, że odpowiedzialności karnej podlega nie tylko ten, kto publicznie pochwala i w ten sposób propaguje rządy A. Hitlera, ale także publicznie prezentuje symbole lub gesty faszystowskie, w zamiarze przekonania innych do takiej ideologii.
W art. 256 kk występuje również określenie „inny totalitarny ustrój państwa".

Totalitaryzm to system organizacji państwa zmierzający do rozciągnięcia kontroli nad całością życia politycznego, społecznego, kulturalnego. Według innego stanowiska „totalitaryzmem jest charakterystyczny dla dwudziestowiecznych reżimów dyktatorskich system rządów dążących do całkowitego podporządkowania społeczeństwa państwu za pomocą monopolu informacji i propagandy, oficjalnej ideologii państwowej obowiązującej obywateli, terroru tajnych służb, masowych partii".

Oprócz ludzi narażonych na dyskryminacje oraz rasizm ze wglądów kulturalnych, dużą grupą są osoby z niepełnosprawnością. Oczywiście odnieść tu się można zarówno do cech fizycznych, jak i psychicznych ukierunkowanych na poczucie przewagi sprawcy nad ofiarą. Niewątpliwie jest to grupa społeczna w dużym stopniu narażona na przemoc, dyskryminację oraz wykluczenie społeczne. Niepełnosprawność może być częstym kryterium dyskryminacji – nierównego lub wręcz krzywdzącego traktowania.

Najbardziej skrajnym przykładem działań o charakterze dyskryminacyjnym jest przemoc motywowana uprzedzeniami. Przestępstwa motywowane pogardą lub nienawiścią obejmują przypadki, w których ofiara staje się celem przestępstwa, wymierzonego w nią lub jej mienie, ze względu na jej faktyczne lub domniemane cechy, w tym niepełnosprawność. Obejmują one zarówno przemoc fizyczną, jak i groźby użycia przemocy, czy nawoływanie do przemocy i nienawiści.

Przejawem rasizmu i dyskryminacji, może być również mowa nienawiści, która może także podlegać sankcjom określonym w art. 257 k.k, zgodnie z którym, kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.
Należy wskazać, że czynność na gruncie art. 257 k.k. polega na nawoływaniu do dyskryminacji na tle różnic:
1) narodowościowych;
2) etnicznych;
3) rasowych;
4) wyznaniowych;
5) bezwyznaniowych.
Mowa nienawiści jest zjawiskiem niepożądanym społecznie, prowadzącym do agresji międzyludzkiej. Nie jest ideologią, ale realnym zjawiskiem doświadczanym w funkcjonowaniu państwa. Mowa nienawiści operuje obraźliwym, wrogim językiem, który posiada cechy powodujące, że staje się czymś więcej niż znieważeniem określonej osoby lub grupy. Stanowi zjawisko groźniejsze oraz bardziej szkodliwe społecznie niż atak personalny. Zauważa się, że jest jedną ze współczesnych patologii życia społecznego, stanowiąc element szerszego zjawiska kryminalnego, jakim są tzw. przestępstwa z nienawiści. Nienawiść w prasie drukowanej, mediach, internecie jest jednym z narastających problemów, związanych z używaniem wrogiego języka w przestrzeni publicznej. Mowa ta ma brutalny, wulgarny charakter, nierzadko nawołujący do przemocy.

Swoich roszczeń można również dochodzić w postępowaniu cywilnym. Artykuły 23–24 k.c. chroniące dobra osobiste nakazują zaniechania krzywdzącego działania oraz pozwalają na żądanie zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Ofiara dyskryminacji ze względu na swoje pochodzenie, przynależność etniczną, czy wyznanie, a nawet świadek takiego zachowania mogą złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na policję lub do prokuratury. Można to zrobić ustnie lub pisemnie. Jeśli zdecydujemy się na formę pisemną, musimy opisać całe zdarzenie i wysłać je do prokuratury. Ustne zawiadomienie składamy w komisariacie policji, przedstawiając wszystkie szczegóły zdarzenia.

Oprócz naszego krajowego prawa, rasizm oraz dyskryminacja jest również zakazana i uregulowana w prawie międzynarodowym o czym mówi art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wonności. Korzystanie z każdego prawa zagwarantowanego przepisami prawa powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak: płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn. Pojęcie dyskryminacji jest systematycznie interpretowane w orzecznictwie Trybunału na tle art. 14 Konwencji. Wynika z niego wyraźnie, że dyskryminacja oznacza odmienne traktowanie bez obiektywnego i rozsądnego usprawiedliwienia osób znajdujących się w podobnych sytuacjach. W wyroku Maktouf i Damjanović przeciwko Bośni i Hercegowinie, Wielka Izba podkreśliła, że chociaż ten sam termin znajduje się również w art. 1 Protokołu nr 12, niezależnie od różnicy zakresu stosowania obu przepisów, w obu przypadkach ma on identyczne znaczenie.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Termin wypadek drogowy a kolizja drogowa nie są tożsame. Oba terminy stanowią zdarzenia drogowe, jednak odróżnia je charakter i skala konsekwencji, które powstają na skutek obu tych zdarzeń. Terminy te nie występują ani w kodeksie karym ani w kodeksie wykroczeń.

Przepis art. 177 k.k. traktuje o wypadku drogowym. Artykuł ten  penalizuje czyn polegający na spowodowaniu wypadku w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Zatem powołując się na powyższy przepis „wypadek drogowy” w języku prawniczym określony jest jako „wypadek w ruchu lądowym”. Jeżeli na skutek powyższego zdarzenia ofiara odniosła obrażenia powodujące rozstrój zdrowia trwający powyżej 7 dni, zdarzenie to określane jest jako wypadek drogowy kwalifikowany według art. 177 § 1 k.k. Zatem nie każde spowodowanie wypadku będzie skutkować odpowiedzialnością z artykułu 177 k.k., albowiem warunkiem uznania wypadku za przestępstwo jest naruszenie dobra prawnego innej osoby w postaci jej życia lub zdrowia, które trwa powyżej 7 dni. Uszczerbek na zdrowiu, śmierć człowieka przy wypadku ciężkim warunkuje odpowiedzialność karną na mocy art. 177 § 2 k.k.  Spowodowanie lżejszego uszczerbku nie będzie zatem stanowić realizacji znamion czynu zabronionego, lecz może być oceniane jedynie na gruncie Kodeksu wykroczeń . Zatem kolizja drogowa to zdarzenie drogowe, którego skutki zdrowotne osób innych niż sam sprawca będą lżejsze, niż wywołanie rozstroju zdrowia trwającego powyżej 7 dni. Kluczowym aspektem w rozróżnieniu omawianych terminów jest zależność między trwaniem skutków zdrowotnych a okresem czasowym trwającym powyżej 7 dni. Na uwagę zasługuje stanowisko SN zaprezentowane w uchwale z 18.11.1998 r., I KZP 16/98 o treści: „Nie popełnia przestępstwa, kto naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni”.

Odpowiedzialność karna na gruncie k.k.

Według uzasadnienia rządowego projektu do Kodeksu karnego zrezygnowano z karalności zdarzeń drogowych powodujących skutki w zakresie zdrowia opisane w przepisie art 157 § 2, tj. takie skutki zdrowotne, których objawy trwają do 7 dni. Rezygnacja ta podyktowana jest tym, iż istnieją inne formy rozwiązywania konfliktu społecznego bez uruchamiania sankcji za występek. Należy tu wymienić powszechny obowiązek ubezpieczeń komunikacyjnych, możliwość dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej a także ich karalność jako wykroczeń .  Karalność zdarzeń w komunikacji na podstawie k.k. uzależniona jest od rozmiaru i stopnia ciężkości powstałych skutków w zakresie życia i zdrowia. Kodeks karny w odniesieniu do karalnego wypadku wyróżnia lekki wypadek, o czym stanowi artykuł 177 § 1 k.k. oraz ciężki wypadek na podstawie art 177 § 2 k.k. Kodeks wprowadza także typy kwalifikowane przez nieumyślne następstwo w postaci śmierci człowieka lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu wielu osób w odniesieniu do umyślnego (przepis art. 173 § 3 k.k.) oraz nieumyślnego (art. 173 § 4 k.k.) spowodowania katastrofy.

Przesłanki odpowiedzialności za kolizję drogową.

W przypadku kolizji drogowej istotne jest samo stworzenie niebezpiecznej sytuacji w ruchu drogowym. Zgodnie z tezą wyroku SO z dnia 29.03.2019 r., IV Ka 174/19: „Dla zaistnienia wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. wystarczającym jest bowiem obiektywne stwierdzenie, że w skutek niezachowania należytej ostrożności przez obwinionego kierowcę spowodowane zostało zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, niezależnie od tego czy nastąpił skutek w postaci uszkodzenia mienia lub zdrowia bądź życia ludzkiego. Nie jest też istotne czy kierowca ponosi wyłączą odpowiedzialność za powstałą później kolizję drogową, ani czy inny współuczestnik ruchu drogowego jest za ten wypadek w jakikolwiek sposób współodpowiedzialny, gdyż zdarzenie to stanowi jedynie dowód popełnionego wykroczenia. Osoba odpowiadająca z art. 86 § 1 k.w. nie jest więc karana za uszkodzenie cudzego pojazdu a za samo stworzenie niebezpiecznej sytuacji w ruchu drogowym” . Osoba, która na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym podlega karze grzywny, o czym stanowi przepis art. 86 § 1 k.w. Natomiast jeżeli następstwem tego wykroczenia  jest spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby, to wysokość grzywny nie może być niższa niż 1500 złotych, zgodnie z art. 86 § 1a k.w. W przypadku gdy osoba, która popełnia niniejszy czyn, jest w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, to podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny w wysokości nie niższej niż 2500 złotych (art. 86 § 2 k.w.). Na mocy niniejszego artykułu można także orzec zakaz prowadzenia pojazdów.

Spowodowanie wypadku komunikacyjnego – art. 177 k.k.

Przestępstwo opisane w przepisie art. 177 k.k. jest przestępstwem powszechnym. Jego sprawcą może być każdy uczestnik ruchu. Może to być nie tylko kierowca, ale także pieszy . Nie należy wykluczyć także odpowiedzialności osoby, która oddziałuje z zewnątrz na uczestników ruchu. Może to być osoba, która oblewa wodą szybę jadącego samochodu, rzuca kamieniem lub rowerzysta, jeżeli zachowaniem tym spowoduje wypadek, w którym to inna osoba odniesie obrażenia ciała ujętych w art. 157 § 1 k.k.) . Zgodnie ze stanowiskiem SN z 9.12.2010 r., III KK 196/10, powierzenie samochodu osobie nieposiadającej uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych i faktycznych umiejętności do kierowania takim pojazdem może być traktowane jako współsprawstwo przestępstwa wypadku drogowego.

Czynność sprawcza omawianego przestępstwa polega na spowodowaniu wypadku, który jest skutkiem naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu.  Dochodzi do niego na skutek naruszenia, choćby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa, które obowiązują w danym rodzaju ruchu. Zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym to zasady zawarte w odpowiednich przepisach, które określają sposób korzystania z ruchu. To reguły ujęte w przepisach dotyczących porządku poruszania się na szlakach komunikacyjnych i zachowanie się w typowych dla ruchu sytuacjach lub wyrażone przez przyjęte oznakowanie, oświetlenie i sygnalizację. To także reguły, które nie są nieskodyfikowane w sposób szczegółowy, a które wynikają z wyżej wymienionych przepisów oraz istoty bezpieczeństwa w ruchu, które muszą znaleźć zastosowanie wszędzie tam, gdzie przepis nie został sprecyzowany.  Ustawodawca użył sformułowania „kto, naruszając, chociażby nieumyślnie...” Nie oznacza to jednak, że sąd może pominąć przy ustalaniu przesłanek odpowiedzialności za czyn z art. 177 k.k. dokładne ustalenie kształtu strony podmiotowej”.

Omawiając kwestię „nieumyślonego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym” warto jednak przytoczyć interesujący wyrok SA we Wrocławiu z 19.12.2017 r., II AKa 281/17, który podnosi zagadnienie świadomości zachowania się kierującego: „W zależności od rodzaju stworzonej przez kierującego pojazdem mechanicznym sytuacji drogowej, wynikającej z naruszenia podstawowych zasad ruchu drogowego, ze świadomością wysokiego prawdopodobieństwa zaistnienia negatywnych skutków, którym sprawca nie stara się przeciwdziałać, możliwe jest uznanie, że potrącenie na przejściu dla pieszych człowieka ze skutkiem śmiertelnym, stanowi zbrodnię zabójstwa popełnionego w formie zamiaru ewentualnego (art. 148 § 1 k.k.), a nie wypadek komunikacyjny określony w art. 177 § 2 k.k.”. Zatem przedmiotem przestępstwa z art. 177 k.k. jest bezpieczeństwo w komunikacji a ubocznym przedmiotem ochrony są zdrowie oraz życie o czym stanowi art. 177 § 2 kk.

Sankcje za spowodowanie wypadku drogowego.

Jeżeli na skutek zdarzenia drogowego ofiara odniosła obrażenia powodujące rozstrój zdrowia trwający powyżej 7 dni, mamy do czynienia z wypadkiem drogowym. Czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 3, o czym stanowi art. 177 § 1 k.k.

Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo spowodowanie u innej osoby ciężkiego uszczerbku na zdrowiu określonego w art. 156 § 1 k.k. (tj. uszczerbek w postaci pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała), sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, o czym stanowi art. 177 § 2 k.k. Przestępstwo to należy do grupy przestępstw względnie wnioskowych. Wszczęcie postępowania następuje zazwyczaj z urzędu. Jedynie w przypadku gdy pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, do wszczęcia postępowania potrzebny jest jej wniosek.

Sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

Kolejny przepis, który reguluje odpowiedzialność sprawców zdarzeń w komunikacji to art. 173 k.k. Paragraf 1 tego artykułu dotyczy sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach. Sprawca tego czynu podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli skutkiem tego czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12 o czym stanowi paragraf 3 .

Omawiając powyższe przestępstwa należy także przytoczyć przepis art. 178 k.k.. który traktuje o zaostrzeniu karalności wobec sprawcy katastrofy lub wypadku, znajdującego się  w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub jeżeli sprawca ten zbiegł z miejsca zdarzenia. W takiej sytuacji sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, a w wypadku przestępstwa określonego w art. 177 § 2 k.k. w wysokości nie niższej niż 2 lata, do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Skutki dla pokrzywdzonych.
Roszczenia ze szkody powstałej w wyniku kolizji drogowej przedawnią się już 3 lata od dnia w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, o czym stanowi art. 4421 § 1 k.c. Natomiast jeżeli szkoda jest wynikiem zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie tej szkody ulega przedawnieniu z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestępstwa. Nie ma znaczenia, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, zgodnie z art. 4421 § 2 k.c. Jest to bowiem typowy termin dla szkód powstałych w konsekwencji popełnienia przestępstwa.

Zasada ograniczonego zaufania.

Na zakończenie rozważań dotyczących odpowiedzialności za spowodowanie zdarzenia drogowego należy podkreślić iż, kierowców obowiązuje tzw. zasada ograniczonego zaufania . W niniejszy temacie zachowuje aktualność stanowisko Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku wydanym na gruncie Kodeksu karnego z 1969 r., w którym to Sąd stwierdził, że: „Kierowca ma obowiązek nie tylko prowadzić pojazd zgodnie z obowiązującymi nakazami i zakazami, lecz winien on także prowadzić pojazd w sposób rozważny i ostrożny. Oznacza to, że kierujący pojazdem winien zachować bezpieczną szybkość, czyli dostosować ją do konkretnych warunków drogowych, m.in. do natężenia ruchu, warunków atmosferycznych, widoczności, nawierzchni i predyspozycji kierowcy. Trudno przecież uznać jazdę za bezpieczną i rozważną z szybkością 90–100 km/h wieczorem, nieoświetloną jezdnią obok kilkudziesięciu samochodów oczekujących w kolejce przed ruchliwą stacją benzynową, gdzie w każdej chwili można było spodziewać się jakiejś przeszkody, a oskarżony znajdował się w stanie głębokiego upojenia alkoholowego, któremu towarzyszy obniżenie sprawności psychofizycznych, zwłaszcza upośledzenie uwagi, opóźnienie reakcji na bodźce wzrokowe, obniżona samokontrola i samokrytycyzm oraz wzmożenie zuchwalstwa i pewności siebie”.

Podsumowując powyższe rozważania każdy uczestnik ruchu zobligowany jest do przestrzegania zasad i przepisów bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. W ten sposób unikniemy wszelkich zdarzeń skutkujących rozstrojem zdrowia i odpowiedzialnością za dany czyn.

Bibliografia:

Literatura:

Bownik, S.J., Pieszy jako podmiot przestępstwa wypadku drogowego Palestra 29/7-8(331-332) 1985 r.

Gniewek, E., Machnikowski, P.(red). Kodeks cywilny Komentarz, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa 2021 r.

Grześkowiak, A.,Wiak, K., (red). Kodeks Karny. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2021 r.

Akty normatywne:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny.

Orzecznictwo:

Wyrok SN z 17.06.1983 r., IV KR 113/83, OSNPG 1984/4, poz. 24.

Wyrok SN z 10.07.2008 r., II KK 37/08, LEX nr 438481.

Wyrok SA  z 19.12.2017 r., II AKa 281/17, OSAW 2018/1, poz. 372.

Uchwała SN z 18.11.1998 r., I KZP 16/98, OSNKW 1998/11–12, poz. 48.

Uchwała SN z 28.02.1975 r., V KZP 2/74, OSNKW 1975/3–4, poz. 33.

Postanowienie SN z 9.12.2010 r., III KK 196/10, LEX nr 736750.

Wyrok SO z dnia 29 marca 2019 r., IV Ka 174/19, LEX nr 2673181.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Śmierć osób bliskich zawsze jest bardzo trudnym momentem w życiu członków rodziny, nie tylko w zakresie emocjonalnym, niestety często również wiąże się z gwałtownym pogorszeniem stopy życiowej osób najbliższych zmarłemu. Należy zatem pamiętać, że członkom rodziny przysługuje szereg uprawnień i świadczeń, zwłaszcza ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o które to uprawnione osoby mogą się ubiegać.

W niniejszym artykule uwaga zostanie skupiona na świadczeniach, które można uzyskać z ZUS. Informacyjnie wskazujemy jednak, że analogiczne świadczenia można uzyskać w ramach KRUS.

ZASIŁEK POGRZEBOWY.
Zasiłek przysługuje: członkowi rodziny, pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, osobie obcej, jeżeli pokryli koszty pogrzebu. Uprawnionymi przy przyznawaniu zasiłku są członkowie rodziny: małżonek (wdowa i wdowiec) - także pozostający w separacji orzeczonej wyrokiem sądu, rodzice, ojczym, macocha oraz osoba przysposabiająca, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, dzieci przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje po śmierci:
1. osoby, która ma przyznaną emeryturę lub rentę,
2. osoby, która ma przyznaną emeryturę pomostową,
3. osoby, która jest ubezpieczona w ZUS,
4. osoby, która ma przyznane nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
5. osoby, która zmarła w czasie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,
6. osoby, która w dniu śmierci nie miała przyznanej emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania,
7. cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych, która pobierała świadczenie pieniężne,
8. osoby, która pobierała świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny,
9. osoby, która pobierała rentę socjalną,
10. osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
11. osoby, która pobierała rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
12. członka rodziny osoby wymienionej w punktach 1–4, 8 i 11.

Należy pamiętać, że zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu. Wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi w przypadku członka rodziny – 4000 zł, niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu. W odniesieniu do osoby obcej lub pracodawcy, domu pomocy społecznej, gminy, powiatu, osoby prawnej kościoła lub związku wyznaniowego do wysokości poniesionych kosztów, ale nie więcej niż 4000 zł. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Zasiłek pogrzebowy można uzyskać z ZUS, w tym celu należy złożyć stosowne dokumenty. Są to:
- wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego,
- akt zgonu członka rodziny,
- rachunki potwierdzające koszty pogrzebu,
- dokumenty potwierdzające pokrewieństwo z osobą zmarłą,
- zaświadczenie mówiące o tym, że osoba zmarła była ubezpieczona.
Ten wniosek należy złożyć w ciągu 12 miesięcy od śmierci osoby bliskiej. Jeżeli jest to niemożliwe, uprawniony może ubiegać się o świadczenia, ale musi dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające, że jego złożenie wcześniej nie było wykonalne.

RENTA RODZINNA.
Do otrzymania tego świadczenia mają prawo członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci: miała ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania, miała ustalone prawo do emerytury pomostowej, miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania, pobierała zasiłek przedemerytalny, pobierała świadczenie przedemerytalne, pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Do otrzymania renty rodzinnej uprawnionymi są:
1. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
• do ukończenia 16 lat;
• jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłużamy do zakończenia tego roku studiów);
• bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.
2. Wnuki i rodzeństwo – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.
3. Inne dzieci – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyjątkiem dzieci które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.
4. Małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej, jeżeli:
• w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy; albo
• wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat;
• sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;
• ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Owdowiała osoba, która nie spełnia tych warunków i nie ma źródła utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej przez rok od śmierci współmałżonka lub przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka. Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli – oprócz spełnienia wymienionych warunków – mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. Prawo do renty ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny).
5. Rodzice, jeżeli:
• spełniają warunki takie jak dla wdowy/ wdowca (odnośnie wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy);
• zmarły ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.
Wysokość renty rodzinnej wynosi:
• 85% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;
• 90% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby;
• 95% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.

Należy podkreślić, że wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, którą dzieli po równo między uprawnionych. Rentę rodzinną otrzymuje się od dnia powstania prawa do niej, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym został złożony wniosek o rentę. Jeśli wniosek został złożony w miesiącu, w którym zmarła osoba, po której przysługuje Ci renta lub następnym miesiącu, to renta rodzinna zostanie przyznana od dnia śmierci tej osoby.
Świadczenie jest wypłacane na dwa sposoby, tj. za pośrednictwem poczty bądź na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Renta rodzinna nie może być niższa niż kwota najniższej renty rodzinnej. Jeśli obliczona renta jest niższa niż najniższe świadczenie, to łączna kwota renty dla wszystkich uprawnionych jest podwyższana do najniższej renty rodzinnej. Świadczenie jest co roku podwyższane (waloryzowane). Należy pamiętać, że renta rodzinna może być zawieszona albo zmniejszona, jeżeli uprawniony osiągnie przychód z tytułu zatrudnienia albo innej działalności, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

DODATEK DLA SIEROTY ZUPEŁNEJ.
Dodatek dla sieroty zupełnej przysługuje sobie uprawnionej do renty rodzinnej nieposiadającej obojga rodziców (lub gdy ojciec był nieznany) bez względu na jej wiek. Aktualnie wysokość dodatku dla sieroty zupełnej wynosi 553,30 zł. Dodatek można uzyskać z ZUS-u, w tym celu należy złożyć stosowny wniosek oraz dokumenty stwierdzające daty zgonu rodziców bądź dokument stwierdzający datę zgonu matki i akt urodzenia, z którego wynika brak danych ojca. Wniosek można złożyć w dowolnym czasie, po spełnieniu warunków koniecznych do przyznania dodatku.

JEDNORAZOWE ODSZKODOWANIE Z TYTUŁU WYPADKU PRZY PRACY LUB CHOROBY ZAWODOWEJ.
Jeśli do śmierci osoby bliskie doszło w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, to uprawnieni mogą starać się o odszkodowanie z ZUS.
Uprawnionymi do otrzymania odszkodowania w rozumieniu przepisów są:
• małżonek;
• dzieci: własne, drugiego małżonka, przysposobione;
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej;
• rodzice.
Osoby bliskie, które nie zostały wyżej wymienione nie mogą ubiegać się o odszkodowanie.

W celu otrzymania świadczenia należy złożyć stosowny wniosek w ZUS wraz z niezbędnymi dokumentami, m.in.: dokument stwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznane jednorazowe odszkodowanie, dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą, odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o świadczenie ubiega się wdowa lub wdowiec zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie odszkodowania uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy, zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat, dokument o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku sądu lub ugody w odniesieniu do rodziców, osoby przysposabiającej, macochy, ojczyma (jeżeli nie pozostawali we wspólnym gospodarstwie lub osoba zmarła nie przyczyniała się do ich utrzymania). Wysokość jednorazowego odszkodowania wynosi obecnie 114 231 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, gdy do świadczenia uprawniony jest inny członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty to kwota ta wynosi 57 115 zł. Wysokość świadczenia może się jednak różnić, w wypadku większej liczby osób uprawnionych do uzyskania odszkodowania. Prawo do jednorazowego odszkodowania przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie jednorazowego odszkodowania z tytułu choroby zawodowej.

W wypadku ubiegania się o wskazane powyżej świadczenia wnioski do ZUS można składać osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu) lub za pośrednictwem: operatora pocztowego bądź polskiego urzędu konsularnego. W zakresie pomocy w przygotowaniu wniosków można również zgłosić się do punktów nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w danym mieści, gminie lub powiacie.

Poza uzyskaniem wyżej wskazanych świadczeń, osoby najbliższe mogą w zależności od przyczyn śmierci członka rodziny, dochodzić swoich roszczeń zarówno w postępowaniu karnym (np. zasadzenie od sprawcy przestępstwa nawiązki, odszkodowania i zadośćuczynienia za doznana szkodę i krzywdę), jak i cywilnym, w szczególności zastosowanie ma tutaj przepis art. 446 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z treścią powołanego przepisu, jeśli wskutek czynu niedozwolonego nastąpiło uszkodzenie ciała lub został wywołany rozstrój zdrowia poszkodowanego, a w ich konsekwencji nastąpiła śmierć poszkodowanego, to od odpowiedzialnego za powstanie szkody (tj. również od zakładu ubezpieczeń jako gwaranta ubezpieczającego) można domagać się:
• zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu;
• renty odszkodowawczej (alimentacyjnej);
• jednorazowego odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej;
• zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Rekompensatę finansową za śmierć osoby bliskiej, można równie uzyskać, gdy osoba ta miała wykupioną stosowna polisę, której zakres obejmował takie zdarzenie. W przypadku sporu z ubezpieczycielem, można zgłosić wniosek do Rzecznika Finansowego, który wspiera klientów w sporach z podmiotami rynku finansowego w tym ubezpieczycielami.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Ochrona prawna wizerunku – o czym należy pamiętać publikując zdjęcia w sieci. Wizerunek osoby fizycznej nie został zdefiniowany na gruncie polskiego prawa. Aby podobizna osoby fizycznej mogła być uznana za wizerunek podlegający ochronie prawnej, musi ona pozwalać na rozpoznanie tej osoby szerokiemu gronu odbiorców, a zatem wykraczającemu poza najbliższe grono rodzinne czy towarzyskie tej osoby. Wizerunkiem nie będzie np. sylwetka czy fragment ciała niepozwalający na rozpoznanie danej osoby.

Podstawową regulacją kwestii wizerunku, na której opiera się cała jego cywilnoprawna ochrona, jest art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: Prawo autorskie). Zgodnie z nim „rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.”
Wizerunek jest również wymieniony wprost w katalogu dóbr osobistych w art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Biorąc pod uwagę, że jest to katalog otwarty, należy uznać, że ustawodawca uznał wizerunek za szczególnie ważne dobro. Przepisy Kodeksu cywilnego pozwalają na szerszą ochronę wizerunku niż przewiduje to Prawo autorskie. Art. 23 chroni bowiem wizerunek nie tylko przed niekontrolowanym rozpowszechnianiem, ale także przed jakimkolwiek innym naruszeniem, ponieważ nawet dozwolone wykorzystywanie wizerunku może powodować szkodę (co zwłaszcza dotyczy osób publicznych). Zarówno wizerunek jako podobizna człowieka, jak i jego niematerialny wymiar stanowią dobro osobiste osoby fizycznej i jako takie podlegają ochronie. Judykatura spiera się co do tego, czy tylko osoby fizyczne posiadają wizerunek, czy też jest możliwe przypisanie go osobom prawnym i innym podmiotom.

Należy pamiętać, że wizerunek jest również daną osobową, czyli informacją o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. Oznacza to, że jego przetwarzanie (utrwalanie, publikacja, przechowywanie itp.) podlega przepisom Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych; dalej: RODO). Przede wszystkim oznacza to, że do operacji na wizerunku osoby fizycznej niezbędne jest istnienie podstawy prawnej, a na przetwarzającym ciąży szereg obowiązków informacyjnych i z zakresu bezpieczeństwa danych.
Pewne aspekty wizerunku reguluje również ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe. Wyłącza ona możliwość publikacji wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, a także świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że wyraziły na to zgodę. Prokurator lub sąd może jednak ujawnić wizerunek ze względu na ważny interes społeczny.

Nie należy również zapominać o tym, że ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (dalej: Kodeks karny) kwalifikuje niektóre działania związane z wizerunkiem osoby fizycznej jako czyny zabronione pod groźbą kary. I tak podszywanie się pod inną osobę poprzez wykorzystywanie jej wizerunku w celu wyrządzenia jej szkody stanowi formę uporczywego nękania (art. 190a § 2). Karalne jest również utrwalanie lub rozpowszechnianie wizerunku osoby nagiej lub w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody lub przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu (art. 191a § 1). Wreszcie zabroniona jest produkcja, rozpowszechnianie, publikacja, a nawet przechowanie i posiadanie treści pornograficznych przedstawiających wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej (art. 202 § 4b).

Wspomniany już art. 81 Prawa autorskiego wymaga do rozpowszechniania wizerunku uzyskania zezwolenia (zgody) osoby na nim przedstawionej. Przepisy nie regulują, w jaki sposób zgoda ma zostać wyrażona – nie musi być to zatem forma pisemna. Praktyka wskazuje jednak, że wskazane jest utrwalenie zgody. Należy również pamiętać, że brak sprzeciwu wobec fotografowania czy nagrywania nie jest równoważny z udzieleniem zgody na rozpowszechnianie wizerunku, a może jedynie świadczyć o zgodzie na jego utrwalenie. Zgoda może zostać odwołana. Zwłaszcza, gdy sposób wykorzystywania wizerunku narusza dobra osobiste osoby, której wizerunek utrwalono, czego ta osoba nie przewidywała udzielając zgody.

Co już zostało wskazane - rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Warto jednak tu zwrócić tu uwagę na fragment „w braku wyraźnego zastrzeżenia”. Oznacza to, że fotograf nie musi uzyskać odrębnego zezwolenia za rozpowszechnianie wizerunku od pozującego, o ile zapłacił za pozowanie. W wypadku jednak jeżeli w umowie z pozującym (nawet jeśli otrzymał wynagrodzenie za pozowanie) wskazano wymóg dodatkowego zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku, to należy każdorazowo wymagać dodatkowej zgody. Innymi słowy: nie wymaga się zezwolenia uprawnionego, jeśli otrzymał on umówioną zapłatę za pozowanie, chyba że wyraźnie sprzeciwił się rozpowszechnianiu swojego wizerunku.

Uzasadnieniem tego przepisu jest założenie, że opłata uiszczana portretowanemu wiąże się z równoczesnym wynagrodzeniem za udzielenie zgody na rozpowszechnienie wizerunku. Postanowienie art. 81 ust. 1 zd. 1 ma jednak charakter bezwzględny w tym sensie, że tylko od woli portretowanego zależy dopuszczalność rozpowszechniania portretu. Może on się temu sprzeciwiać bez racjonalnego uzasadnienia. Powodem może być i sposób przedstawienia jego wizerunku, jak i uzyskanie wynagrodzenia za udzielenie zgody.

Art. 81 Ust. nie precyzuje w jakiej formie powinno się udzielić zgodę na publikację wizerunku osoby uwiecznionej na fotografii. Zawsze jednak lepiej mieć to na piśmie, chociaż zgodę można wyrazić i ustnie i pisemnie. Ze względów ostrożności zaleca się jednak uzyskanie przez autora fotografii zgody w formie pisemnej. Pozwoli to uniknąć wątpliwości w wypadku, w którym osoba, której wizerunek znalazł się na opublikowanej fotografii zmieni zdanie i będzie próbowała dochodzić roszczeń w związku z rzekomo bezumownym wykorzystaniem jej wizerunku.
Art. 81 Ust. przywołany powyżej, nie oznacza, że zapłata za pozowanie eliminuje konieczność uzyskania jakiejkolwiek zgody na publikację wizerunku. Sytuacje zastrzeżenia przez pozującego konieczności uzyskania dodatkowej zgody na publikację wizerunku nie są wcale rzadkością. Możemy się z nimi spotkać w sytuacji, gdy modelka pozująca do aktu zastrzega, że bez jej zgody fotografia nie może być opublikowana. Chce w ten sposób mieć gwarancję, że jej wizerunek nie trafi do czasopism o charakterze erotycznym lub pornograficznym.

Należy pamiętać, że ochroną przed publikacją wizerunku objęte są również osoby nieletnie. W przypadku zamiaru publikacji wizerunku osób nieletnich należy uzyskać zgodę ich prawnych opiekunów.

Warto wskazać w zgodzie na publikację, w jaki sposób i gdzie ma być wizerunek opublikowany. Mimo, że nie jest to wymagane, ale może być stosowane. Zgodnie z poglądami doktryny okoliczność rozpowszechniania wizerunku za zgodą portretowanego, nie zwalnia podmiotów trzecich od uzyskania „ponownej” zgody. Uprawniony musi się zgodzić na dalsze rozpowszechnianie swojego wizerunku. Zasada ta obowiązuje także w sytuacji, gdy na podstawie legalnie rozpowszechnionego wizerunku malarz lub rzeźbiarz tworzy utwory, do których inkorporowany jest, nawet znacznie przetworzony, wizerunek określonej osoby.
W przypadku, gdy fotograf korzysta z usług modelki należy spisać umowę cywilnoprawną odnoszącą się do konkretnego zlecenia, uwzględniającą również zapłatę.
Sytuacje, które nie wymagają zgody na rozpowszechnianie wizerunku wymienia Art. 81. Ustawy o Prawie Autorskim pkt. 2.
Dzieje się tak, gdy fotografujemy osobę powszechnie znaną, jeżeli wizerunek utrwalono w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych np. politycznych, społecznych, zawodowych.

Nie jest także wymagana zgoda na rozpowszechnianie wizerunku osób, które stanowią jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy impreza publiczna.
Stąd też rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zezwolenia, jeżeli stanowi on jedynie element akcydentalny lub akcesoryjny przedstawionej całości. Oznacza to, że w razie usunięcia wizerunku nie zmieniłby się przedmiot i charakter przedstawienia. Jednocześnie należy pamiętać, że wyłączenie ochrony wizerunku nie działa, jeżeli mamy do czynienia z portretem konkretnej osoby, tyle że utrwalonym na przykład przy okazji imprezy publicznej.

Ponadto nie jest dozwolone rozpowszechnianie bez zgody portretowanego jego wizerunków wykadrowanych z większego ujęcia. Liczy się „kadr rozpowszechniony” a nie „kadr pierwotnie utrwalony”. również i w celach prywatnych.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Prawo wyborcze to ogół przepisów prawa i ogół norm prawnych regulujących proces wyborczy, na który składają się rozstrzygnięcia w zakresie ordynacji wyborczej i takich kwestii jak: zgłaszanie, organizacja, rejestracja kandydatów, tryb przeprowadzenie wyborów, przebieg kampanii wyborczej, prawa uczestników kampanii wyborczej, warunki ważności wyborów, zasady prowadzenia i finansowania kampanii wyborczej itd.
W wąskim znaczeniu - prawo wyborcze to zespół uprawnień przysługujących obywatelowi w procesie wyboru kandydatów do organów państwowych i samorządowych (np. Prezydenta, Sejmu, Senatu, Rad gmin) określonych w konstytucji i ordynacjach wyborczych.

Zasady prawa wyborczego:

• powszechne,
• równe,
• wolne,
• bezpośrednie,
• tajne głosowanie,
• większościowe,
• proporcjonalne.

Źródła prawa wyborczego to:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
- art. 96 ust. 2 „Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.”
- art. 97 ust. 2 „Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.”
- art. 127 ust. 1 „Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.”
- art. 169 ust. 2 „Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa.”
2. Ustawa z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 21 poz. 112 z późn. zm.)

Czynne prawo wyborcze
Art. 10 § 1 KW, prawo wybierania posiada:
1. W wyborach do Sejmu i do Senatu oraz w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej – obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat;
2. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej – obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3. W wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego:
4. Rady gminy – obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze tej gminy,
5. Rady powiatu i sejmiku województwa – obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat, oraz stale zamieszkuje na obszarze, odpowiednio, tego powiatu i województwa;
6. W wyborach wójta w danej gminie – osoba mająca prawo wybierania do rady tej gminy.

Bierne prawo wyborcze
Art. 11 § 1 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. 2011 Nr 21 poz. 112). Zgodnie z nimi prawo wybieralności posiada:
1. W wyborach do Sejmu – obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat;
2. W wyborach do Senatu – obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat;
3. W wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej – obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu;
4. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej – osoba mająca prawo wybierania w tych wyborach, która najpóźniej w dniu głosowania kończy 21 lat, i od co najmniej 5 lat stale zamieszkuje w Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
5. W wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego – osoba mająca prawo wybierania tych organów;
6. W wyborach wójta – obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje.

Komu bierne oraz czynne prawa wyborcze nie przysługują?
Art. 10 § 2 stanowi jasno, iż czynne prawo wyborcze zostaje odebrane osobie, która:
1. Została pozbawiona praw publicznych na skutek prawomocnego orzeczenia sądu;
2. Pozbawiona została praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu;
3. Została ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

Jeśli zaś chodzi o bierne prawo wyborcze, to tutaj art. 11 § 2 KW wyjaśnia, iż nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba:
1. Skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, z tym że w przypadku wyborów, o których mowa w § 1 pkt 6, skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;
2. Wobec której wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności, o którym mowa w art. 21a ust. 2a ustawy z dnia 18 października 2006r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2017 r. poz. 2186, z późn. zm.).

Art. 11 § 3 stanowi również, iż: prawa wybieralności nie ma obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim Unii Europejskiej, którego jest obywatelem.
Zgodnie z art. 11 § 4: nie ma prawa wybieralności w wyborach wójta w danej gminie osoba, która została uprzednio dwukrotnie wybrana na wójta w tej gminie w wyborach wójta zarządzonych na podstawie art. 474 § 1.

WYBORY PREZYDENCKIE
Kandydata na Prezydenta ma prawo zgłaszać grupa co najmniej 100 tys. obywateli posiadających czynne prawo wyborcze (czyli prawo głosowania w wyborach). (art. 127 ust. 3)
Kandydat na Prezydenta wyrażając zgodę na ubieganie się o urząd prezydencki musi złożyć oświadczenie dotyczące ewentualnego faktu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi.
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz. (art. 127 ust. 2).
Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. (art. 127 ust. 3). Marszałek wyznacza datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta Rzeczypospolitej (art. 128 ust. 2).
Na Prezydenta zostaje wybrany kandydat, który otrzyma więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.W przypadku kiedy żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganej większości następuje druga tura głosowania odbywa się 14 dni po pierwszym głosowaniu. W tej turze uczestniczą tylko dwaj kandydaci, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów. W sytuacji, w której jeden z kandydatów zrezygnuje, umrze lub utraci prawo wyborcze, w jego miejsce wstępuję kandydat, który kolejno uzyskał największą liczbę głosów. W takim przypadku, odracza się drugą turę o kolejne 14 dni (art. 127 ust.5).
Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów. (art. 127 ust. 6).
Prezydent rozpoczyna swoje urzędowanie od złożenia przed Zgromadzeniem Narodowym następującej przysięgi (art. 130).
Ważność wyboru Prezydenta stwierdza Sąd Najwyższy (art.129 ust.1). Wyborcy przysługuje prawo do zgłoszenia protestu do Sądu Najwyższego przeciwko ważności wyboru prezydenta na zasadach określonych w ustawie( art.129 ust.2). W razie stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta przeprowadza się nowe wybory, na zasadach przewidzianych w art. 128 ust 2 dla przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta. Kadencja Prezydenta rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu( art.128 ust 1).

WYBORY PARLAMENTARNE
W wyborach parlamentarnych głosować może każdy, kto ukończył 18 lat i nie został pozbawiony praw wyborczych. Kandydować mogą osoby, które ukończyły 21 lat (do Sejmu) albo 30 (Senat). Nie mogą kandydować osoby pełniące ważne funkcje w państwie, np. Prezes NBP i jego zastępcy, Prezes NIK i zastępcy, Rzecznik Praw Obywatelskich z zastępcami, ambasadorzy, członek KRRiT oraz sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej żołnierz w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusz policji, funkcjonariusz służby ochrony państwa(art.99).
Kadencja Sejmu i Senatu trwa 4 lata ( art. 98 ust. 1 ).
Nie można jednocześnie kandydować do Sejmu i Senatu (art. 100 ust.2).
Głosowanie trwa jeden dzień i wybieramy 100 senatorów oraz 460 posłów.
Kandydatów mogą zgłaszać komitety wyborcze. Prowadzą one także kampanię wyborczą na rzecz kandydatów. Komitety mogą być z kolei tworzone przez partie polityczne,koalicje tych partii lub przez wyborców. Każdy z nich powołuje pełnomocnika wyborczego, który jest upoważniony do występowania w jego imieniu i na jego rzecz. Pełnomocnik ma obowiązek zawiadomienia właściwego organu wyborczego o utworzeniu odpowiednio komitetu wyborczego, koalicyjnego komitetu wyborczego, komitetu wyborczego wyborców. ( art. 100 ust. 1 ).

SEJM
W Polsce mamy do czynienia z systemem proporcjonalnym (art. 96 ust. 2 Konstytucji RP) w nierównych pod względem wielkości wielomandatowych okręgach wyborczych. Terytorium państwa podzielone jest na 41 okręgów, których wielkość wynosi od 7 do 20 mandatów, są to więc okręgi średnie i duże. Próg ustawowy wynosi 5% dla pojedynczych partii, 8% dla koalicji wyborczych i jest ustanowiony na poziomie krajowym.

SENAT
Sposób wyboru senatorów określają Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. i ustawa z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy.
Do Senatu wybiera się 100 senatorów w 100 jednomandatowych okręgach. Każdy komitet wyborczy może zgłosić tylko 1 kandydata w danym okręgu, wyborca też oddaje głos na 1 kandydata. Mandat senatora uzyskuje kandydat, który otrzymał największą liczbę głosów (zasada większości).

Zasada ustalania wyników wyborów:
- SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY
- SYSTEM PROPORCJONALNY
- SYSTEM MIESZANY

System większościowy
REGUŁA: mandat przyznaje się temu kandydatowi w okręgu jednomandatowym lub tej liście w okręgu wielomandatowym, która uzyskała największą liczbę głosów.
WARIANT 1. Rozdział mandatów dokonuje się w oparciu o większości względną (zwykłą) - kandydat lub lista musi otrzymać więcej głosów niż konkurenci, co z kolei oznacza, że elekcja zostaje zakończona po odbyciu pierwszej tury głosowania.
W praktyce najczęściej do wyborów przystępuje dwóch,trzech,czterech,ewentualnie pięciu kandydatów, a do zwycięstwa potrzebują oni co najmniej 30-40% głosów poparcia.
WARIANT 2. Rozdział mandatów dokonuje się w oparciu o większości bezwzględną (50% + 1 ważnie oddany głos).

Zarządzenie wyborów
W Polsce wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent RP nie później niż 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu,wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu (art. 98 ust. 2 Konstytucji). W razie skrócenia kadencji Sejmu, Prezydent zarządza wybory do Sejmu i senatu i wyznacza ich datę na dzień przypadający nie później niż w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu (art. 98 ust. 5 Konstytucji).
Akt o zarządzeniu wyborów (w Polsce postanowienie)poddaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w dzienniku urzędowym (w Polsce w Dzienniku Ustaw) w ściśle określonym terminie (np. 5 dni od dnia jego podpisania , uchwalenia) – art. 290 k.w.
Akt urzędowy Prezydenta RP należy do jego prerogatyw, gdyż na podstawie art. 144 ust. 3 pkt 1 Konstytucji zwolniony jest z obowiązku uzyskania kontrasygnaty. W akcie tym, podmiot zarządzający wybory, częstokroć po zasięgnięciu opinii komisji wyborczej, określa dni, w których upływają prawem przewidziane terminy do dokonania czynności wyborczych – tzw. Kalendarz Wyborczy.
Sejm i Senat wybierane są na czteroletnie kadencje . Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają
z dniem zebrania się na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji ( art.98 ust 1).

KAMPANIA WYBORCZA – to etap procesu wyborczego, gdzie komitety wyborcze promują swoich kandydatów i programy wyborcze. Każda kampania wyborcza jest procesem prawnie uregulowanym i , wyróżniającą się efektywnością stosowanych metod i strategii wyborczych.
W Polsce rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem głosowania (art. 104 k.w.). Podstawową zasadą dotyczącą kampanii wyborczej jest zasada równości. Zasada ta obejmuje przede wszystkim dostęp do mediów społecznych stanowiących jeden z podstawowych środków komunikowania się z wyborcami.

REFERENDUM
W sprawach o szczególnym znaczeniu dla Państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe( art. 125 ust 1 ).
Referendum może zarządzić Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co liczby posłów lub prezydent za zgoda Senatu co najmniej połowy ustawowej wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby Senatorów. ( art.125 ust 2).
Jeżeli w referendum ogólnokrajowym wzięło udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania , wynik referendum jest wiążący ( art. 125 ust.3).
Ważność referendum ogólnokrajowego stwierdza Sąd Najwyższy (9 Art.125 ust 4).

WYBORY WÓJTÓW, BURMISTRZÓW, PREZYDENTÓW MIASTA
Zgodnie z przepisami o bezpośrednim wyborze wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wójt wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Prawo wybierania wójta w danej gminie, tj. czynne prawo wyborcze ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady tej gminy.
Prawo wybieralności – bierne prawo wyborcze – ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybieralności do rady gminy,który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie. Nie mają prawa wybieralności osoby:
1) karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego;
2) wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego;
3) wobec których wydano prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające utratę prawa wybieralności.
Za wybranego na wójta uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał połowy liczby ważnie oddanych głosów, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku, gdy dwóch lub więcej kandydatów otrzyma tę samą liczbę głosów uprawniającą do udziału w ponownym głosowaniu, o dopuszczeniu kandydata do wyborów w ponownym głosowaniu rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba tych obwodów byłaby równa – rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. Za wybranego w ponownym głosowaniu uważa się wówczas kandydata,który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów.
Wybory wójtów zarządza Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, łącznie z wyborami do rad gmin. Przedterminowe wybory wójta również zarządza Prezes Rady Ministrów. Jeżeli uchwała rady o wygaśnięciu mandatu wójta została zaskarżona do sądu administracyjnego, przedterminowe wybory wójta zarządza się i przeprowadza w ciągu 60 dni od dnia uprawomocnienia wyroku sądu administracyjnego oddalającego skargę. Wybory organizują i sprawują nadzór nad ich przebiegiem Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy. Wybory przeprowadzają komisje powołane do przeprowadzenia wyborów do rad gmin. W przypadku wyborów przedterminowych, w których wybiera się tylko wójta, powołuje się gminną komisję wyborczą i obwodowe komisje wyborcze.

Prawo zgłaszania kandydatów na wójta przysługuje:
1) partiom politycznym i koalicjom partii
politycznych,
2) stowarzyszeniom i organizacjom społecznym,
3) wyborcom
Wyborca może oddać głos tylko na jednego kandydata. Obwodowa komisja wyborcza ustala, na podstawie ważnych kart do głosowania, liczbę głosów nieważnych oraz liczbę głosów ważnie oddanych na kandydatów. Gminna komisja wyborcza wydaje wybranemu wójtowi zaświadczenie o wyborze na wójta.

Rola komisji wyborczych w wyborach
Właściwe zorganizowanie i funkcjonowanie organów wyborczych jest bowiem istotnym elementem demokratycznego państwa prawnego, stanowiąc ważną gwarancję zgodności przeprowadzenia wyborów z obowiązującym prawem oraz wolą wyborców. Sprzyja to niewątpliwie wzrostowi zaufania obywateli do państwa i kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego.
Obecnie funkcjonująca – budowana konsekwentnie od ponad 20 lat – polska administracja wyborcza (rozumiana jako zespół organów wyborczych, a więc organów odpowiedzialnych za przygotowanie, organizację i przeprowadzanie wyborów) tworzy hierarchicznie zbudowaną, kilkupoziomową i mocno rozgałęzioną strukturę. Składają się nań organy o bardzo różnym charakterze: kolegialne i jednoosobowe, zawodowe i społeczne, stałe i powoływane tylko na potrzeby konkretnych, zarządzonych już wyborów. Konkretny kształt i liczebność administracji wyborczej zależy od rodzaju wyborów. Najwyższym organem wyborczym w odniesieniu do wszystkich przeprowadzanych w naszym kraju wyborów jest Państwowa Komisja Wyborcza (dalej PKW). Jest to organ o charakterze stałym, a więc działający w permanencji. W jego skład wchodzi 9 sędziów: 3 sędziów Trybunału Konstytucyjnego wskazanych przez Prezesa tegoż Trybunału, 3 sędziów Sądu Najwyższego wskazanych przez Prezesa tego Sądu oraz 3 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazanych przez Prezesa NSA. Sędziów tych powołuje w skład PKW Prezydent Rzeczypospolitej w drodze postanowienia. Wygaśnięcie członkostwa w PKW następuje jedynie w przypadkach określonych w ustawie - np wskutek zrzeczenia się członkostwa, podpisania zgody na kandydowanie w wyborach, śmierci członka Komisji i odwołania przez Prezydenta RP na uzasadniony wniosek prezesa, który wskazał sędziego jako członka Komisji. W gruncie rzeczy zatem skład PKW jest stabilny - dający Komisji mocną i niezależną pozycję, choć podkreślić wypada, że podstawy funkcjonowania PKW określa tylko Kodeks wyborczy, a więc ustawa zwykła, którą łatwo zmienić - Państwowa Komisja Wyborcza nie ma bowiem, co należy ocenić krytycznie, umocowania konstytucyjnego, a to w istocie gwarantowałoby jej pełną niezależność.
Podkreślenia wymaga i to, że wysokiej rangi sędziowski skład Komisji daje rękojmię fachowości, a zarazem apolityczności, co uznać trzeba za jedną z podstawowych gwarancji przestrzegania zasady wolnych wyborów, zasady właściwej dla demokratycznego państwa prawnego. Podobną opinię wyraził zresztą Trybunał Konstytucyjny, który w uzasadnieniu jednego z wyroków (z kwietnia 2010 r.) podkreślił, że rozwiązania prawne dotyczące PKW „... w szczególności jej sędziowski skład, gwarantują obiektywizm i niezawisłość od nacisków politycznych i urzędowych”.
Zadania Państwowej Komisji Wyborczej wynikają z Kodeksu wyborczego i innych ustaw. Najważniejsze z nich to, niewątpliwie, sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego oraz powoływanie organów wyborczych pośredniego szczebla. Państwowa Komisja Wyborcza wydaje także wytyczne wiążące dla organów wyborczych niższych szczebli oraz wyjaśnienia m.in. dla organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, a także podległych im jednostek organizacyjnych wykonujących zadania związane z przeprowadzenie wyborow.
Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż PKW wykonuje aktualnie zadania nie tylko wyborcze, ale i te wynikające z innych niż Kodeks wyborczy ustaw (np. ustaw referendalnych czy też ustawy o partiach politycznych w zakresie kontroli ich finansowania).
W wyborach do Sejmu i Senatu RP, w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego drugi szczebel administracji wyborczej tworzą okręgowe komisje wyborcze powoływane przez PKW ad hoc - na potrzeby konkretnych wyborów. One również składają się z sędziów (wyłącznie z sędziów), co- podobnie jak w przypadku PKW - zapewnia ich fachowość, neutralność polityczną i bezstronność w rozstrzyganiu skomplikowanych często problemów wyborczych.
Zadania okręgowych komisji wyborczych sprowadzają się, mówiąc w dużym skrócie, do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego i ustalania wyników głosowania, oraz wyników wyborów w okręgu. W wyborach do Sejmu i Senatu RP oraz w wyborach do Parlamentu Europejskiego do zadań komisji okręgowych należy także rejestrowanie okręgowych list kandydatów na posłów, kandydatów na senatorów oraz kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego.
Ponadto w wyborach do Parlamentu Europejskiego okręgi wyborcze podzielono na rejony, toteż poza wspomnianymi już komisjami okręgowymi, występują w nich także rejonowe komisje wyborcze (także o sędziowskim składzie). Głównym ich zadaniem jest ustalenie wyników głosowania w rejonie i przekazanie ich właściwej komisji okręgowej. Nieco inaczej ma się rzecz w odniesieniu do wyborów samorządowych. W tym przypadku organy wyborcze uczestniczące w procesie wyborczym podzielono na dwie grupy. Pierwszą tworzą te z nich, które organizują wybory i sprawują nadzór nad ich przeprowadzeniem zgodnie z przepisami prawa - są to: omówiona już PKW oraz komisarze wyborczy. Do drugiej zaś należą organy przeprowadzające wybory, a więc terytorialne komisje wyborcze (gminne, powiatowe i wojewódzkie) oraz na najniższym szczeblu - tak jak we wszystkich rodzajach przeprowadzanych w naszym kraju wyborów - obwodowe komisje wyborcze.
Wspomniani komisarze wyborczy są jednoosobowymi organami wyborczymi funkcjonującymi w stale. Kodeks wyborczy określa ich jako pełnomocników PKW wyznaczonych na obszar stanowiący część jednego województwa. Komisarzy wyborczych w liczbie od 2 do 6 w każdym województwie powołuje na 5-letnią kadencję Państwowa Komisja Wyborcza, spośród sędziów, działając w tym względzie na wniosek Ministra Sprawiedliwości.
Do zadań komisarzy wyborczych należy m.in. przygotowanie wyborów na obszarze swojej właściwości i sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego przez terytorialne i obwodowe komisje wyborcze działające na tymże obszarze. Komisarze powołują też składy terytorialnych komisji wyborczych, co do zasady spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników komitetów wyborczych uczestniczących w wyborach. Ustawodawca zastrzegł jednak, że w skład komisji wojewódzkiej i powiatowej, a także komisji wyborczej w mieście na prawach powiatu wejść musi z urzędu (i to jako przewodniczący) sędzia wskazany przez prezesa właściwego miejscowo sądu okręgowego. Rozwiązanie to wydaje się trafne jeśli zważyć, że w wyborach przeprowadzanych przez te właśnie organy, a więc w wyborach do sejmików województw, do rad powiatów i do rad miast na prawach
powiatu, obowiązuje dość skomplikowany, wymagający dobrego przygotowania merytorycznego, proporcjonalny system ustalania wyników wyborów.
Do podstawowych zadań terytorialnych komisji wyborczych należy rejestracja kandydatów na radnych oraz (w przypadku komisji gminnych) rejestracja kandydatów na wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Komisje te ustalają także wyniki głosowania i wyniki wyborów w jednostkach samorządowych podległych ich właściwości.
Szczebel najniższy we wszystkich rodzajach wyborów tworzą obwodowe komisje wyborcze, powoływane nie spośród sędziów (co z uwagi na ich ilość – ok. 25.000 - nie byłoby po prostu możliwe), ale - co do zasady - spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych poszczególnych komitetów wyborczych uczestniczących w wyborach.
Zadania komisji obwodowych choć niezwykle ważne, nie są nadmiernie skomplikowane - idzie w istocie o dość proste czynności przeprowadzenia głosowania w obwodzie i ustalenia jego wyników - toteż społeczny charakter tych organów wydaje się właściwy, choć pewnym mankamentem wydaje się to, iż przepisy Kodeksu wyborczego nie wymagają w istocie od członków obwodowych komisji wyborczych spełnienia żadnych wymogów (np. co do wieku czy minimalnego poziomu wykształcenia), co niekiedy w praktyce rodzi pewne problemy.
Organy wyborcze, o których była mowa, zwłaszcza te o stałym charakterze, nie mogłyby funkcjonować bez wsparcia aparatu pomocniczego, zapewniającego ich obsługę. Aparat taki stanowi obecnie stały urząd wyborczy o nazwie Krajowe Biuro Wyborcze (dalej KBW). Urząd ten działa na podstawie przepisów Kodeksu Wyborczego oraz statutu nadanego mu przez PKW, której podlega.
Do zadań KBW należy w szczególności zapewnienie warunków organizacyjno- administracyjnych, finansowych i technicznych, związanych z organizacją i przeprowadzaniem wyborów i referendów” oraz zapewnienie obsługi Państwowej Komisji Wyborczej i innych organów wyborczych w zakresie określonym przepisami.
Pracą Krajowego Biura Wyborczego kieruje jego Szef o dość mocnej - gwarantującej dużą niezależność - pozycji. Szefa KBW - zgodnie z ustawą - powołuje i odwołać może wyłącznie PKW na wniosek jej przewodniczącego. Takie rozwiązanie uniemożliwiać ma ewentualne próby politycznych nacisków. Dodać wypada, że Szef Krajowego Biura Wyborczego jest z urzędu sekretarzem Państwowej Komisji Wyborczej i uczestniczy w jej posiedzeniach z głosem doradczym.
Podkreślić także należy, iż z mocy Kodeksu wyborczego Szef i pracownicy KBW nie mogą należeć do partii politycznych ani prowadzić działalności politycznej. Rozwiązanie to gwarantuje niezbędną bezstronność pracowników pomocniczego aparatu wyborczego w wykonywaniu ich zadań i niewątpliwie pozytywnie wpływa na wizerunek tegoż aparatu jako politycznie neutralnego, co z kolei wzmacnia zaufanie do służb wyborczych i podejmowanych przez nie decyzji.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Nie każdy senior zdaje sobie sprawę, że przysługują mu ulgi, które korzystnie kształtują ceny jakie musi ponieść za standardowe usługi. Do skorzystania z niektórych zniżek wymagane jest wyrobienie przez seniora legitymacji emeryta/rencisty, który to dokument można uzyskać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Inne zaś ulgi przysługują każdemu po osiągnięciu określonego wieku lub na mocy przepisów prawa. Jednak pierwszym najważniejszym krokiem do skorzystania z poniżej opisanych możliwości jest świadomość, co i w jakim zakresie nam przysługuje!

Wspomniana już legitymacja emeryta/rencisty – to nic innego jak plastikowa karta wydawana przez ZUS, która jest formą poświadczenia przez nas naszego prawa do danej ulgi. Taką legitymację można wyrobić na wniosek w naszym lokalnym oddziale ZUS-u. Ważna informacja jest taka, że każda osoba, która nabędzie prawo do emerytury lub renty od stycznia 2023 r. dostanie ją w wersji elektronicznej – jest to tzw. mLegitymacja dostępna w aplikacji mobilnej na smartfon „mOobywatel”. Aplikację trzeba pobrać ze sklepów Google Play / App Store i zainstalować ją na smartfonie a następnie „dodać dokument” i wybrać legitymację emeryta-rencisty. Jeśli jednak nie chcemy posługiwać się jej elektroniczną wersją zawsze istnieje możliwość złożenia papierowej wersji wniosku aby cieszyć się plastikową wersją karty. W tym celu należy złożyć wniosek o symbolu ERL o wydanie legitymacji w postaci karty plastikowej.
Posiadając legitymację zyskujemy dostęp do wielu zniżek na usługi, które udzielają także przedsiębiorcy, organizatorzy wydarzeń kulturalnych oraz instytucje oferujące zabiegi zdrowotne.

Natomiast z podstawowych ulg jakie omówimy w niniejszym opracowaniu to te, szeroko dostępne bez względu na region naszego zamieszkania.
Przykładem zniżki, która może być jednak różnie kształtowana w zależności od gminy, jest ulga dla seniora na przejazdy komunikacją miejską. W zdecydowanej większości przypadków okazanie legitymacji emeryta upoważni nas do kupienia biletu ulgowego. Samo osiągnięcie określonego wieku również przypadku komunikacji miejskiej może w zależności od miasta upoważniać do bezpłatnego podróżowania komunikacją zbiorową, tak będzie na przykład w dużych aglomeracjach miejskich.
Przykładowo w Toruniu miejskie autobusy i tramwaje bezpłatnie przewiozą każdą osobę, która ukończyła 65 rok życia a powyższe poświadczy dokumentem ze zdjęciem, potwierdzającym tożsamość i wiek uprawnionego. Natomiast ważna legitymacja emeryta/rencisty będzie nam potrzebna w Toruniu do wykazania prawa do korzystania z przejazdów ulgowych na podstawie biletów jednoprzejazdowych i czasowych, wieloprzejazdowych oraz biletów krótkookresowych – jako emeryci pobierający świadczenia emerytalne, a także renciści pobierający świadczenia z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną.

Jednak najważniejszym jest zapamiętanie, że każde miasto samodzielnie ustanawia zniżki w postaci prawa do nabycia biletów ulgowych przez emerytów/rencistów lub prawo bezpłatnego korzystania z komunikacji miejskiej w danej miejscowości. Dlatego ważne abyśmy zawsze sprawdzali aktualne ceny i ulgi – powyższe sprawdzać możemy na stronach internetowych Miejskich Zakładów Komunikacji danego miasta, w punktach mzk zlokalizowanych na terenie miasta lub na tablicach informacyjnych zwyczajowo zlokalizowanych na przystankach lub autobusach/tramwajach.

Pozostając w temacie podróżowania trzeba wspomnieć o zniżkach na przejazdy kolejowe. W tym wypadku zasady są już ujednolicone dla całego kraju, i tak PKP Intercity ma w swojej ofercie ulgę dla każdej osoby, która ukończyła 60 rok życia. Każda taka osoba ma prawo nabyć tzw. „Bilet seniora”, co jest równoznaczne z 35 % zniżką na każdy przejazd krajowy. Jest to stała oferta spółki kolejowej i dotyczy przejazdów w 1. i 2. klasie. Aby potwierdzić uprawnienie do zniżki, wystarczy okazać konduktorowi dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość i wiek, np. dowód osobisty.
Jednak nie jest to obecnie jedyna propozycja PKP Intercity, ponieważ każdy emeryt/rencista ma prawo do dwóch przejazdów w ciągu roku z większą ulgą, tj. 37 % w 2. klasie każdego pociągu PKP Intercity w komunikacji krajowej. To oznacza dwa jeszcze tańsze przejazdy („tam” i „z powrotem” traktowane są osobno jako oddzielne przejazdy). Powyższą 37% ulgę musimy już jednak mocniej udokumentować, zgodnie z informacjami jakie widnieją na oficjalnej stronie przewoźnika potrzebne nam będzie odpowiednie zaświadczenie (wydawane m.in. przez terenowe jednostki Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów) okazywane wraz z dowodem osobistym lub innym dokumentem potwierdzającym tożsamość. Zakup przysługujących tańszych biletów senior może zrealizować na intercity.pl, w kasach, biletomatach i u konduktora (z wyjątkiem pociągów kategori EIP).

Poza PKP Intercity pamiętać należy też o przewoźnikach regionalnych, którzy również posiadają ciekawe i korzystne oferty dla osób, które ukończyły określony wiek i posiadają odpowiedni dokument. Dokładniej wspomnieć trzeba, że ulgi dla seniorów powyżej 60. roku życia wynoszą od 10% do 50%, w zależności od oferty, którą przygotował dany przewoźnik. Warszawska Kolej Dojazdowa oferuje seniorom aż 50% zniżki na bilety jednorazowe oraz okresowe. Koleje Mazowieckie proponują 35% zniżki na bilety jednorazowe, strefowe czasowe, okresowe oraz sieciowe. Pasażerowie Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, posiadający Kartę Seniora Województwa Łódzkiego oraz pasażerowie Kolei Śląskich powyżej 65 roku życia mogą podróżować z biletami tańszymi o 30% (bilety jednorazowe oraz miesięczne). W pociągach POLREGIO, Kolei Dolnośląskich, Kolei Wielkopolskich, Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej (osoby nieposiadające Karty Seniora Województwa Łódzkiego) oraz Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście seniorzy mogą kupić bilety jednorazowe tańsze o 25%, a okresowe – tańsze o 10% (nie dotyczy biletów Kolei Dolnośląskich). Koleje Małopolskie przygotowały specjalną ofertę dla emerytów i rencistów, która jest uzależniona od liczby przyjechanych kilometrów. Pociągami Szybkiej Kolei Miejskiej w Warszawie seniorzy (po 65. roku życia) mogą podróżować ze specjalnymi biletami całorocznymi, uprawniającymi do korzystania ze wszystkich linii dziennych i nocnych organizowanych przez ZTM Warszawa w obydwu strefach biletowych. Koszt takiego biletu to zaledwie 50 zł. Osoby powyżej 70. roku życia są uprawnione do bezpłatnych przejazdów na podstawie dokumentu tożsamości ze zdjęciem.
Podróżując z biletem ulgowym należy mieć na uwadze fakt, że bilet jest ważny tylko z dokumentem tożsamości ze zdjęciem, który potwierdza wiek pasażera.
Pamiętaj jednak, że jest to oferta przewoźnika, która obowiązuje obecnie i jak każda ulga może ulec zmianie! Dlatego zawsze trzeba sprawdzać na bieżąco czy nie pojawiła się nowa korzystniejsza oferta na nasz przejazd.

Również nie można zapomnieć o potrzebnych dokumentach, wyrabiając paszport podczas składania wniosku należy uiścić stosowną opłatę. I w tym przypadku dla seniora czekają zniżki na wydanie tego dokumentu. Obecnie koszt paszportu to kwota 140 zł, dokument wydawany jest dla osoby dorosłej na okres 10 lat. Natomiast okazując w biurze paszportowym podczas wypełniania wniosku legitymacji emeryta/rencisty uprawnia ona do zniżki w wysokości 50 %. Dodatkowo seniorzy oraz ich małżonkowie, bądź osoby przebywające w domach pomocy społecznej i zakładach opiekuńczych, mają prawo korzystać z 50% zniżki w opłacie za wydanie paszportu.
Z kolei osoby, które ukończyły 70. rok życia paszport otrzymają za darmo.

Kolejną korzyścią o jakiej z pewnością słyszał każdy senior jest kwestia płatności za abonament radiowo telewizyjny. Po osiągnięciu 60. roku życia każdy senior, który posiada ustalone prawo do emerytury, której wartość nie przekracza połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku poprzednim jest zwolniony z opłat za abonament RTV. Odbiornik oczywiście musi być zarejestrowany na osobę uprawnioną do zwolnienia. O powyższe zwolnienie należy jednak zawnioskować na poczcie wraz ze swoim dowodem osobistym. Zwolnienie z opłacania abonamentu przysługuje również osobom, które posiadają prawo do zasiłku przedemerytalnego, prawo do świadczenia przedemerytalnego oraz przyznany zasiłek dla opiekuna.
Poza tym niezależnie od wysokości dochodów zwolnienie przysługuje osobom, które ukończyły 75 lat. Poczta uprawnienie do zwolnienia ustala na podstawie danych z rejestru PESEL. W tym wypadku nie ma potrzeby składania wniosku na poczcie.

Poza wspomnianą wcześniej legitymacją emeryta/rencisty pamiętać należy o możliwości ubiegania się o tzw. „Ogólnopolską Kartę Seniora”, która uprawnia do zniżek oferowanych na jej podstawie w kilku tysiącach punktów usługowych. Jednak nie jest on przyznawana automatycznie, w celu jej uzyskania należy wypełnić wniosek, który dostępny jest na stronie internetowej stowarzyszenia MANKO, które wydaje karty, trzeba też mieć ukończone 60 lat. Wniosek za wydanie karty jest płatny a na stronie stowarzyszenia można zapoznać się z korzyściami płynącymi z jej posiadania, między innymi dzięki niej emeryci zapłacą mniej za pobyt w sanatorium czy uzdrowisku.

Bezpłatne leki dla seniorów, którzy osiągnęli 75. rok życia to refundacja, która obowiązuje w 2023 r. i obejmuje kilka tysięcy różnych leków. To który lek podlega pod 100 % refundację ogłaszane jest w specjalnym aktualizowanym wykazie. Na liście znajdują się leki stosowane przy chorobach wieku podeszłego, chorobach kardiologicznych, urologicznych czy reumatologicznych. W tym celu należy w aptece pokazać receptę wystawioną przez uprawnionego do tego lekarza lub pielęgniarkę.

Poza darmowymi lekami, istnieje też możliwość uzyskania niektórych leków nieobjętych stuprocentową refundacją - taniej. W tym wypadku ulga polega jednak na możliwości odliczenia od podatku wydatków ponoszonych na leki zlecone przez lekarza specjalistę. Powyższe wchodzi w zakres tzw. ulgi rehabilitacyjnej, w tym wypadku należy posiadać status osoby z niepełnosprawnością.
Dodatkowo emeryt z orzeczoną niepełnosprawnością może odliczyć wydatki na pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym; pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej lub zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne.

Jeżeli po osiągnięciu wieku emerytalnego osoba zdecyduje się kontynuować karierę zawodową w 2023 roku będzie objęta tzw. PIT-0. Oznacza to, że ulga przysługuje jeśli zrezygnujemy z pobierania emerytury pomimo nabycia do niej uprawnień.
Jak czytamy na stronie ministerstwa ulga polega na zwolnieniu od podatku dochodowego przychodów, maksymalnie do kwoty 85.528 zł, osiągniętych przez Ciebie z:

• pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy),
• umowy zlecenie zawartej z:
• podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą,
• właścicielem (posiadaczem) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli wykonujesz te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością, albo
• z przedsiębiorstwem w spadku
  z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze,
• działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym, 5% stawką (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub
• zasiłku macierzyńskiego
  pod warunkiem, że z tytułu uzyskania tych przychodów podlegasz ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Można również skorzystać z ulgi PIT-0 jeżeli jest się:

• kobietą powyżej 60. roku życia lub
• mężczyzną powyżej 65. roku życia
  i, pomimo nabycia uprawnienia taka osoba nie otrzymuje:
• emerytury lub renty rodzinnej z KRUS,
• emerytury lub renty rodzinnej z mundurowych systemów ubezpieczeń,
• emerytury lub renty rodzinnej z ZUS,
• świadczeń pieniężnych w związku ze zwolnieniem ze służby stałej funkcjonariusza służby mundurowej,
• uposażenia przysługującego sędziemu w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego.

Warto również wspomnieć, że pracownik który jest kobietą i ukończył 56 lat, a mężczyzna gdy skończył 61 lat są specjalnie chronieni przez polski kodeks pracy. Ich praca podlega ochronie przedemerytalnej i polega na ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Dotyczy ona jedynie wypowiedzenia. Zatem w dalszym ciągu możliwa jest sytuacja że pracownica albo pracownik po osiągnięciu wskazanego wieku będzie miał rozwiązaną umowę o pracę bez wypowiedzenie ze swojej winy jako pracownika, czyli poprzez zwolnienie dyscyplinarne i także możliwe jest rozwiązanie umowy bez winy pracownika. Powyżej opisaną ochronę nabywa się pod warunkiem, że okres zatrudnienia umożliwia uzyskanie prawa do emerytury, gdy osiągnie się wiek emerytalny. Zatem każdy, kto przepracował chociaż jeden dzień na podstawie stosunku pracy, od którego zostały uiszczone składki na ubezpieczenia społeczne nabędzie prawo do emerytury. Natomiast ochrona nie będzie obowiązywała, gdy pracownik uzyska prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - bez znaczenia, czy pracownik uzyska prawo do renty przed okresem ochronnym czy już w jego trakcie.

W przypadku zwolnień grupowych pracownikowi w wieku przedemerytalnym będzie można złożyć wypowiedzenie zmieniające.

Korzystając z rozrywek, jakie oferują instytucje kultury takie jak teatry, kina, muzea, wydarzenia sportowe lub udając się do hotelu lub na inne widowiska zawsze zapytajmy, czy organizator przewidział ulgę dla osób od określonego wieku lub posiadających legitymację emeryta/rencisty. W wielu przypadkach zniżki mogą osiągnąć nawet 50% a to z pewnością korzystnie wpłynie na nasz domowy budżet!

Przypisy źródłowe:
http://edzienniki.bydgoszcz.uw.gov.pl/WDU_C/2022/5401/akt.pdf
https://www.intercity.pl/pl/site/dla-pasazera/oferty/krajowe/bilet-dla-seniora.html

https://archiwum.mswia.gov.pl/pl/sprawy-obywatelskie/informacje-paszportowe/13424,Oplaty-paszportowe.html
https://www.gov.pl/web/krrit/kto-jest-zwolniony-z-oplat-abonamentowych
https://glosseniora.pl/ogolnopolska-karta-seniora-2/
https://75plus.mz.gov.pl
https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/ulga-rehabilitacyjna/
https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/ulga-dla-pracujacych-seniorow/
(10)https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00202#3

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Każdy pacjent ma prawo oczekiwać, że uzyska od lekarza należytą pomoc medyczną. Zgodnie bowiem z art. 4 ustawy z dnia 05 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 1516) lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Co jednak, gdy lekarz naruszy ten obowiązek, a naruszenie to spowoduje u pacjenta szkodę? Czy w takim wypadku pacjentowi przysługuje prawo do odszkodowania?

Generalnie należy uznać, że odpowiedzialność odszkodowawcza lekarza wystąpi, gdy popełni on tzw. błąd w sztuce lekarskiej. Dla przyjęcia zaś, że wystąpił błąd lekarski, czyli obiektywna sprzeczność z powszechnie przyjętymi zasadami i regułami postępowania dyktowanymi przez naukę i praktykę medyczną, koniecznym jest wykazanie, że popełniono błąd diagnostyczny, czyli wadliwie rozpoznano stan zdrowia, bądź – przy prawidłowym rozpoznaniu – zastosowano niewłaściwą metodę leczenia, bądź wreszcie przy prawidłowej diagnozie – popełniono błąd w zakresie sposobu leczenia. Jednocześnie należy podkreślić, że spowodowanie szkody w warunkach błędu w sztuce medycznej (lekarskiej) jest specyficzną postacią deliktu prawa cywilnego, którego zaistnienie wymaga spełnienia się przesłanek odpowiedzialności z tego tytułu, czyli działania lub zaniechania, z którego wynika szkoda, szkody oraz związku przyczynowego między nimi. W orzecznictwie sądowym podkreśla się przy tym, że błąd w sztuce medycznej (lekarskiej) stanowi czynność lekarza niezgodną z nauką medycyny w zakresie dla niego dostępnym, zaś elementem koniecznym dla przypisania mu winy za ten błąd jest jego umyślność lub niedbalstwo (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 01 kwietnia 1955 r., IV CR 39/54, LEX nr 118379). Jednocześnie, o przypisaniu winy, a tym samym i odpowiedzialności odszkodowawczej lekarza można mówić jedynie w sytuacjach gdy porównanie postępowania lekarza z przyjętym standardem leczenia wypadnie na niekorzyść lekarza, przy czym od lekarza nie można wymagać osiągnięcia ściśle określonego efektu w zakresie sposobu leczenia, zwłaszcza w sytuacjach wątpliwych, jeżeli zachowana jest wymagana staranność dla danego rodzaju zabiegu, czy też postawienia właściwej diagnozy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1970 r., II CR 543/70, LEX nr 1220).

W świetle powyższego należy stwierdzić, że w razie wystąpienia tak rozumianego błędu lekarskiego, pacjentowi będzie przysługiwało prawo do stosownego odszkodowania za szkody będące następstwem tego błędu. W szczególności może ono obejmować rekompensatę z tytułu strat rzeczowych (np. kosztów leczenia pozostających w związku z błędem lekarskim) lub krzywdy (fizycznej i psychicznej) doznanej przez pacjenta w następstwie tego błędu.
Należy przy tym zauważyć, że poszkodowany pacjent nie zawsze będzie musiał wykazać bezpośredni związek działania lub zaniechania lekarza z powstałą u niego szkodą. W orzecznictwie sądowym podkreśla się bowiem, że ustalenie skutków pewnych w tzw. procesach lekarskich, praktycznie byłoby często niemożliwe, gdyż związki zachodzące w dziedzinie medycyny są skomplikowane i nie da się ich sprowadzić do prostego wynikania jednego zjawiska z drugiego (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 245/11, LEX nr 1164750). Wystarczy więc, by występujące powiązania cechował odpowiednio wysoki stopień prawdopodobieństwa, umocowany w okolicznościach sprawy doświadczeniem, zasadami wiedzy i regułami logicznego rozumowania (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2007 r., II CSK 285/07, LEX nr 490418).

Na marginesie należy wskazać, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. W związku z tym pacjent może skutecznie dochodzić odszkodowania za błąd lekarski w terminie trzech lat od daty ujawnienia się skutków błędu lekarskiego, nie później jednak niż w okresie dziesięciu lat od popełnienia tego błędu przez lekarza. Po tym czasie roszczenie o odszkodowanie z tego tytułu może się przedawnić (co uniemożliwia co do zasady jego przymusowe dochodzenie).

Reasumując, nienależyte wykonywanie przez lekarza obowiązków w zakresie procesu leczenia pacjenta, od czynności diagnostycznych po wybór metody i sposobu leczenia, może rodzić prawo pacjenta do odszkodowania, jeśli można zarzucić lekarzowi podjęcie czynności niezgodnej z nauką medycyny w zakresie dla niego dostępnym, której towarzyszy umyślność lub niedbalstwo. Jednocześnie, zakres należnego pacjentowi odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej mu nienależytym wykonywaniem obowiązków lekarza może być szeroki i obejmować zarówno odszkodowanie rzeczowe, jak i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę fizyczną i psychiczną. Odszkodowanie za błąd lekarski, jak każde roszczenie o charakterze majątkowym ulega jednak przedawnieniu, przez co jego ewentualne (przymusowe) dochodzenie jest ograniczone ustawowym terminem.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Rejestracji można dokonać:
- telefonicznie pod numerem wskazanym na stronie internetowej starostwa lub urzędu miasta na prawach powiatu,
- on-line: za pośrednictwem strony zapisy-np.ms.gov.pl 

Podczas rejestracji nie trzeba podawać żadnych swoich danych osobowych, ani informować o sprawie, w której potrzebujemy pomocy lub konsultacji.

Jednym z głównych zadań państwa jest ochrona obywateli, tak aby nie stawali się oni ofiarami przestępstw, a w razie gdyby do tego doszło udzielenie im pomocy oraz schwytanie i ukaranie sprawców. Pomoc dla osób pokrzywdzonych przestępstwem jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na niwelowanie skutków przestępstwa. Pokrzywdzeni często odczuwają fizyczne, emocjonalne i finansowe skutki przestępstwa, dlatego ważne jest, aby mieli dostęp do informacji i wsparcia w odniesieniu do swoich praw i obowiązków. Wsparcie takie można otrzymać w Ośrodkach Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem, finansowanych ze środków Ministerstwa Sprawiedliwości.

DLA KOGO?
Pomoc przeznaczona jest dla osób pokrzywdzonych w wyniku przestępstwa oraz osób im najbliższych (np. członka rodziny) oraz świadkom i osobom im najbliższym (w tym ostatnim przypadku – katalog dostępnych form pomocy jest ograniczony).

Z pomocy może skorzystać osoba pokrzywdzona takim przestępstwem jak, np.:

• przeciwko mieniu – np. kradzież, przywłaszczenie, zniszczenie, oszustwo,
• przeciwko rodzinie i opiece – np. znęcanie się, niepłacenie alimentów, porzucenie, uprowadzenie, zatrzymanie,
• przeciwko wolności – np. pogróżki, stalking (uporczywe nękanie), handel ludźmi, uwięzienie,
• przeciwko życiu i zdrowiu – np. uszkodzenie ciała, zabójstwo, nieumyślne spowodowanie śmierci, bójka lub pobicie,
• seksualne – np. gwałt, kazirodztwo, zachowania seksualne z udziałem osoby niepełnoletniej, molestowanie seksualne,
• przemoc domowa – np.:
  - fizyczna, w tym bicie, popychanie, zmuszanie do kontaktów seksualnych, głodzenie,
  - psychiczna, w tym wyzywanie, wszczynanie awantur, szantaż, wymuszanie określonych zachowań, więzienie w zamkniętym pomieszczeniu,
  - wypadki komunikacyjne – na przykład wypadek drogowy lub katastrofa komunikacyjna.

FORMY POMOCY
Pomoc udzielana jest bezpłatnie. Zakres pomocy udzielanej uprawnionym osobom obejmuje:

• pomoc prawną
• mediację
• pomoc tłumacza w celu udzielenia pomocy prawnej osobie uprawnionej, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim
• pomoc tłumacza języka migowego lub tłumacza przewodnika
• pomoc psychologiczną
• pomoc psychiatryczną
• doradztwo pierwszego kontaktu
• pokrywanie kosztów świadczeń zdrowotnych, lekarstw w zakresie, w którym lek nie podlegałby refundacji lub części, w której nie jest refundowany
• pokrywanie kosztów związanych z kształceniem w szkołach i przedszkolach publicznych, w tym w ramach indywidualnego nauczania
• pokrywanie kosztów związanych z opieką nad dziećmi w żłobkach i klubach dziecięcych prowadzonych przez gminy
• pokrywanie kosztów szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje zawodowe oraz pokrywanie kosztów egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe
• pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania lub udzielania schronienia
• finansowanie okresowych dopłat do bieżących zobowiązań czynszowych i opłat za energię elektryczną, gaz, wodę, opał, odbiór nieczystości stałych i płynnych za lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, do którego osoba uprawniona posiada tytuł prawny, proporcjonalnie do liczby osób stale zamieszkujących w tym lokalu lub domu,
• dostosowanie lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego do potrzeb osoby pokrzywdzonej
• finansowanie przejazdów środkami komunikacji publicznej lub pokrywanie kosztów transportu związanych z uzyskiwaniem świadczeń,
• pokrywanie kosztów żywności lub bonów żywnościowych
• pokrywanie kosztów zakupu odzieży, bielizny, obuwia, środków czystości i higieny osobistej,
• finansowanie kosztów zorganizowanego wyjazdu uprawnionego małoletniego
• finansowanie kosztów wyjazdu a) osoby uprawnionej wraz z małoletnim, nad którym sprawuje pieczę, b)uprawnionego małoletniego wraz z osobą pod której pieczą pozostaje,
• finansowanie robót budowlanych, w tym również przygotowania do realizacji robót budowlanych, w szczególności kosztów opracowania dokumentacji projektowej, przygotowania gruntu pod budowę, ekspertyz, świadectw, operatów, prac geologicznych,
• finansowanie zakupu urządzeń i wyposażenia
• finansowanie zakupu wartości niematerialnych i prawnych.

CO TRZEBA PRZYGOTOWAĆ?
W celu uzyskania pomocy należy okazać dokument potwierdzający tożsamość, na przykład dowód osobisty, paszport, legitymację.

W przypadku pomocy prawnej – wskazane jest przygotowanie dokumentów z sądu, policji, prokuratury (o ile pokrzywdzony je posiada), w szczególności dokumenty, które określają terminy w postępowaniu sądowym.

Na miejscu, osoba, która chce skorzystać z pomocy zostanie poproszona o wypełnienie wniosku o udzielenie pomocy oraz przedłożenie dokumentów potwierdzających okoliczności wskazane we wniosku, a w przypadku ich braku – przeprowadzony zostanie wywiad w celu uprawdopodobnienia pokrzywdzenia przestępstwem.

GDZIE MOŻNA UZYSKAĆ POMOC?
W ramach Sieci Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem na terenie całej Polski funkcjonuje obecnie 16 ośrodków, ale 305 miejsc świadczenia pomocy. Wykaz ośrodków można znaleźć w wyszukiwarce na stronie Funduszu Sprawiedliwości:
https://www.funduszsprawiedliwosci.gov.pl/pl/znajdz-osrodek-pomocy/

INFOLINIA POMOCY POKRZYWDZONYM
W ramach pomocy pokrzywdzonym przestępstwem - oprócz darmowej pomocy specjalistycznej i materialnej – działa także całodobowa linia pomocy pokrzywdzonym przestępstwem - pod numerem telefonu +48 222 309 900 (w języku polskim, angielskim, ukraińskim i rosyjskim), mail: info@numersos.pl.

Więcej informacji dostępnych jest a stronie Funduszu Sprawiedliwości:
https://www.funduszsprawiedliwosci.gov.pl/pl/potrzebujesz-pomocy/

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.

Na gruncie Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (KRO) skonstruowane zostały prawa i obowiązki rodziców wobec ich małoletniego dziecka. I choć co do zasady sprawowanie władzy rodzicielskiej oznacza wypełnianie przez rodziców ich praw i obowiązków, to zdarzają się sytuacje, w których prawa te mogą zostać rodzicom bądź rodzicowi odebrane. Ma to miejsce szczególnie w sytuacji, w której rodzice lub rodzic nie wykonują swoich obowiązków wobec dziecka właściwie.

Początek i istota władzy rodzicielskiej.
Władza rodzicielska rozpoczyna się z dniem (od daty) urodzenia się dziecka lub jego uznania i trwa ona aż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, chyba, że zachodzą przesłanki co do jej ograniczenia lub pozbawienia.
Co do zasady, jak stanowi art. 95 § 1 KRO: „Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw”. Władza rodzicielska, wedle rozumienia tego przepisu, to prawa i obowiązki rodziców względem dziecka, które mają na celu zapewnienie dziecku należytej pieczy i ochronę jego interesów. Innymi słowy, władza rodzicielska daje rodzicom prawo do podejmowania wszystkich decyzji związanych z dzieckiem, w należytym szacunku i poszanowaniu dla tego dziecka.
Kolejne paragrafy art. 95 KRO podkreślają wagę działań rodziców dziecka będącego pod władzą rodzicielską poprzez poszanowanie zdania dziecka przez rodziców przy podejmowaniu decyzji jego dotyczących, działania dla dobra dziecka i w trosce o jego interesy, a także konsultowania się z dzieckiem w ważnych sprawach i wysłuchiwanie jego „rozsądnych życzeń”. Art. 96. § 1 uzupełnia też obowiązki rodziców o troskę o rozwój fizyczny i duchowy dziecka oraz podążanie za jego uzdolnieniami.
Niewłaściwe wykonywanie władzy rodzicielskiej
Co więc może zrobić jeden z rodziców w sytuacji, w której władza rodzicielska jest przez drugiego rodzica wykonywana w niewłaściwy sposób? Bez poszanowania dobra dziecka, w sprzeczności z przyjętymi zasadami społecznymi? Wtedy rodzic lub instytucje uprawnione mogą interweniować w Sądzie Rodzinnym, doprowadzając do ograniczenia, zawieszenia lub całkowitego pozbawienia rodziców lub jednego z nich władzy rodzicielskiej.

Różnice pomiędzy ograniczeniem, a pozbawieniem władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej od jej ograniczenia różni się tym, że rodzic pozbawiony tej władzy na mocy wyroku Sądu, nie ma prawa podejmować żadnych decyzji dotyczących dziecka. Ograniczenie władzy rodzicielskiej powoduje natomiast uściślenie zakresu podejmowanych decyzji w sprawie dziecka do tych najistotniejszych np. do wyboru szkoły dla dziecka, do decydowania o wykonaniu danych zabiegów medycznych.
Kto może wystąpić z wnioskiem o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Władza rodzicielska może zostać ograniczona lub rodzic może zostać jej pozbawiony jedynie po przeprowadzeniu właściwego postępowania sądowego. Aby zainicjować sprawę o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej należy:

• jako rodzic mający pełnię władzy rodzicielskiej wystąpić z wnioskiem do właściwego Sądu Rodzinnego,
• będąc przedstawicielem instytucji np. policji, MOPS-u, placówki edukacyjnej, do której uczęszcza dziecko, zawiadomić Sąd Rodzinny o sytuacji dziecka, która godzi w jego dobro.

Sytuacje, w których zasadnym jest wstąpienie o ograniczenie lub pozbawienie rodziców/rodzica władzy rodzicielskiej.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej najczęściej ma miejsce w sytuacji, w której rodzice małoletniego żyją osobno, albo nie mogą się ze sobą porozumieć i wspólnie decydować o sprawach dotyczących dziecka. Dzieje się tak kiedy jeden z rodziców nie uczestniczy w życiu dziecka, nie interesuje się jego rozwojem, nie spędza z dzieckiem czasu, co ma negatywy wpływ na stabilny rozwój małoletniego, Sąd może ograniczyć władzę rodzicielską temu rodzicowi, który swoje obowiązki rodzicielskie zaniedbuje.

Ponadto, często już podczas sprawy rozwodowej (art.106 KRO) Sąd ustala, czy stosunki, które panują pomiędzy małżonkami, dają pewność co do wykonywania władzy rodzicielskiej nad dziećmi po rozwodzie w sposób właściwy. W sytuacji, w której małżonkowie po rozwodzie mieliby zamieszkiwać daleko od siebie (art.107 KRO) lub byli w głębokim konflikcie i nie było możliwości budowania pomiędzy nimi porozumienia na jakimkolwiek polu dotyczącym dziecka, to Sąd może orzec o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców do współdecydowania w istotnych sprawach dziecka. Orzekając w tym zakresie Sąd ma na uwadze przede wszystkim dobro dziecka.
Biorąc pod uwagę ocenę sytuacji rodzinnej dziecka, Sąd wnikliwie analizuje, jak wyglądały dotychczasowe kontakty pomiędzy rodzicami w sprawach dotyczących dziecka, czy rodzice umieją współdziałać dla jego dobra. Jeśli Sąd uznaje, że rokowania co do budowania porozumienia i podejmowania decyzji dotyczących spraw dziecka pomiędzy rodzicami, na przyszłość są dobre, Sąd może zostawić władzę rodzicielską obydwojgu rodzicom. Co oznacza, że będą oni mieli oboje wszystkie prawa i obowiązki względem dzieci.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej, uregulowane w art. 111 KRO, jest natomiast instrumentem prawnym najdalej ingerującym we władzę rodzicielską. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może mieć miejsce wtedy, kiedy jeden z rodziców lub obydwoje:

• nadużywają władzy rodzicielskiej;
• zaniedbują w sposób rażący swoje rodzicielskie obowiązki względem dziecka;
• mimo udzielonej pomocy, nie zmieniają swojego postępowania, które doprowadziło do umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej.

Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest orzekane przez Sąd bezterminowo. Można wnosić o przywrócenie władzy rodzicielskiej w sytuacji, w której zmienią się okoliczności i ustaną przyczyny, które spowodowały ograniczenie lub odebranie władzy rodzicielskiej.

Jak wygląda postępowanie o ograniczenie czy też pozbawienie władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej jest możliwe tylko i wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania sądowego. Ograniczenie władzy rodzicielskiej często następuje podczas orzekania w sprawie o rozwód lub w postępowaniu prowadzonym przez Sądem Rodzinnym zainicjowanym w tym celu. Rozpoczęcie sprawy może nastąpić na skutek złożenia wniosku przez jednego z rodziców lub z urzędu, jeśli zachodzą uzasadnione okoliczności, iż dany rodzic nie realizuje obowiązków rodzicielskich w sposób zgodny z dobrem dziecka. Sąd Rodzinny przeprowadza wówczas postępowanie dowodowe, dopuszcza dowód z przesłuchania świadków (np. krewnych dziecka, sąsiadów), może także powołać biegłych (np. psychologów lub psychiatrów, itp.). Podczas wydawania rozstrzygnięcia Sąd Rodzinny zawsze kieruje się wartością nadrzędną jaką jest dobro dziecka.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skorzystaj z darmowych porad w punktach na terenie całej Polski!

Z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego skorzystać może:
- każda osoba fizyczna, która potwierdzi stosownym, pisemnym oświadczeniem, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej (do pobrania i podpisania w punkcie),
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku, co należy potwierdzić dodatkowym oświadczeniem.

Każda osoba, która chce skorzystać z porady, powinna wcześniej umówić się na wybrany dzień i godzinę wizyty w konkretnym punkcie.