Powiat
Hajnowski

To była droga przez mękę… Droga naznaczona cierpieniem, niepokojem, śmiercią… Oderwania od domu, od bliskich… Droga liczona w setkach kilometrów, obliczona na tragiczny bilans strat - by na którymś kilometrze lub jej końcowym przystanku zmuszeni do podróży, umęczeni ludzie utracili swoją tożsamość, utracili człowieczeństwo.

10 lutego 1940 roku władze sowieckie przeprowadziły pierwszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich, w czasie której według danych NKWD do północnych obwodów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tys. osób! Celem wywózki stali się osadnicy cywilni i wojskowi oraz pracownicy służby ochrony lasów i ich rodziny.

Strach, głód, śmierć, poczucie osamotnienia i beznadziei – my, współcześnie żyjący mamy to wielkie szczęście o emocjach towarzyszącym tym tragicznym wydarzeniom tylko myśleć, a nie ich doświadczać… Myśleć i pamiętać – tylko i aż.

Pamiętać – by dawać świadectwo kolejnym pokoleniom, by tragiczna historia i niewyobrażalne okrucieństwo nigdy więcej się nie powtórzyły.

Myśleć – bo losy setek milionów wywiezionych, niewinnych ludzi, na zawsze zaginęły w bezkresie tajgi. Setki milionów życiorysów, indywidualnych charakterów, imion, nazwisk, osobistych myśli i odczuć Wielka Historia zapakowała w jedną bezimienną cyfrę.

Naszą powinnością – nas, współczesnych, jest tę cyfrę humanizować – przywracać imię i godność. Dawać świadectwo. I tak, jak sroga jest zima na Syberii, tak równie srogo pomylili się sowieccy okupanci: Ojczyzna o swoich utraconych pokoleniach– Sybirakach, nigdy nie zapomniała.

Jednym z symboli pamięci jest pomnik w Gmina Białowieża ku czci mieszkańców regionu deportowanych na Syberię w trakcie II wojny światowej i po jej zakończeniu.  Miejsce zlokalizowania pomnika jest równie symboliczne – nieopodal dawnej stacji Białowieża Towarowa, skąd w 1940 r. odjechał pierwszy transport z zesłańcami.

Pomnik został odsłonięty w 2022 r., to była szczególna chwila. My -  ówczesny Zarząd Powiatu, od początku zaangażowaliśmy się w inicjatywę. Pomnik powstał na działce geodezyjnej należącej do Powiatu Hajnowskiego.

W tę wyjątkową rocznicę zachęcam również do sięgnięcia po lektury "Wspomnienia deportowanych z ziemi podlaskiej na Syberię i do Kazachstanu w latach 1939 - 1956" autorstwa Pani Ireny Kostery, Przewodniczącej Hajnowskiego Koła Sybiraków oraz "Od puszczy do tajgi. Leśnicy wywiezieni z zachodniej części Puszczy Białowieskiej do ZSRS 10 II 1940 roku" Bogusława Kosela i Ewy Pirożnikow. To wiedza daje początek myśli i pamięci. 

Dziś, gdy jesteśmy myślami ponad 5 tys. km stąd, gdzieś w syberyjskiej tajdze, pochylmy się nad tragicznym świadectwem minionych pokoleń, łącząc się w modlitwie i zadumie.

Starosta Hajnowski Andrzej Skiepko

fot. Archwium Nadleśnictwa Hajnówka