Powiat
Hajnowski

Powiat hajnowski jest regionem rolniczo - przemysłowym. Filarami gospodarki powiatu hajnowskiego jest przemysł drzewny, maszynowy oraz turystyka.

Marka Puszczy Białowieskiej, znajdującej się na liście UNESCO przyciąga wielu turystów z zagranicy i Polski. Powiat Hajnowski ze względu na położenie i uwarunkowania przyrodnicze to miejsce sprzyjające rozwojowi turystyki wiejskiej oraz usług – gastronomicznych, medycznych, wypożyczalni sprzętu itp.

Bliskie sąsiedztwo naturalnej Puszczy Białowieskiej, czysty klimat, rozwinięta sieć szlaków turystycznych oraz dostępność usług sprawiają, że Powiat Hajnowski jest doskonałym miejscem do rozwoju turystyki rehabilitacyjnej. W ofercie inwestycyjnej m.in. miasta  Hajnówka oraz gminy Narewka znajdują się tereny przygotowane pod zabudowę turystyczno- rekreacyjno- sportową oraz zabudowę usługową.

Ważną gałęzią przemysłu – obok turystyki – jest także przemysł maszynowy. Powiat Hajnowski stanowi siedzibę przedsiębiorstwa PRONAR, które jest niekwestionowanym liderem w produkcji i sprzedaży maszyn i urządzeń dla rolnictwa, usług komunalnych oraz branży transportowej z blisko 50-procentowym udziałem w polskim rynku. Pronar jest również liczącym się w świecie producentem kół do maszyn rolniczych i komunalnych, elementów pneumatyki i hydrauliki siłowej, osi do przyczep, a także profili stalowych i elementów z tworzyw sztucznych.  Firma swoje produkty eksportuje do ponad 60 krajów, m.in. na kontynent afrykański, do obu Ameryk czy Nowej Zelandii. Innowacyjność oraz nowoczesne technologie – to kluczowe elementy wykorzystywane w procesie produkcji, opracowywane w Centrum Badawczo-Rozwojowym, funkcjonującym przy firmie. Dynamiczny rozwój sprawia, że przedsiębiorstwo stale poszukuje pracowników.

Od blisko 70 lat w regionie funkcjonują również Zakłady Maszynowe HAMECH - obok kompleksowych  systemów spalania, magazynowania i transportowania biomasy,  przedsiębiorstwo świadczy również usługi zlecone w zakresie obróbki  plastycznej, skrawania, cięcia termicznego, spawania, wyważania  itp. W regionie działają również firmy produkujące  ekologiczne kotłownie, piece grzewcze (m.in. Zakłady Kotlarskie „Moderator” w Hajnówce).

Tradycyjną gałęzią gospodarki regionu jest przemysł drzewny. W powiecie hajnowskim swoją filię ma Fabryka Mebli FORTE. To jeden z największych europejskich producentów mebli do samodzielnego montażu. Usługi stolarskie oraz drzewne świadczą także indywidualnie przedsiębiorcy.

W powiecie hajnowskim są doskonałe warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Powiat hajnowski może poszczycić się zdrowymi, bo pochodzącymi z najzdrowszego ekologicznie obszaru „Zielonych Płuc Polski”, produktami mleczarskimi (Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Hajnówce, indywidualni przedsiębiorcy), zielarskimi (RUNO sp. z o.o. w Hajnówce, gospodarstwa wiejskie), mięsnymi i piekarskimi. Funkcjonują również rodzinne gospodarstwa ekologiczne oferujące produkty naturalne jak warzywa, zioła, jaja, miody. Namiary na regiolnalnych producentów ekożywności można znaleźć na stronach internetowych: Podlaskiego Centrum Produktów Lokalnych oraz Podlaskim e-bazarku

Użytki rolne stanowią ok. 39% powierzchni powiatu, cechą charakterystyczną jest rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Realizowane przez Starostwo Powiatowe wielomilionowe projekty scaleń gruntów wpływają na eliminację tego niekorzystnego zjawiska.

Atutem Powiatu Hajnowskiego jest jego przygraniczne położenie. Powiat Hajnowski jest członkiem założycielem Stowarzyszenia Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska, z powodzeniem od ponad 20 lat współpracuje z rejonami: Kamienieckim, Prużańskim i Świsłockim. Funkcjonujące od 2014 r. przejście fitosanitarne w Siemianówce oraz nowoczesne, zmodernizowane przejście graniczne w Połowcach, obsługujące ruch samochodowy oraz autobusy i pojazdy ciężarowe do 7,5 t dmc (z wyłączeniem środków transportu przewożących towary podlegające kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej oraz odpady), umożliwia nawiązanie kontaktów handlowych ze wschodem. Rozwojowi transportu towarowego i osobowego sprzyjają również zmodernizowane linie kolejowe na odcinkach: nr 52 Hajnówka – Lewki oraz linii kolejowej nr 31 granica województwa – Czeremcha – Hajnówka.  

Z kolei pieszo – rowerowe przejście graniczne to Białowieża – Piererow obsługuje głównie ruch turystyczny. Wizyta u naszych wschodnich sąsiadów nikogo nie rozczaruje. Piękno zabytków architektonicznych, monumentalne świątynie, nietknięta działalnością przyroda oraz gościna u Dziadka Mroza to tylko niektóre z akacji czekających na szlaku.

Powiat Hajnowski jest organem prowadzącym dla trzech szkół ponadpodstawowych: I LO im. Marii Skłodowskiej - Curie, I LO z Dodatkową Nauką Języka Białoruskiego oraz Zespół Szkół Zawodowych w Hajnówce. Każda ze szkół może pochwalić się sukcesami: I LO z DNJB wg prestiżowego rankingu PERSPEKTYWY rokrocznie znajduje się w gronie najlepszych szkół w Polsce. Z kolei Zespół Szkół Zawodowych jest lokalnym liderem w zakresie realizacji projektów unijnych. Za ich sprawą szkoła wysyła swoich uczniów na płatne staże za granicę i do lokalnych przedsiębiorstw, ponadto przyszli technicy mogą nabyć nowe uprawnienia i umiejętności podczas kursów językowych i zawodowych (m.in. spawacza TIG/MAG, nauka specjalistycznego oprogramowania itp.). Oferta edukacyjna każdej ze szkół ukierunkowana jest na potrzeby rynku pracy oraz uwzględnia indywidulane preferencje ucznia. Samorząd powiatu hajnowskiego wspiera tych najzdolniejszych – najlepsi otrzymują stypendium w ramach Powiatowego Funduszu im. Simony Kossak.

Od 2015 r. w regionie funkcjonuje nowoczesne Centrum – Naukowo Badawcze Politechniki Białostockiej. W oparciu o dostęp do nowoczesnych technologii, Politechnika Białostocka oraz Zakład Farmakologii Doświadczalnej Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku wspólnie prowadzą pionierskie badania, które mają potwierdzić czy gatunki grzybów nadrzewnych  występujących w Puszczy Białowieskiej pomogą w trakcie terapii nowotworów.

Lasy zajmują 50,6% powierzchni powiatu hajnowskiego. Głównym kompleksem leśnym jest Puszcza Białowieska - najlepiej zachowany las niżowy Europy w strefie lasów liściastych i mieszanych. Zachowały się tu niezmienione ekosystemy, w które nie ingerował człowiek, a bogactwo fauny i flory stanowi klejnot w koronie przyrody Polski. Dlatego na jej terenie utworzono 20 rezerwatów. Puszcza Białowieska to kompleks leśny o powierzchni ok. 220 tys. ha, z czego na polską część puszczy przypada 62,5 tys. ha. W granicach Puszczy Białowieskiej znajduje się  Białowieski Park Narodowy, którego powierzchnia wynosi 10,5 tys. ha (czyli 1/6 ,,polskiej'” części puszczy). Pozostały obszar Puszczy tworzy Leśny Kompleks Promocyjny ,,Puszcza Białowieska”, znajdujący się pod zarządem trzech nadleśnictw – Hajnówka, Białowieża i Browsk. BPN to najstarszy park narodowy w Polsce, utworzony w 1921 r., od w 1979 roku znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Od 2014 r. cały obszar Puszczy Białowieskiej po obu stronach granicy polsko-białoruskiej został wpisany na listę obiektów Światowego Dziedzictwa UNESCO (dotąd na Liście był „tylko” Białowieski Park Narodowy). Tym samym Puszcza Białowieska została zaliczona od skarbów ludzkości, zajmując zaszczytne miejsce obok takich przyrodniczych cudów jak Himalaje czy Wyspa Wielkanocna. Za sprawą Puszczy Białowieskiej środowisko przyrodnicze Powiatu Hajnowskiego jest w dużym stopniu w stanie naturalnym lub bardzo zbliżonym do naturalnego.

Przyroda powiatu hajnowskiego to nie tylko lasy – to także kompleks wodno-bagienny tworzony przez zalewy: Bachmaty w Dubiczach Cerkiewnych i Repczyce w Kleszczelach, zbiornik Siemianówka (jedno z największych sztucznych jezior w Polsce) i Dorzecze Górnej Narwi, które wytycza naturalną północną granicę powiatu. Rzeka Narew, zwana polską Amazonką, uznawana jest za jedną z najpiękniejszych rzek w Polsce oraz naturalną atrakcję Regionu Puszczy Białowieskiej (patrz więcej – Turystyka).

Podlasie to kraina, której historię, kulturę i tradycję od wieków kształtowały różne narodowości i wyznania. Po dziś dzień w Powiecie Hajnowskim po sąsiedzku niebo przecinają wieżyczki kościołów i kopuły cerkwi. Za sprawą instytucji kultury oraz stowarzyszeń, tradycje gospodarskie, rękodzielnicze czy obrzędowe Podlasia są wciąż żywe. Przykładowo w gminie Kleszczele, w ramach etnograficznego szlaku, zainteresowani mogą wziąć udział w warsztatach pieczenia busłowej łapy, pieczenia korowaja oraz budowy przepiórki kończącej żniwa. W powiecie funkcjonują także wioski tematyczne podtrzymujące podlaskie tradycje. Z kolei w Czeremsze w ramach Szkoły Ginących Rzemiosł prowadzone są zajęcia m.in. garncarskie i wyplatania ze słomy.

W każdej gminie w ciągu roku organizowane się również imprezy kulturalne, promujące folklor regionu,  z których wiele znanych jest już w kraju i za granicą np.:

• Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce (maj),
• Hajnowski Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej w Hajnówce (lipiec- sierpień),
• Spotkania folkowe „Z wiejskiego podwórza” w Czeremsze (lipiec),
• Noc Kupały – w rożnych gminach (Białowieża, Narewka, Dubicze Cerkiewne - lipiec),
• Festyn Archeologiczny w Zbuczu z pokazowymi walkami wojów (wrzesień),
• Jarmark Żubra w Hajnówce (lipiec),
• Kultura na schodach Muzeum w Hajnówce (czerwiec),
• Rockowisko Hajnówka (lipiec),
• Międzynarodowy Festiwal Teatralny WERTEP (gminy powiatu hajnowskiego, sierpień),
• Białowieskie Integracje Artystyczne „PERETOCZE” w Białowieży (lipiec).

Puszcza Białowieska – miejsce odpoczynku królów i książąt polskich (puszczańska knieja gościła m.in. Stefana Batorego, Władysława Jagiełło i Zygmunta Augusta), po dziś dzień kusi spragnionych oddechu od codzienności. Piękno przyrody Puszczy Białowieskiej i okolic można podziwiać podczas spacerów szlakami pieszymi i ścieżkami edukacyjnymi czy wędrówek rowerowych – to ponad 600 km czytelnie oznakowanych tras, biegnących przez maleńkie miasteczka i wsie regionu. Ze zbioru legend, tworów kultury i okruchów tradycji powstała niezwykła opowieść w postaci rowerowych tras, ukazujących to, co w regionie najpiękniejsze. A wytrawnych rowerzystów zapraszamy na Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo, łączący pięć województw Polski Wschodniej. Z kolei od 2008 r. funkcjonuje Białowieski Szlak Transgraniczny spinający Puszczę Białowieską po obu stronach granicy.

Poza rowerowymi eskapadami, fani aktywnego wypoczynku odkryją piękno przyrody również podczas treningów nordic walking - na terenie Puszczy Białowieskiej wytyczono 3 Parki: ,,Kraina Puszczy i Żubra” k. Hajnówki, ,,Białowieża” oraz ,,Kraina dobrych wiatrów” k. Narewki – szlaki NW w Puszczy Białowieskiej to 154 km znakomitych i czytelnie oznakowanych tras, które zimą sprawdzą się jako trasy narciarskie. Kije można wypożyczyć w Starostwie Powiatowym w Hajnówce. Staraniem samorządu Powiatu Hajnowskiego, co roku we wrześniu miasto Hajnówka zmienia się w stolicę nordic walking za sprawą współorganizacji ogólnopolskiego Finału Pucharu Polski Nordic Walking, przyciągającego fanów kijków z całej Polski i zagranicy.

Z kolei rodzinom z dziećmi oraz wszystkim, którzy chcieliby poznać region „inaczej”  polecamy questowe trasy. W rymowanych wierszykach ujęto ciekawostki, opowieści, legendy o każdej z gmin powiatu hajnowskiego. Przykładowo, w Narwi podążymy śladami królowej Bony, w Narewce odkryjemy historię żydowskiej społeczności, w Czyżach poznamy charakterystykę drewnianej architektury, zaś w Hajnówce quest przeniesie nas do dwudziestolecia międzywojennego, kiedy miasto było prężnie rozwijającym się ośrodkiem przemysłu drzewnego. A na końcu każdej trasy czeka… skarb! Ulotki z questami można odnaleźć na stronie www.lot.bialowieza.pl oraz w punkcie it w Hajnówce.

Mocnych wrażeń dostarczą spływy kajakowe rzeką Narewka – którą niegdyś przemierzali wileńscy kupcy spiesząc na wystawny targ w Narwi.  Kajaki można wypożyczyć m.in. w Stanicy Kajakowej w Narewce.  Na wycieczki motorówką lub stateczkami zapraszamy nad jezioro Siemianówka – jedno z największych sztucznych jezior w Polsce. Zbiornik położony jest w gminie Narewka, która ma bardzo rozwiniętą bazę turystyczną m.in. Ośrodek Edukacji Ekologicznej posiadający w swej ofercie miejsca noclegowe oraz Ośrodek Rekreacyjno – Sportowym na Starym Dworze – w jego skład wchodzą plaża, wiaty ogniskowe i boiska sportowe. Teren wokół Ośrodka posiada wygodny parking oraz zadaszone miejsca ogniskowe pozwalające na grillowanie bez względu na pogodę. Biwakowicze oraz turyści z przyczepą campingową mają możliwość skorzystania z podłączenia do energii elektrycznej oraz zaplecza socjalno-sanitarnego (łazienki, prysznice, umywalki). W sezonie odbywają się w Ośrodku letnie koncerty nad wodą.

Wypożyczalnie sprzętu wodnego oraz nocleg oferuje także ośrodek turystyczny nad zbiornikiem Bachmaty (gmina Dubicze Cerkiewne).

Z kolei eskapady drezyną lub niemal stuletnią kolejką wąskotorową odkryją przyrodę puszczańskich grądów i olsów. Najcenniejsze przyrodniczo obszary chroni Białowieski Park Narodowy – jeden z najstarszych parków w Polsce, utworzony w 1921r. Obiekty Parku to: Rezerwat Pokazowy Żubrów, w którym poznacie zwierzęta żyjące w Puszczy, Obręb Ochronny Rezerwat – najcenniejsza cześć Puszczy, nowoczesne Muzeum Przyrodniczo – Leśne przybliżające przyrodę i historię oraz wielowiekową działalność człowieka na tym terenie oraz Pawilon Edukacyjny z multimedialnymi tablicami odkrywającymi wszystkie sekrety żubra. Będąc w Obrębie Ochronnym Rezerwat BPN na własne oczy przekonamy się jak wyglądała Puszcza wiele wieków temu, zanim poddała się kolonizacji człowieka na długo p.n.e (ślady dawnych cywilizacji odrywa „Archeologiczna ścieżka edukacyjna” w gminie Czyże, a także tajemniczy rezerwat Szczekotowo, w którym znajduje się największe w Polsce stanowisko kurhanowe). Przemierzając puszczańskie tryby można się natknąć na wiele rzadkich gatunków flory i fauny. Bo Puszcza Białowieska to nie tylko Kraina Żubra, to także dom wielu rzadkich gatunków ptaków (tylko w Puszczy Białowieskiej występują wszystkie gatunki dzięcioła w Polsce), tajemniczego rysia, a także całej owadziej i grzybowej ferajny. Nie brak tu także przyrodniczych osobliwości – zachwycą Was formy i kolory śluzowców – organizmów z pogranicza świata zwierząt i grzybów, mających zdolność „chodzenia”. Wyobraźcie sobie – chodzące grzyby! Wszystkie tajemnice prastarej, naturalnej Puszczy, jej baśniową, na poły legendarną historię, odkryją przed Wami wykwalifikowani przewodnicy. Opowiedzą o czym szumią najstarsze puszczańskie dęby – o królewskich polowaniach i związanej z tym Górze Batorego, o tajemniczym Miejscu Mocy k. Białowieży, o skarbach Napoleona ukrytych gdzieś w okolicy Dubicz Cerkiewnych, o cudownych objawieniach we wsiach Puchły czy Saki, o pokucie dworzanina króla Zygmunta Augusta, spoczywającego przy wejściu do najstarszego w regionie Kościoła w Narwi, o znaczeniu bogatego zdobnictwa domów Krainy Otwartych Okiennic. Ponadto zaprowadzą do najbardziej tajemniczych miejsc, odkryją sekrety Puszczy, zachęcą do (także bezwizowego) odwiedzenia jej białoruskiej części. Przecierając ostępy Puszczy być może odnajdziecie drogę do ukrytej w leśnej gęstwinie Chatki Baby Jagi w Orzeszkowie - ale nie ma się czego bać, podczas warsztatów dla całej rodziny wesoło tu i twórczo. 

Maleńkie miejscowości osadzone w puszczańskim krajobrazie kryją piękną kulturę regionu. Zabytkowe, bogato ozdobione cerkwie, drewniana architektura domostw z niespotykanym nigdzie indziej zdobnictwem, zabłąkane na rozdrożach dróg wotywne krzyże i maleńkie kapliczki, izby regionalne, muzea (np. Muzeum Kowalstwa i Ślusarstwa w Hajnówce) i galerie przypominają o wielokulturowej mozaice ułożonej z kultury białoruskiej, ukraińskiej i polskiej, którą odnaleźć można także w miejscowym, śpiewnym dialekcie oraz  uczestnicząc w letnich festynach, przypominających o rzemieślniczych tradycjach i obrzędach.  W Noc Kupały w Narewce, Białowieży czy Dubiczach Cerkiewnych poszukamy legendarnego kwiatu paproci, podczas Perepylicy w Toporkach poznamy dawne żniwiarskie obrzędy, z kolei Jarmark Żubra w Hajnówce pozwoli odkryć  rzemieślnicze wyroby lokalnych wytwórców. Natomiast poprzez udział w warsztatach – kulinarnych, dawnego rzemiosła, artystycznych, oferowanych przez Podlaskie wioski tematyczne – w Lewkowie, Dubinach, Borysówce, Nowobrezowie i Lipinach, poznamy życie w wiejskiej zagrodzie od przedsionka.

Region Puszczy Białowieskiej to doskonałe miejsce na weekendowy wypad za miasto oraz dłuższy urlop. Urlopowicze mogą skorzystać z bazy noclegowej i gastronomicznej oferującej m.in. tradycyjne potrawy (w tym słynne ciasto Marcinek). Baza noclegowa w powiecie hajnowskim to bogata sieć obiektów o różnym standardzie. Hotele o wysokiej jakości usług zachęcają do przyjazdów swą ofertą konferencyjną. Domy i ośrodki wypoczynkowe, schroniska oferują pobyty dla dzieci i młodzieży, natomiast kwatery agroturystyczne zapraszają rodziny i osoby indywidualne. Liczba turystów odwiedzających region sprawia, że popyt na rozwój agroturystyki wiejskiej stale rośnie.

            Unikatowa przyroda, wielokulturowy klimat, tradycyjna kuchnia, turystyka aktywna – puszczańska kraina kusi bogactwem atrakcji. Zapraszamy na wypoczynek do Regionu Puszczy Białowieskiej! Więcej na: www.lot.bialowieza.pl, https://bialowieza.travel/