Charakterystyka - Miasto i Gmina Ostrowiec Świętokrzyski
Miasto położone jest na granicy Przedgórza Iłżeckiego i Wyżyny Opatowsko-Sandomierskiej, które opadają malowniczymi krawędziami do doliny Kamiennej. W pocz. XIX wieku wykorzystując miejscowe pokłady rudy żelaza i po odkryciu w pobliżu węgla brunatnego powstały na terenie obecnego miasta pierwsze wielkie piece, których kontynuatorem jest dzisiejsza Huta “Ostrowiec”. Rozwój przemysłu i rozbudowa miasta związana jest z tworzeniem w okresie międzywojennym na tych terenach Centralnego Okręgu Przemysłowego.
Historia
Ostrowiec Świętokrzyski to miasto położone w dolinie rzeki Kamiennej, na pograniczu Wyżyny Opatowsko-Sandomierskiej i Podgórz Iłżeckiego. Miasto powstało u schyłku XVI wieku na tak zwanym surowym korzeniu, na skraju puszczy ostrowskiej, należącej wówczas do Janusza Ostrogskiego, Stanisława Tarnowskiego i Braci Buczackich.
W pierwszym okresie istnienia miasto posiadało trzy nazwy: Ostrów, Tarnowiec i Ostrowiec. Ostatecznie utrwaliła się nazwa Ostrowiec. W 1937 r. wprowadzono nazwę Ostrowiec Świętokrzyski, podkreślając w ten sposób bliskość miasta do Gór Świętokrzyskich i Świętego Krzyża.
Obecnie Ostrowiec Świętokrzyski liczy ponad 63 tys. mieszkańców i jest miastem z ponad 400-letnią tradycją.
Budownictwo
Z zabytków na szczególną uwagę zasługują historyczne układy urbanistyczne śródmieścia – założonego w 1597 r. Ostrowca i wcześniej lokowanego miasta, a dziś jego dzielnicy Denkowa. Dominujące nad “starówkami”, wzniesione w XVII w. kościoły zostały gruntownie przebudowane w nast. stuleciach. Z budownictwa sakralnego na uwagę zasługuje wzniesiony w latach międzywojennych drewniany zespół kościelny w pobliżu ronda Republiki Ostrowieckiej.
Bardzo ciekawe są przykłady budownictwa mieszkalnego (gł. k. XIX w. – I poł. XX w.) począwszy od osiedli robotniczych (obecne dzielnice Kolonia Robotnicza, Częstocice – Cukrownia przy ul. Traugutta i Staszica) poprzez domy dla kadry inżynieryjno-technicznej (np. Częstocice ul. Świętokrzyska i Moniuszki) po dworki miejskie (ul. Siennieńska 14, 37, 47 i Wardyńskiego 26; ul. Kuźnia 53).
Z pałaców właścicieli zakładów przemysłowych wyróżnia się wzniesiony w k. XIX w. przez Wielopolskich, obecnie siedziba Muzeum Historyczno-Archeologicznego przy ul. Świętokrzyskiej 37. Eklektyczny, dwukondygnacyjny budynek posiada od strony podjazdu dekoracyjny portyk z tarasem na piętrze i herbowe tarcze Wielopolskich i Laskich w jego zwieńczeniu. Zabytkową zabudowę spotkamy także przy Alei 3-go Maja, gdzie wyróżnia się gmach poczty.
Obiekty kulturalne
Ważnym obiektem kulturalnym Ostrowca jest Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Częstocicach. Mieści się ono w pałacu zaprojektowanym przez Leonardo Marconiego. Bogate zbiory historyczne muzeum obejmują, m.in. broń palną i białą, numizmatykę, archiwalia, obiekty związane z historią miasta i okolicy. Wśród nich znajdują się fajanse i porcelana ćmielowska, srebra i wyroby metalowe z XIX i XX wieku, malarstwo, tkaniny oraz meble.
Będąc w Ostrowcu koniecznie trzeba zwiedzić Rezerwat Archeologiczny w Krzemionkach. Ten unikatowy w skali europejskiej zespół neolitycznych kopalni krzemienia został odkryty w 1922 r. przez profesora Jana Samsonowicza. W 1994 roku rezerwat został uznany za pomnik historii, a w 2019 został wpisany na Listę Światowgo Dziedzictwa UNESCO.
Na uwagę zasługuje też Kolegiata pod wezwaniem Św. Michała. Jest to zabytek pochodzący z XVII w. W okresie potopu szwedzkiego ostrowiecka świątynia została zniszczona. Po odbudowie kościół został konsekrowany pod nowym wezwaniem Św. Michała Archanioła.
Godny zobaczenia jest również modrzewiowy kościół fabryczny pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Został on zbudowany w stylu zakopiańskim na początku lat trzydziestych XX wieku.
Na terenie miasta znajduje się pozostałość cmentarza żydowskiego – kirkut, który był czynny do końca II wojny światowej. W 1979 roku ocalałe macowy zostały zgromadzone w lapidarium, w pobliżu kościoła narodowego. Są one jednym zachowanym śladem pobytu ludności żydowskiej w Ostrowcu.
Ostrowiec dzisiaj
Dzisiejszy Ostrowiec zmienia swoje oblicze. Niegdyś znaczący ośrodek przemysłów: hutniczego, odzieżowego odzieżowego spożywczego, obecnie ma szansę stać się prężnym ośrodkiem turystycznym. Przemawia za tym niezwykle interesujące położenie geograficzno-komunikacyjne. Atutem miasta jest stosunkowo niewielka odległość – do 200 km – od ważniejszych ośrodków przemysłowo-administracyjnych: Warszawy, Łodzi, Krakowa, Lublina, a także granic: polsko-ukraińskiej i polsko-słowackiej. Ważna jest także bliskość do tak interesujących miejsc, jak Nowa Słupia, gdzie można obejrzeć starożytny ośrodek hutnictwa, czy odbyć pieszą wędrówkę na Święty Krzyż, by zwiedzić klasztor Bernardynów. Stosunkowo blisko znajduje się również Sandomierz znany powszechnie ze swej wspaniałej starówki.
Należy podkreślić, iż zagadnienia ekologii w Ostrowcu jak i w całym powiecie ostrowieckim są traktowane priorytetowo z należyta im rangą oraz świadomością konieczności prowadzenia “zielonej polityki”. Mimo swego, jeszcze od niedawna, przemysłowego charakteru Ostrowiec jest miastem zielonym.
Od 1996 roku Ostrowiec to również miasto akademickie. W Akademi Nauk Stosowanych im. Józefa Gołchowskiego kształci się młodzież, przede wszystkim z terenu powiatu ostrowieckiego ostrowieckiego powiatów ościennych.
Ostrowiec Świętokrzyski jest miastem o interesującym kolorycie, gdzie w niepowtarzalny sposób przenikają się walory historyczne z przyrodniczymi, kulturowe z krajobrazowymi, tworzą jedyny w swoim rodzaju pejzaż. Ostrowiec to miasto, które na pewno warto odwiedzić.
Więcej informacji o Ostrowcu Świętokrzyskim na stronie: https://um.ostrowiec.pl/
