Charakterystyka - Miasto i Gmina Kunów
Miłośnicy przyrody mogą poznać na niewielkim obszarze dwie krainy geobotaniczne, które rozdziela rzeka Kamienna. Na płn. od niej piaszczyste gleby porasta kompleks Lasów Iłżeckich, a na płd. rozciąga się rolnicza kraina wykorzystująca powłokę urodzajnego lessu. Szczególnie piękne są tu głębokie wąwozy i malownicze wysokie skarpy opadające do rzek: Kamiennej i Świśliny. Zainteresowani dziejami ziemi znajdą tu wiele atrakcji dla siebie.
Najciekawsze twory przyrody nieożywionej chronione są jako pomniki przyrody. Spotykamy tu okazałe głazy przyniesione przez lodowce (dwa w Wymysłowie po jednym w Janiku i Udzicowie), wychodnie naturalnych skał w wąwozie w Nietulisku Dużym, malowniczy wąwóz lessowy w Udzicowie, jak też dwa odsłonięcia profili geologicznych w d. kamieniołomach w Dołach Biskupich. Warto odnotować fakt, że przy budowie zbiornika retencyjno-rekreacyjnego “Wióry” (planowana pow. ok. 415 ha lustra wody) odnaleziono skamieniałe ślady wymarłych gadów, m.in. protodinozaurów zwanych tekodontami.
Zabytki
Dla zainteresowanych rozwojem przemysłu szczególną zachętą do odwiedzin będą pozostałości zabytkowych założeń przemysłowych Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego (XIX w.). Na terenie gminy spotykamy także cenne przykłady kamiennej rzeźby przydrożnej i cmentarnej ze znanego z działalności w ostatnich stuleciach ośrodka kamieniarskiego w Kunowie.
Na terenie istnieje bogata tradycja rzemieślnicza. Unikatem w skali kraju jest murowana, kryta gontem kapliczka Świętej Katarzyny z 1430 r., stojąca w nieistniejącej już wsi Kaplica. Wewnątrz kapliczki znajduje się ołtarzyk Świętej Katarzyny oraz herb Zbigniewa Oleśnickiego – fundatora obiektu. Równie pięknym zabytkiem jest kościół Św. Władysława w Kunowie z XVII w. Szczególnie efektowne są rzeźbione przez miejscowych kamieniarzy ołtarze. W skład zespołu wchodzi także drewniana plebania (XIX w.) i murowana dzwonnica. Zabytek stanowi przykościelny cmentarz. Tu możemy stanąć nad mogiłą powstańców 1863 roku.
Osada Kunów w przeszłości należała do dóbr biskupów krakowskich. Po bitwie pod Grunwaldem osadzono tutaj jeńców krzyżackich pilnujących ich Litwinów. Historia ta jest żywa w miejscowej tradycji i brzmieniu nazwisk (Ulrich, Jagiełło).
Miłośnicy talentu Witolda Gombrowicza powinni koniecznie zatrzymać się w Dołach Biskupich. Znajdująca się tu dawna fabryka tektury “Witulin” (produkująca tekturę jeszcze w latach 80-tych XX-ego w.) wiąże swą nazwę z osobą pisarza. Rodzice W. Gombrowicza nazwali tak zakład, zdrobniając imię swego syna.
Nieopodal tego miejsca trwają prace nad budową zbiornika wodnego “Wióry”, położonego w bardzo malowniczym terenie. W okolicy Dołów Opackich turyści mogą podziwiać odsłonięcia skalne, stanowiące pomnik przyrody nieożywionej. Tu też natrafiono na ślady kilkudziesięciu gatunków zwierząt, które żyły na naszej planecie jeszcze przed epoką dinozaurów.
W Nitulisku możemy zobaczyć ruiny hal walcowni drobnej. Zespół Walcowni został wybudowany w latach 1834-45. Zakład zniszczyła powódź w 1903 r. Zachowały się ruiny fabryki w stylu klasycystycznym i romantycznym. Teren gminy jest bardzo bogaty w wąwozy i skarpy, jak chociażby ta niezwykle malownicza w Nietulisku Dużym. W miejscowości ten odkryto ślady kultury łużyckiej, m.in. w postaci wyrobów z brązu. Znaleziono tu ozdobne amfory i inne naczynia.
Wiecej informacji o gminie Kunów na stronie: https://www.kunow.pl/
