Jaz – bystrotok z szykanami – zwany popularnie „zaporą”
Projekt opracowało Biuro Projektów Wodnych Melioracji w Lublinie na zlecenie Powiatowego Inspektoratu Wodnych Melioracji w Rzeszowie. Przy projektowaniu budowli wykorzystano:
- Badania geologiczne i pomiary terenowe w miejscowości Lubenia.
- Badania modelowe wykonane w 1966 i 1967 roku przez Polską Akademię Nauk – Instytut Budownictwa Wodnego w Gdańsku.
- Doświadczenia Amerykańskich naukowców przy projektowaniu i wykonywaniu takich budowli
Jest to budowla projektowana i wykonana jako pierwsza tego typu budowla w Polsce. Celem budowy zapory było zahamowanie erozji dennej i bocznej potoku Lubenka (dł – 14,6 km). Erozja spowodowała powstanie głębokiego wąwozu, który miał tendencję do zwiększania swojego przekroju i głębokości potoku. Budowla była wykonana w latach w latach 1968-70 odbiór 5 listopada 1970 roku). Wykonawcą robót było Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne w Rzeszowie.
Przy budowie bystrza wykorzystano:
- 513 m3 żwiru, 269 m3 piasku, 150 m3 tłucznia kamiennego,271 m3 kamienia łamanego ciężkiego, 18 m3 bali i desek, 174 tony cementu,335 mb faszyny wiklinowej i leśnej, 6,8 m3 krawędziarki,11,5 m3 drewno okrągłe, 9500 szt paliki, 23,2 ton stali zbrojeniowej o średnicy 6-40 mm
Bilans robót ziemnych:
- 8762 m3 – wykopy
- 10826 m3 – nasypy łącznie z zasypem starego koryta
- 4632 m3 – dowóz mas ziemnych ze względu na erozję, szkody powodziowe i brak miejsc na magazynowanie mas ziemnych.
Wykonana budowla o rzędnych piętrzenia 217.00 m.n.p.m. Rzędna wody dolnej 213.00 m.n.p.m. zmniejszyły spadek o 4,00 m. Światło budowli 12x3 m. Koszt wykonania bystrza z odcinkową regulacją potoku wynosi wg cen z 1970 r. – 2 986 150,00 zł