Podstawowe informacje
O gminie Leżajsk słów kilka...
Głównym atutem gminy jest jej położenie przy ważniejszych szlakach komunikacyjnych województwa podkarpackiego. Walorem są także piękne krajobrazy Doliny Dolnego Sanu oraz Płaskowyżu Kolbuszowskiego i Tarnogrodzkiego. Bogactwem są lasy, które zajmują ponad 5 tys. ha, znaczna ich część znajduje się w strefie chronionej.
Mieszkańcy gminy są ludźmi przyjaznymi, otwartymi na świat oraz współpracę. Sprawiło to, iż w ciągu ostatnich kilku lat zaszło u nas wiele zmian, jednocześnie nadal wspólnym wysiłkiem dążymy do zharmonizowanego rozwoju we wszystkich dziedzinach życia zarówno społecznego, jak i gospodarczego.
Zapraszamy Państwa do odwiedzenia naszej gminy, zapewniając, że spotkacie tutaj życzliwy klimat sprzyjający rozwijaniu każdej dziedziny życia i gospodarki.
Trochę statystyki
Gmina Leżajsk jest położona w północnej części województwa podkarpackiego, w odległości około 40 km od Rzeszowa. Od wschodu graniczy z gminami Adamówka i Sieniawa, od północy z gminami Kuryłówka, Krzeszów, Nowa Sarzyna, od zachodu z gminami Sokołów Małopolski i Rakszawa, a od południa z gminami Żołynia i Grodzisko Dolne. Część miejscowości jest usytuowana wokół miasta Leżajska, w którym znajduje się siedziba władz gminy.
Gmina Leżajsk jest gminą o charakterze rolniczo-przemysłowym. Na powierzchni blisko 200 km kwadr. żyje ponad 20 tys. osób. Na koniec 2012 r. było 20325 mieszkańców (10246 kobiet, 10079 mężczyzn). Administracyjnie gmina podzielona jest na 12 sołectw: Brzóza Królewska, Gwizdów – Biedaczów, Chałupki Dębniańskie, Dębno, Giedlarowa, Hucisko, Maleniska, Piskorowice, Przychojec, Rzuchów, Stare Miasto, Wierzawice.
Pod względem geograficznym poszczególne miejscowości gminy Leżajsk są położone na terenie trzech mezoregionów Kotliny Sandomierskiej: Płaskowyżu Kolbuszowskim, Płaskowyżu Tarnogrodzkim oraz w Dolinie Dolnego Sanu. Przez gminę przepływa rzeka San, dzieląc ją na dwie części.
Gmina Leżajsk w obecnym kształcie powstała w 1972 roku z połączenia gromadzkich rad: w Starym Mieście (obejmującej tereny wsi Stare Miasto i wsi Przychojec), w Wierzawicach (obejmującej tereny wsi Wierzawice), w Giedlarowej (obejmującej tereny wsi Giedlarowa, Biedaczów i Gwizdów), w Dębnie (obejmującej tereny wsi Dębno i Chałupki Dębniańskie), w Brzózie Królewskiej (obejmującej tereny wsi Brzóza Królewska, Hucisko, Maleniska).
Historia. Odkrycia archeologiczne na terenie gminy wskazują, iż człowiek pojawił się tutaj w epoce kamiennej u schyłku paleolitu. Ślady trwałego osadnictwa są datowane na 4200-1200 p.n.e. Prehistoryczne osadnictwo skupiało się głównie w rejonie Sanu. Potwierdzają to wykopaliska archeologiczne w Dębnie, Chałupkach Dębniańskich i Wierzawicach.
Rozwój osadnictwa związany z wykorzystaniem zasobów Puszczy Sandomierskiej przypada na lata panowania Kazimierza Wielkiego. Najstarsze wsie gminy to: Wierzawice lokowane w 1390 r., Dębno – w 1397 r., Giedlarowa – w 1409 r. oraz Stare Miasto, które było od początku XIII w. miejscem pierwotnej lokalizacji Leżajska, a w 1524 zostało samodzielną osadą. W XVI w. osada ta posiadała port rzeczny zaliczany do większych w dolnym biegu Sanu.
W ciągu wieków były to ośrodki rzemieślnicze, w których kwitło garncarstwo i sukiennictwo, rozwijał się handel. W XVI wieku powstał przemysł szklarski – huta szkła w Hucisku. Warto w tym miejscu wspomnieć o pałacyku myśliwskim Zamoyskich w Piskorowicach – Mołynie z 1897 roku, folwarku Potockich i budynku mieszkalnym z ok. 1840 r. wraz z dawnym spichlerzem i owczarniami z XIX w. w Wierzawicach. Charakterystyczne dla krajobrazu gminy są liczne przydrożne kapliczki i chałupy z przełomu XIX i XX w.
Przyroda i ochrona środowiska
Najwartościowsza krajobrazowo część gminy została włączona do Brzóźniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (stanowi on pozostałość Puszczy Sandomierskiej), na jego terenie znajduje się rezerwat torfowiskowy „Suchy Ług”.
Flora tego obszaru wyróżnia się występowaniem wielu interesujących roślin chronionych i rzadkich. Stanowi on, także ostoję dla wielu ciekawych gatunków zwierząt jak: bóbr europejski, sowa uszata, bocian czarny, muchołówka żałobna, derkacz. Lasy obfitują w zwierzynę łowną: dziki, sarny, kuny, lisy, borsuki, jelenie, jenoty. Licznie występują kuropatwy, bażanty i turkawki. W obrębie gminy przepływa rzeka San. Nadrzeczne zarośla wraz z pozostałością lasów łęgowych tworzą urokliwe zakątki. W wodach Sanu występują różne gatunki ryb, które przyciągają amatorów wędkowania.
Turystyka
Rodziny, które chcą spędzić wakacje bliżej natury mogą skorzystać z ofert gospodarstw agroturystycznych. Wszystkie gospodarstwa są zrzeszone w Podkarpackim Stowarzyszeniu Agroturystycznym „Gospodarstwa Gościnne”.
Na terenie Wierzawic znajduje się stadnina koni, a przy niej działa Klub Jeździecki „Equistro”.
Warte obejrzenia są również obiekty zabytkowe – cerkwie w Starym Mieście i Dębnie, kościół w Giedlarowej, gajówki w Brzózie Królewskiej, pałacyk myśliwski w Piskorowicach – Mołyniach, liczne kapliczki.
Lasy bogate w grzyby, jagody zachęcają do wycieczek zarówno pieszych, jak i rowerowych. Warto dodać, że przez teren gminy planowany jest przebieg trasy rowerowej obejmującej cała Polskę wschodnią.
Atrakcje naszego regionu
- Bazylika i Klasztor OO. Bernardynów wraz ze słynnymi barokowymi organami, bogatymi zbiorami muzealnymi oraz obrazem słynącym cudami Matki Boskiej Pocieszenia. Co roku, w okresie letnim, odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej,
- Cmentarz żydowski z kaplicą słynnego cadyka Elimelecha,
- Zamek - Muzeum wraz z powozownią w Łańcucie,
Życie kulturalne
Serce kulturalne gminy to Gminny Ośrodek Kultury z siedzibą w Giedlarowej. W terenie zaplecze dla działalności ośrodka stanowią jego filie w Biedaczowie, Chałupkach Dębniańskich, Piskorowicach oraz Wierzawicach.
O bogatym życiu kulturalnym świadczą liczne cykliczne imprezy kulturalne: Ogólnopolskie Prezentacje Tradycyjnych Włościańskich Potraw – „Włościańskie Jadło”, giedlarowski Jarmark Kulturalny - „Na Michała”, Wiejskie i Gminne Dożynki, Przegląd Dziecięcych Zespołów Tanecznych „Fatamorgana”, Święto Kwitnącej Lipy w Przychojcu, Pieczony Ziemniak w Brzózie Królewskiej, Jarmark Ekologiczny w Biedaczowie, Kapuściany Jarmark w Wierzawicach, Przegląd Amatorskich Teatrów Wiejskich, Gala Orkiestr Dętych w Brzózie Królewskiej. Na terenie gminy działają: kapele ludowe, liczne zespoły śpiewacze i taneczne oraz teatry amatorskie. Jednostka OSP w Brzózie Królewskiej posiada orkiestrę dętą, w której skład wchodzi około 40 osób. W placówkach kulturalnych prowadzone są zajęcia z rękodzieła artystycznego, płaskorzeźby, rzeźby w glinie, urządzane są warsztaty artystyczne oraz konkursy. Powstają ciekawe formy ratowania naszego dorobku kulturowego: w gospodarstwach agroturystycznych w Przychojcu przy pomocy mieszkańców u Czesławy Zawadzkiej powstało - Muzeum Wsi, a u Grzegorza Muskusa - Zagroda u Kowala.
Sport
W Ludowych Klubach Sportowych skupiają się osoby pragnące aktywnie uprawiać sport, głównie w sekcjach piłki nożnej. Znacznymi osiągnięciami na skalę międzynarodową mogą pochwalić się członkowie sekcji kolarskiej LKS z Brzózy Królewskiej, wśród których są mistrzowie Polski. Młodzi modelarze z Klubu Modelarskiego w Wierzawicach znaczne sukcesy odnoszą w modelarstwie lotniczym, są wśród nich zwycięzcy Mistrzostw Europy. Na torze modelarskim w Wierzawicach corocznie w okresie wakacyjnym odbywają się międzynarodowe zawody FAI w modelarstwie lotniczym zaliczane do Pucharu Świata. Prężnie działa klub „Lotnik” Wierzawice, który w koszykówce dziewcząt na Podkarpaciu nie ma sobie równych.
Szkolnictwo
Oświata i wychowanie to dziedziny otaczane w gminie Leżajsk szczególną troską, co przekłada się na odpowiednie nakłady finansowe. Wszystkie placówki dydaktyczne są zadbane i ciągle modernizowane. Szkoły wyposażone są w pracownie komputerowe, sale sportowe, siłownie.\
Gospodarka
Na terenie gminy znajdują się dwa największe leżajskie przedsiębiorstwa: Browar Leżajsk oraz Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego „Hortino”. Pozostałe to: Texpol, Rolniczo-Wytwórczy Kombinat Spółdzielczy w Dębnie im. A. Paśki, Przedsiębiorstwo Produkcji Mebli „Brzost”. Mieszkańcy gminy to ludzie aktywni i kreatywni, dlatego coraz częściej decydują się na prowadzenie własnej działalności. Powstają małe i średnie przedsiębiorstwa.
Według ewidencji, działalność gospodarczą prowadzi kilkaset prywatnych podmiotów. Dominuje handel i usługi.
W krajobrazie rolniczym dominują uprawy zbóż oraz warzyw, coraz częściej pojawiają się uprawy wikliny. Rozwija się produkcja wyrobów z wikliny. Gmina posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną. Sieć drogowa jest w dobrym stanie, z każdym rokiem dzięki stałym inwestycjom ulega poprawie.
Oferta inwestycyjna gminy
W 2009 roku na terenie gminy utworzono park przemysłowy „Stare Miasto – Park”. Ma to przyspieszyć zagospodarowanie terenów inwestycyjnych oraz pobudzić dalszy rozwój gospodarczy gminy.
Gmina Leżajsk dysponuje terenami przeznaczonymi między innymi pod działalność handlowo-usługową, produkcyjną, turystyczną i budownictwo mieszkaniowe.
Przez teren gminy Leżajsk przebiega droga krajowa nr 77 z Przemyśla do Sandomierza oraz drogi: nr 869 z Leżajska do Naklika, nr 877 z Leżajska do Łańcuta, nr 875 z Leżajska do Sokołowa Małopolskiego i Rzeszowa, a także linia kolejowa Rozwadów – Przeworsk.