Informacje o gminie
Gmina Wielgomłyny położona jest w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim. Znaczna część jej granic ma naturalny charakter. Na wschodzie wyznacza ją rzeka Pilica, na południu duże kompleksy leśne, na północy przechodzi wierzchołkiem góry Chełmo (323m n.p.m.). Z zachodu na wschód, przez obszar gminy, przepływa rzeczka Biestrzykówka, nad którą położone są liczne wsie. Pofałdowane tereny otaczające Wielgomłyny zalicza się do większej jednostki geograficznej, zwanej Wzgórzami Radomszczańskimi. Gmina liczy 4339 mieszkańców (stan na 30.06.2023r.), ma powierzchnię ponad 123 km2 i charakter rolniczy.
Najstarsze wiadomości historyczne pochodzą z 1369 roku - wymieniano wówczas nazwę wsi "Welgy Mlyn". W XVI w. były we wsi dwa młyny wodne. Wielgomłyny w XV wieku były własnością rodziny Koniecpolskich herbu Pobóg, którzy uposażyli tutejszą parafię i klasztor paulinów.
Klasztor ufundowali w latach 1465-1466 Jakub Koniecpolski kanonik gnieźnieński i proboszcz parafii św. Floriana w Krakowie oraz jego matka Dorota z Sienna. W XVII wieku klasztor rozbudowano. Obecnie jest to budynek piętrowy w stylu barokowym. W 1819 r. klasztor skasowano, w 1823 r. przywrócono paulinom ich własność, by w 1864 r. ponownie całkowicie go zlikwidować. Paulini przejęli zaniedbany klasztor i kościół w 1987 r. i przystąpili do gruntownych prac konserwatorsko-remontowych.
Obecny kościół w Wielgomłynach zbudowano w miejscu starego drewnianego. Pierwotna budowla miała formę gotycką, później została częściowo przebudowana w stylu barokowym. Do dziś w kościele i klasztorze zachowało się wiele cennych zabytków i fragmentów architektonicznych, takich jak: kamienne nadproże (z połowy XV w.) nad wejściem do refektarza, ozdobione herbem Koniecpolskich "Pobóg", a także kamienna chrzcielnica z 2 połowy XV w. ozdobiona licznymi ornamentami i herbami. Jednym z nielicznych zachowanych dzieł sztuki jest Pieta, drewniana rzeźba pochodząca z początków XV w.
Na terenie gminy zachowało się też wiele innych ciekawych zabytkowych obiektów. Są to drewniany kościół z 1773 r. w Niedośpielinie, XIX-wieczny dwór w Sokolej Górze i pochodzący z tego samego okresu dwór w Odrowążu. Ten ostatni był siedzibą Antoniny Malewskiej utalentowanej malarki z początku XX wieku. W otaczającym dwór parku rośnie jeden z najstarszych cisów w Polsce.
Turystyczne i wypoczynkowe miejscowości w gminie Wielgomłyny to Krzętów, Rudka, Pratkowice, Wola Życińska i Błonie. Mikroklimat sosnowych lasów i nadpilicznych łąk oraz wolne od przemysłowych zanieczyszczeń powietrze to atuty tych miejscowości. Liczne rzeczki i stawy pozwalają wędkarzom na przyjemne spędzanie czasu. Jesienią w zagajnikach i lasach można znaleźć dorodne okazy wielu gatunków grzybów. Zwolennicy aktywnego spędzania wolnego czasu mogą skorzystać z pieszych wędrówek oraz udziału w spływach kajakowych wzdłuż rzeki Pilicy organizowanych przez Gospodarstwa Agroturystyczne w Krzętowie.
Mieszkańcy gminy zrzeszają się w różnych organizacjach. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 11 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, trzy stowarzyszenia tj. Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów „ZAWSZE RAZEM”, „Przyjaciele dla Krzętowa” oraz „Rudka nad Pilicą”, działają dwa kluby sportowe: LZS „Zapał” w Krzętowie oraz KS Niedośpielin, liczne Koła Gospodyń Wiejskich oraz Zespól Ludowy „Z okolic Młyna”.