Urząd Gminy
Mokobody

Między nazwami miejscowości a sposobami osiedlania się istnieje ścisły związek.
Wielki uczony niemiecki Wilhelm von Humboldt napisał: "Przez nazwy miejscowe, najstarsze i najtrwalsze pomniki dziejowe, opowiada dawno wymarły naród swoje dzieje; zachodzi tylko pytanie, czy jego głos pozostaje dla nas zrozumiały."

Przypatrzmy się temu, co przekazują nam nazwy miejscowości, leżących na terenie gminy.
Losy Podlasia na przestrzeni wieków, a także jego nizinne położenie, puszcze i tereny podmokłe były przeszkodą dla osadników, którzy zmuszeni byli karczować, wypalać lub trzebić puszcze, by uzyskać tereny pod uprawy. Uwidocznione jest to w nielicznych nazwach KULTUROWYCH, czyli nazwach wskazujących na wytwory pracy rąk ludzkich, instytucji, wytwory kultury duchowej i społecznej: NIWISKI (od -niwa- czyli pole) oraz WYŁAZY (od -łaz- czyli pole orne powstałe po karczunku lasu)- mogą świadczyć o rzadkim wcześniejszym osadnictwie na tych terenach.Do nazw kulturowych należy również żartobliwa nazwa WESOŁA, ale z pewnością powstała ona później, to jest w czasach, kiedy miasto Mokobody już istniało. Należy przypuszczać, że istniała tam karczma, a może smolarnia, gdzie podróżni, podążający z Siedlec do Liwa lub Węgrowa, którzy przed zmrokiem nie zdążyli wkroczyć do miasta, zmuszeni byli tu właśnie zatrzymać się na nocleg.

Kulturową nazwą jest też WÓLKA albo WOLA lub WOLICA. Te trzy postaci tego samego wyrazu powstały w średniowieczu i oznaczały to samo, a mianowicie: zwolnienie od danin na pewien okres, dopóki osadnicy nie zagospodarowli się. Do słowa Wólka czy Wola, dla jasności, dodawano drugi człon,a był nim najczęściej utworzony od nazwy miejscowości, w pobliżu której te osady były położone; np. WOLKA PROSZEWSKA koło PROSZEWA, WÓLKA ŻUKOWSKA koło Żukowa.

Fakt dość późnego osadnictwa w tej części Podlasia potwierdza również nieliczny na tym terenie, najstarszy typ nazewniczy - nazwy TOPOGRAFICZNE tj. związane z właściwościami terenu i osady: - cechami gruntu: KISIELANY (od staropolskiego -kišel-tzn. podmokły teren, gdzie można było znaleźć żródła wody);-szatą roślinną:OSINY i DĄBROWA; położeniem względem innych obiektów: DOLNE, GÓRNE (Osiny); lokalizacją względem rzek: ZALIWIE - za rzeką Liwiec. Nazwy te świadczą nie tylko o tym, że gmina jest położona na nizinnym, podmokłym terenie, ale i o tym, że na takich właśnie terenach rosły przede wszystkim drzewa liściaste: osiki (osiny) i deby.

Niewiele jest nazw dzierżawczych - to jest określajacych pierwotnego właścicela: ŻUKÓW - gród Żuka (przezwisko) oraz MĘCZYN - gród Męka. Występuje też tylko jedna nazwa służebna: ŚWINIARY - w ten sposób w średniowieczu określano mieszkańców osad, świadczących określone usługi na rzecz dworu królewskiego lub książęcego.
Jest też tylko jedna nazwa etniczna: KSIĘŻOPOLE.
To potwierdza tezę, że, że masowe osadnictwo na Podlasiu (w tym - w gminie Mokobody) było stosunkowo późne.

Najwięcej jest nazw rodowych, aż 14: JAŁMUŻNY, JERUZALE, PIEŃKI, SKUPIE, SMOLAKI, ZEMŁY, ZIOMAKI, KUCE, ŻMICHY, PIEGAWKI, SZPINKI, BALE, KAPUŚCIAKI, MOKOBODY.
Nazwy takie świadczą o kolektywnym zakładaniu osad przez rodziny drobnoszlacheckie, które przywędrowały w charakterze kolonizatorów przede wszyskim z sąsiedniego Mazowsza.
Istnieją też pojedyncze nazwy świadczące o innych, niż mazowieccy osadnikach: Zemły (ród litewski), Smolaki (ród tatarski).

Drugi kierunek osadnictwa polegał na tym, że początek nowej osadzie dawał jeden osadnik. Była to osada jednodworcza. Rozrastała się także, lecz nigdy nie stawała się dużą miejscowością. Zdarzało się, że taka osada rozpadała się na 2-3 osady pochodne, np. OSINY: DOLNE I GÓRNE.

Trudno jednoznacznie stwierdzić do którego typu nazw należy zaliczyć MOKOBODY? Faktem jest, że od niepamiętnych czasów w okolicy znajdowały się młyny zamieniające zboże w makę za pomocą siły wody , poruszającej koło młyńskie. nazwa miejscowości mogła być związana z wyrażeniem "mąka z wody".Pamiętać jednak należy, że Podlasie ulegało silnym wpływom ruskim, szczególnie wtedy, gdy było we władaniu Litwy (1323-1596). Ponieważ w źródłach historycznych spotyka się nazwy:Mukobody, Mukowody, Mąkowody, można tę nazwę wyprowadzić ze starorosyjkiego wyrażenia(muku vod'it'). Słowo(vod'it') oznacza: wytwarzać, produkować, wywodzić. Uwzględniając zjawiska językowe, tworzy to logiczną całość: Mokobody - to miejsce, gdzie wytwarza się makę.

Istnieje też druga wersja pochodzenia nazwy miejscowości. Oto ziemianin drohicki i kasztelan liwski Jan Mokobodzki (odnotowany w rejestrze szlachty) wydzierżawił w 1446 r. wieś, która była wówczas własnością królewską.
Powstaje pytanie: czy to miejscowość przyjęła nazwę od właściciela - dzierżawcy, czy też pierwszy właściciel wziął przezwisko od istniejącej już miejscowości i zaczął używać go jako nazwiska? Natomiast nazwa miejscowości przyjęła się w liczbie mnogiej, na wzór najliczniejszych w tej okolicy nazw rodowych.
W każdym razie miejscowość nosi oryginalną nazwę.

Jak podają źródła historyczne (Z.Gloger) w ciągu 100 lat (1775-1885) "nie przybyła na podlasiu ani wieś żadna, ani zmiana w ich nazwie".
Tak więc miejscowości na terenie gminy Mokobody i ich nazwy powstały zasadniczo między końcem XV w. a przełomem XVII i XVIII.