Zespół Oświatowy w Żelkowie-Kolonii

Adam Mickiewicz (1798 – 1855)

Adam Bernard Mickiewicz urodził się w wigilię Bożego Narodzenia na pięknej nadniemeńskiej ziemi nowogródzkiej. Jego ojciec, Mikołaj utrzymywał się z pracy adwokackiej, a matka, Barbara z domu Majewska, zajmowała się wychowywaniem dzieci. Poeta czuł się silnie związany ze swoją matką, o czym świadczą pełne ciepła wspomnienia, m.in. jej obraz w sukni z długim trenem, na którym mały Adam często siadał i wyobrażał sobie, że płynie po morzu. Ten "kraj lat dziecinnych" pozostał głęboko w sercu poety.

Adam Mickiewicz od najwcześniejszych lat swojego życia chętnie czytał i dużo czasu poświęcał na naukę, więc nie miał z nią większych trudności. W 1807 r. rozpoczął edukację w prowadzonej przez dominikanów sześcioletniej powiatowej szkole w Nowogródku, a  ukończył ją z tak znakomitymi wynikami, że wyznaczony został do wystąpienia na publicznym egzaminie, podczas którego przemawiał wierszem. Miał jednak swoją piętę achillesową – była nią kaligrafia. Poeta zwierzył się raz znajomemu:
W dzieciństwie czułem wstręt do pisania. Uczono nas wtedy kreślić litery na deszczułce, na której te arabeski robiły mi wrażenie wnętrzności zgniecionego pająka, a do pająków zawsze żywiłem szczególną odrazę. Matka mi raz powiedziała: „Piszesz jak kura grzebie. Gdybyś był wielkim panem, sekretarz by za ciebie machał piórem, a ponieważ jesteś ubogim szlachcicem, musisz sam sobie dać radę”. Wtenczas zacząłem przezwyciężać się. Przypomniałem sobie później przestrogi matki, kiedy w Moskwie, sposobiąc się do służby, otrzymałem naganę za moją kaligrafię.

W 1815 r. wyjechał do Wilna, gdzie rozpoczął 4-letnie studia na tamtejszym uniwersytecie, który przeżywał wówczas nadzwyczajny rozkwit. W tym czasie Mickiewicz nawiązał z rówieśnikami liczne przyjaźnie, a jako student trzeciego roku wraz z grupą kolegów założył tajne Towarzystwo Filomatów, którego celem była praca samokształceniowa i naukowa, później też działalność wychowawcza i patriotyczna wśród młodzieży uniwersyteckiej. Należał także do innej patriotyczno-naukowej organizacji – Towarzystwo Filaretów.

Podczas wakacji 1818 roku w Tuhanowiczach Mickiewicz poznał pochodzącą z zamożnej rodziny szlacheckiej Marylę Wereszczakównę – swoją wielką, ale nieszczęśliwie zakończoną miłość. Rok później, świeżo upieczony absolwent Uniwersytetu Wileńskiego, pracował jako nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie, aby odpracować stypendium rządowe.

W roku 1823 władze carskie odkryły ślad tajnych organizacji młodzieżowych w Wilnie i w nocy z 4 na 5 listopada Mickiewicz został aresztowany oraz osadzony w więzieniu, w klasztorze bazylianów, gdzie przebywał do maja 1824.  Następnie skazano go na zesłanie do Rosji. W tym czasie Mickiewicz odbył liczne podróże, wszedł w środowisko elity intelektualnej i towarzyskiej, zyskał sławę poety romantycznego, a jego improwizacje wzbudzały w salonach powszechny zachwyt. Jednocześnie widział i czuł złowrogość caratu, zniewalający mechanizm systemu.

Po opuszczeniu imperium w 1829 r. poeta podróżował po Europie – przemierzył Niemcy, Szwajcarię i Włochy. W Rzymie doszła go wieść o wybuchu powstania listopadowego – nie wziął w nim udziału, choć z fałszywym paszportem wyruszył do kraju. Dalszy etap emigracji to Paryż, gdzie Mickiewicz brał udział w licznych inicjatywach naukowo-kulturalnych i patriotycznych. Później, zniechęcony sporami i kłótniami w polskim środowisku, odsunął się od działalności publicznej. W 1834 obudziła się w Mickiewiczu chęć do domowego życia, skutkująca ślubem z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci. Z ostatnim synem – Józefem, wiąże się anegdota, że Mickiewicz sprowadził z Litwy wodę z Niemna, aby nią ochrzcić dziecko- tak wielka była nostalgia wieszcza. W roku 1839 z rodziną wyjechał do Lozanny, gdzie wykładał literaturę łacińską, rok później przyjął stanowisko profesora literatur słowiańskich w Collège de France, wreszcie był redaktorem pisma „Pielgrzym Polski”, a potem kierował redakcją „Trybuny Ludów” i przez cały czas brał czynny udział w organizowaniu polskich oddziałów do walki o wolność.

Po raz ostatni, w 1855 roku, Mickiewicz pojechał do Konstantynopola, by wesprzeć akcję organizowania legionu polskiego walczącego u boku Turcji przeciwko Rosji. Jego polityczne działania przerwała śmiertelna choroba. Ciało pochowano na polskim cmentarzu Montmorency obok żony.  Przed zbliżającym się stuleciem urodzin, w roku 1890 Polacy złożyli jego prochy w Krakowie, w krypcie katedralnej na Wawelu. Było to dowodem uznania zarówno postawy Mickiewicza, jak i roli jego poezji w życiu narodu, nie mającego swego państwa, żyjącego pod trzema zaborami.

Adam Mickiewicz zasłynął z takich utworów jak: Oda do młodości, Ballady i romanse, Grażyna, Dziady, Sonety krymskie, Reduta Ordona, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego , Twórczość poetycką Mickiewicza kończy wielki poemat epicki Pan Tadeusz.

W 1996 roku Komisja Nazewnictwa Międzynarodowej Unii Astronomicznej na wniosek Mikołaja Czernycha z Krymskiego Obserwatorium Astronomicznego - odkrywcy planetoidy o numerze 5889 - nadała jej nazwę „Adam Mickiewicz”.