Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
w Hajnówce

Motywowanie jest procesem, na który składa się wiele czynników, m.in. stałe wzmacnianie pozytywne oraz stawianie celów odpowiednich do możliwości ucznia.

Motywacja może być:

• wewnętrzna – dotyczy osobistych potrzeb, wszystkiego, co wykonujemy z własnej woli;
• zewnętrzna – to wszystko to, co wpływa na nasze zachowanie z otoczenia, np. nagrody,

nakazy, rodzaj zadania, sytuacje, sposób oceniania.

Osoby o wysokiej motywacji wewnętrznej charakteryzują się wytrwałością w działaniu, większą efektywnością, pracowitością i twórczością. Według koncepcji M.V. Pantalona ludzi do zmiany nie motywuje pokazywanie im tego, dlaczego powinni dokonać zmiany, lecz stawianie im pytania, dlaczego mogliby chcieć to zrobić, np. jeśli dziecko ma problemy z nauką, warto zastanowić się, jakie jego osobiste potrzeby i cele zostaną zaspokojone dzięki poprawie wyników w nauce.

Rozwijaniu motywacji sprzyjają:

• zaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka (fizycznych i psychicznych),
• rozwijanie zainteresowań,
• mobilizowanie do aktywności, sukcesywne ocenienie i nagradzanie (efektywna pochwała zawiera konkretne i dokładne informacje – co uczeń osiągnął, w czym się poprawił; ważne jest także dostrzeganie wysiłku, włożonego w wykonywania zadania; wartościowe są nagrody pomagające wzbudzać zainteresowanie nauką, np. edukacyjny program komputerowy, gadżet edukacyjny),
• pobudzanie do wysiłku umysłowego tak, by jego rezultatem było zrozumienie i poczucie

sprawczości oraz „odkrycie” rzeczy subiektywnie nowych,

• pozytywna ocena wyników własnej pracy – warunkiem jest dobieranie zadań dostosowanych do możliwości dziecka,
• wyjaśnienie celowości uczenia się,
• zapewnianie odpowiednich warunków i sposobów uczenia się,
• wykorzystanie różnorodnych, interesujących pomocy dydaktycznych.

Należy dostrzegać w pracach i działaniu dziecka te aspekty, które można pozytywnie wzmacniać, co w konsekwencji pomoże mu odzyskać wiarę w siebie. Należy wyłapywać momenty lub wręcz aranżować sytuacje, dzięki którym może zasłużyć na pochwałę. Nasza „dobra” pochwała powinna zawierać podpowiedzi dla dziecka, za co je dokładnie chwalimy, by maksymalnie zwiększyć szansę na to, że taka pozytywna sytuacja pojawi się po raz kolejny. Dlatego warto, by pochwała była jak najbardziej konkretna. Chwalimy za wszystko, co poszło lepiej niż ostatnio. Z pochwałami nie warto czekać – starajmy się dawać je często i natychmiast po tym jak zauważymy, że coś jest tego warte. Skuteczna pochwała opisuje dokładnie to, co widzimy, np.

• Widzę, że ćwiczyłeś w domu. Dotrzymałeś słowa. Jestem z Ciebie dumna.
• Literka „a” jest okrągła, ma ładny ogonek, nie wychodzi poza liniaturę. Brawo.
• Widzę, że zrobiłeś samodzielnie całe zadanie. Super.
• Całe wypracowanie przepisane na czysto. Świetna robota.

 Warto stosować informacje zwrotne, dzięki którym uczeń wie, co w jego w pracy jest dobre, a co wymaga dopracowania, co z kolei motywuje do kontynuowania lub zwiększenia wysiłku. Konstruktywna może być zarówno pochwała, jak i krytyka, jeśli są odpowiednio zastosowane.

Techniki udzielania konstruktywnej krytyki:

• FUO + 2K, np. „Napisałeś samodzielnie wypracowanie, pamiętałeś o wstępie i zakończeniu, ale popełniłeś błędy ortograficzne. Uważam, że praca wymaga poprawienia. Oczekuję, że poprawisz błędy. Czy możemy się umówić, że zrobisz to jutro, byś mógł pojutrze oddać wypracowanie do sprawdzenia?”

F – fakty

U – ustosunkowanie

O – oczekiwania

K – konkret: data, godzina

K – kontrakt

• Kanapka informacji zwrotnych, np. „Dotychczas systematycznie odrabiałeś lekcje, jednak dziś nie odrobiłeś pracy domowej z matematyki. Liczę, że będziesz pamiętał o lekcjach, jak to robiłeś do tej pory.”

1. pozytywna informacja szczegółowa
2. negatywna informacja szczegółowa
3. pozytywna informacja ogólna

• Technika 3+1-, np. „Rysunek jest zgodny z zadanym tematem, ciekawie rozmieściłeś poszczególne elementy, użyłeś wielu kolorów. Warto jeszcze dokładniej go pokolorować.”,

„Widzę, że bardzo się starałeś, napisałeś pracę samodzielnie i włożyłeś w nią dużo wysiłku. Trzeba jeszcze sprawdzić pisownię trudnych wyrazów w słowniku ortograficznym.”

Trzy razy pochwal, zanim skrytykujesz.

Sposoby na wzbudzenie motywacji u starszego ucznia, czyli jak rozwinąć chęć do pracy nad własnym rozwojem

• zrozumienie potrzeb ucznia, zainteresowanie jego problemem,
• pokazywanie własnych niedoskonałości i sposobów radzenia sobie z nimi,
• określenie jasnego systemu zasad pracy nad problemem (może być podpisanie kontraktu, samodzielne propozycje ucznia),
• rozpoznawanie przez ucznia swoich potrzeb i celów jest także sposobem na automotywację (gdy zakładamy sobie jakiś cel, rezygnujemy z przyjemności na rzecz obowiązków; musimy wierzyć, że cel jest osiągalny; aktywność własna pobudza rozwój, a rozwój zwiększa aktywność),
• tworzenie albumu sukcesów – swoje sukcesy uczeń przez co najmniej dwa miesiące notuje w sporządzonym własnoręcznie „Albumie sukcesów” (tak może wyglądać zagospodarowanie środkowej części albumu: *dzień tygodnia, ** rodzaj sukcesu (sukcesy szkolne, sportowe, społeczne i in.), ***opis sytuacji); zadowolenie z osiągniętego sukcesu sprawia, że człowiek dąży do powtórzenia zachowań, które do niego doprowadziły; odnotowanie zauważonych sukcesów może ucznia utwierdzić w przekonaniu, że wiele umie i potrafi, w konsekwencji czego zwiększa się poziom samooceny i motywacji do dalszego wysiłku.

Źródła:

1. I. Mańkowska, M. Rożyńska „Motywacja w pracy terapeutycznej” Kursy internetowe z Operonem („Profesjonalny warsztat specjalisty terapii pedagogicznej”
2. M. Rudnik „Konstruktywna krytyka i rzeczowe pochwały – kilka słów o motywacji” Kursy internetowe z Operonem („Słucham, rozmawiam, motywuję”)
3. A. Kołakowski, M. Jerzak, A. Pisula „Warsztaty dla Dobrych Rodziców”

Warto przeczytać: A. Faber, E. Mazlish „Jak mówić, żeby dzieci się uczyły”

T. Gordon „Wychowanie bez porażek”

Opracowała: Justyna Samojlik (pedagog)