Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
w Hajnówce

W ostatnich latach za sprawą kampanii informacyjnych dużo mówi się o zespole nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi czyli ADHD.

ADHD wiąże się z innym funkcjonowaniem mózgu. Prawidłowo funkcjonujący układ nerwowy dziecka charakteryzuje się dużą siłą procesu pobudzania i hamowania, oraz wysokim stopniem równowagi obu tych procesów, a także średnim stopniem ich ruchliwości. Siła układu nerwowego wyraża się zdolnością komórek nerwowych do pracy. Równowaga rozumiana jest jako określony stosunek obu tych procesów do siebie. Natomiast ruchliwość to zdolność układu nerwowego do przechodzenia od stanu pobudzenia do hamowania. Z ADHD mamy do czynienia wówczas, jeśli dochodzi do przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania.

Co warto wiedzieć o tym zespole?

OBJAWY.  Zespół ten składa się z trzech rodzajów objawów : 

Nadruchliwość - potrzebują więcej ruchu

• zazwyczaj biegają jakby się ciągle gdzieś spieszyły
• siedząc wiercą się i bawią przedmiotami ( nawet oglądając telewizję ciągle zmienia pozycję: wstaje, siada, kładzie się przybierając dziwne pozycje, robi coś rękoma, kopie nogą przedmiot)
• wstaje z miejsca, wierci się w sytuacjach, gdzie wymaga się spokojnego siedzenia ( np. w kościele lub podczas jazdy samochodem)
• w trakcie zabaw jest nadmiernie hałaśliwe, nie potrafi bawić się spokojnie.

Zaburzenia Uwagi

• trudności ze skupieniem się
• rozpraszają się łatwiej niż inne dzieci, zwracają uwagę na wszystko co dzieje się wokół (problemem jest to co dzieje się za oknem, że ktoś wszedł do domu, że rodzice zaczęli rozmawiać w kuchni)
• nie kończą zadań, choć wiemy że na pewno są w stanie to zrobić
• często sprawiają wrażenie, że nie słyszą co się do nich mówi
• mają trudności ze zorganizowaniem sobie czasu pracy, zabawy
• często gubią rzeczy niezbędne do pracy czy innych zajęć
• nie lubią, ociągają się z zabraniem do zajęć, które są żmudne, wymagają dłuższego wysiłku umysłowego (np. odrabianie lekcji)

Impulsywność

• wyrywają się nie pytane, zawsze wsadzą swoje trzy grosze
• odpowiadają nim jeszcze usłyszą do końca pytanie
• nie umieją stać w kolejce i czekać na swoją kolej
• robią coś nie przewidując konsekwencji (tego co może stać się potem).

Aby rozpoznać ADHD musi zostać rozpoznana odpowiednia ilość zachowań z każdego z w/w rodzajów objawów. Rozpoznanie stawia się po 7 roku życia. Ponieważ jest to jednostka nozologiczna, mająca swoje objawy, swój numer w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób rozpoznanie powinien postawić psychiatra dziecięcy lub neurolog dziecięcy. Konieczne są również pełne badania psychologiczne.

Należy dodać, iż objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej nie pojawiają się nagle. Pojawiają się one jeszcze przed siódmym rokiem życia i występują w każdym środowisku w którym dziecko przebywa: w szkole, w domu, w trakcie wizyt rodzinnych, czy też w oficjalnych sytuacjach.

Na co zwrócić uwagę w codziennym życiu, by je sobie i dziecku ułatwić? – wskazówki.

• Musi istnieć w środowisku pewna hierarchia, wiadomo kto w danym miejscu rządzi: Szkoła – dyrektor; klasa – nauczyciel; korytarz szkolny, teren szkoły – każdy pracownik szkoły ma prawo wydać polecenie; stołówka – pani kucharka; dom – rodzice; dom dziadków – dziadkowie. Im jaśniejsze granice i przejrzysty system tym łatwiej dziecku funkcjonować.
• Wszystkie środowiska gdzie funkcjonuje dziecko muszą ze sobą współpracować, rozmawiać o problemowych zachowaniach, dzielić się swoimi spostrzeżeniami na ile i co działa ze stosowanych metod wychowawczych. Powinna istnieć też jasna umowa, jakie zachowania są nie do przyjęcia we wszystkich środowiskach.
• Okazywanie szacunku, akceptacji dla dziecka w każdej sytuacji, co nie oznacza akceptacji dla jego zachowań. Mówimy do dziecka o konkretnym zachowaniu, o tym co czuliśmy, co widzieliśmy, co słyszeliśmy, oceniamy zachowanie nie oceniamy źle dziecka. Mów o konkretnym zachowaniu a nie o całym dziecku (Szczypanie Jasia jest złe, to go boli.- a nie -Jesteś zły niegrzeczny.)
• Rozmawiając staramy się mówić spokojnie, konkretnie. Jeśli targają nami lub dzieckiem dość silne uczucia dajmy sobie lub jemu chwilę na uspokojenie. Rozmowa nie może składać się z kazań i narzekań.
• Starajmy się mieć dziecko nadpobudliwe zawsze na oku, ono często potrzebuje bezpośredniej pracy z nim, bez nadzoru czuje się bezradne i zagubione.
• Dzielenie dłuższych czynności na etapy, wyznaczanie konkretnych celów możliwych do osiągnięcia w krótkim czasie. Dbać należy też o podsumowanie pracy po każdym etapie.
• Codziennie należy dostrzec jakiś plus, coś za co można pochwalić, co można podkreślić.
• Wydawanie krótkich, jasnych poleceń dotyczących jednej rzeczy.
• Powiedz jakiego zachowania oczekujesz od dziecka, a nie czego nie powinno robić.
• Zauważ, pochwal jak dziecko zachowa się poprawnie niech wie co trzeba robić.
• Wydawaj tylko takie polecenia, które jesteś w stanie wyegzekwować.
• Nim wyda się polecenie trzeba wiedzieć jakie konsekwencje można zastosować jeśli dziecko zignoruje nasze polecenie.
• We wzajemnych relacjach postarać się o zachowanie jak największego spokoju. Im więcej będzie kłótni, krzyku, wzajemnych pretensji tym więcej problemów będzie też sprawiało dziecko.