W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Dodatkowo, korzystanie z naszej witryny oznacza akceptację przez Państwa klauzuli przetwarzania danych osobowych udostępnionych drogą elektroniczną.
Powrót

ZAKRZÓW

Zakrzów widok na kościół

Powierzchnia 981 ha. Wieś położona przy linii kolejowej, pomiędzy Stryszowem a Stroniem, na wysokości 320 - 350 m. z. p. m.

Historia:

(Zakrzow - 1470-80, 1579), Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego słowa kierz, krza = „krzak", dlatego za krzem znaczy wieś położona za krzewami lub za krzakami. Wieś leży w centrum gminy w dolinie Stryszawki i jej dopływów, na wschód od Stryszowa.

Brak źródeł pisanych nie pozwala ustalić daty powstania wsi. Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym p.w. św. Anny pochodzi ze spisu świętopietrza z roku 1327, ale w spisie tym „zakrzowski" kościół ulokowany jest on w Stroniu. Wtedy parafia obejmowała 44 km2 i liczyła 330 mieszkańców.

Prawdopodobnie zarówno Zakrzów i Stronie są, jeszcze starsze, a ich lokalizacja musiała się nieco zmieniać, gdyż jeszcze w XIX wieku wskazywano miejsce gdzie stała stara kaplica (kościół) pod nieznanym już wówczas wezwaniem, a obok cmentarz na Strońskiej Górze. Czyli w Spisie Świętopietrza zamieszczono prawdę, pierwotny kościół parafialny znajdował się w Stroniu, a za czasów Jana Długosza nowszy, już w Zakrzowie. Wniosek z tego, że wioski mogły powstać nawet w końcu XII lub I połowy XIII wieku.

Jan Długosz w Liber Beneficorum wspomina Zakrzów i podaje, iż we wsi jest wspomniany wyżej kościół parafialny. Ponadto wieś należy do starostwa królewskiego, które stworzył Kazimierz Jagiellończyk w Barwałdzie. Dziesięcina oddawana jest scholastykom krakowskim. Zakrzowska (strońska) parafia p.w. św. Anny istniała do roku 1529, czyli do czasu reaktywowania parafii strzyszowskiej. Od tego czasu do roku 1896 zakrzowski kościół pełnił funkcje filii kościoła w Stryszowie. Lustracja z 1579 roku wymienia, jako tenutariusza (dzierżawcę) wsi Krzysztofa Komorowskiego herbu Korczak.

Wieś należała do klucza, który obejmował jeszcze Leśnicę i Stronie, łącznie we wsi było 8 kmieci na półłankach i 3 komorników bez bydła. W roku 1646 król Władysław IV wyłączył ze starostwa barwałdzkiego Stronie, Zakrzów i Leśnicę i stworzył tzw. dzierżawę zakrzowską, którą oddał jako tenutę starostom niegrodowym lanckorońskim - Michałowi i Mariannie Zebrzydowskim herbu Radwan. Zebrzydowscy otrzymali te dzierżawę jako rekompensatę za koszty poniesione w związku z wydatkami na zaciąg najemnego wojska. W roku 1664 sejm zabezpieczył Zebrzydowskiemu duże sumy na starostwie lanckorońskim i dzierżawie zakrzowskiej. Nieco później wspomnianą dzierżawę włączono do starostwa niegrodowcgo w Lanckoronie. Jako część późniejszego klucza lanckorońskiego, wspomniane wioski związane były z kolejnymi właścicielami klucza. Dwór i folwark „dzierżawy zakrzowskicj" znajdował się właśnie w Zakrzowie. Po roku 1784 dobra wchodzące w skład tej dzierżawy weszły w skład austriackich dóbr kameralnych, które w następnych latach w drodze licytacji zostały sprzedane w prywatne ręce. Do roku 1889 właścicielką tzw. dóbr tabularnych była księżna Wilhemina Montleart Sachsen-Curland, które darowała arcyksięciu Rainerowi Habsburgowi. Weszły one w skład arcyksiążęcego klucza izdebnickiego. Dobra te liczyły 836 mórg (w tym 403 morgi lasu). W rękach chłopskich było 817 mórg gruntów. Wieś liczyła w tym czasie 138 domów i 797 mieszkańców. 

W rękach Habsburgów klucz izdebnicki (zakrzowski) pozostawał do roku 1918. Następnym właścicielem był senator 11 Rzeczpospolitej — Zygmunt Lewakowski, który przed rokiem 1930 większość swoich dóbr rozparcelował lub sprzedał miejscowym chłopom.

Do 1948 r. w Zakrzowie stał modrze­wiowy kościół z 1720 r. Decyzją konserwa­torów zabytków został on rozebrany i po odrestaurowaniu przeniesiony do Zakopa­nego na Harendę, gdzie stoi do dziś. Obecny kościół pochodzi z 1935 r., ale w jego wnę­trzu można podziwiać bogate zabytkowe wyposażenie: drewniane posągi (w tym najcen­niejszy św. Anny Samotrzeciej z 1425-50 r.), renesansowe i barokowe ołtarze:, obrazy, krucyfiksy. 

Zabytki:

  • Kościół pod wezwaniem św. Anny w Zakrzowie z lat 1932 – 35, główny ołtarz z około 1700 roku, w nim obraz św. Rodziny z początku XVI stulecia, godny uwagi także posąg patronki świątyni z N.P. Marią  z lat 1425 – 50. 
  • Figury przydrożne z lat 20-tych XIX wieku, m.in. Pieta na kolumnie,
  • Kapliczka Św. Antoniego ze śladami pustelni, położona pod szczytem Strońskiej góry, wzniesiona najprawdopodobniej w roku 1811, gruntownie wyremontowana w roku 1997.
  • Figura św. Onufrego na górze Chełm z XVI w. 

Na zboczu góry Chełm (603 m n.p.m.) w Zakrzowie w otoczeniu lasów znajduje się ośrodek wczasowo-rekolekcyjny im. Jana Pawła II Caritasu Archidiecezji Krakowskiej. Niezwykłe krajobrazy, zieleń, czyste powietrze, cisza stanowią doskonałe otoczenie na indywidualny wypoczynek lub zorganizowanie zielonej szkoły, kolonii, zimowiska, wczasów czy konferencji. Atrakcyjna cena pobytu w ośrodku jest magnesem przyciągającym turystów.

Obok ośrodka powstaje ołtarz papieski, który stał na krakowskich błoniach podczas pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny w 2002 roku. Rozpoczęto także budowę Centrum Konferencyjnego z zapleczem sportowym. Ośrodek powstał na bazie obiektów należących wcześniej do wojskowości. Budowany był w latach dwudziestych ubiegłego stulecia przez Piłsudczyków. Prowadzono w nich zajęcia „Strzelca” i przysposobienia obronnego.    

Jest to miejsce szczególnie nastrojowe pozwalające na odpoczynek fizyczny i duchowy Przykładem budownictwa XIX wieku jest dwór Senator w Zakrzowie, w którym mieści się obecnie hotel, z 47 miejscami noclegowymi, restauracja i kawiarnia. W wystroju sal dwór ten posiada piękne meble gdańskie. 

{"register":{"columns":[]}}