Gmina
Raba Wyżna

Pierwsi osadnicy:

Pierwsza wzmianka o wsi Raba Wyżna została zamieszczona w rejestrach poborowych Królestwa Polskiego z 1581 roku. Czytamy tam, że miejscowość należy do dóbr kasztelana krakowskiego Spytka Jordana. Wioskę określano nazwą " Novae Radieis" (na surowym korzeniu). Miała 23 półłanków (po około 24 morgi), 8 zagród z rolą po parę morgów, 2 zagrodników bez roli (obejście z ogrodem), 2 komorników z bydłem, 1 komornika bez bydła, 3 rzemieślników, łan sołtysi, 2 zarębników (role z karczunku), 1 folusz. Łącznie we wsi istniały 43 gospodarstwa. Zagrody lokowane były przy drodze wijącej się w dolinie jak łańcuch, stąd nazwa łańcuchówka. Każdy osadnik miał własną drogę dojazdową do swojego pola. Nazwiska pierwszych osadników gospodarujących na danej roli były przyjmowane na określenie jej nazwy i tak np. Ziębówka wywodzi swą nazwę od nazwiska pierwszego jej właściciela - Zięby.

Gospodarczy rozwój wsi:

Pierwsza połowa XX wielu była okresem znacznego ożywienia gospodarczego i kulturalnego dla Raby Wyżnej. We wsi działały młyny, tartaki, warsztaty tkackie, olejarnie. Z okresem tym wiąże się działalność ostatnich dziedziców Zduniów, Głowińskich. Zapisali się w dziejach wsi jako dobrzy i światli gospodarze, dbający o wprowadzenie postępu rolnego, wspierający oświatę. Byli właścicielami 15 % gruntów ornych . Poprzednimi właścicielami majątku byli Sierakowscy (1787), Wilkoszewscy (1885).
W 1902 został zbudowany pałac w stylu secesyjnym przez profesora UJ Konrada Kuhla dla Jana Zdunia. Następnie poprzez małżeństwo przeszedł w ręce Głowińskich, pozostając w ich rękach do 1945 roku.
Rok 1906 to początek działalności Banku Spółdzielczego w Rabie Wyżnej.  11 czerwca z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Adama Oczkowskiego odbyło się zebranie założycielskie "Spółki oszczędności i pożyczek" z udziałem dr. Franciszka Stefczyka i dr. Jana Zdunia.

W 1933 roku z okazji 15 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę uczniowie posadzili drzewa w okopach z czasów I wojny światowej i w ten sposób powstała Aleja Sobieskiego.W latach 1933/34 wybudowano dom parafialny dla uczczenia 1900 - lecia Śmierci Pana Jezusa. W latach 1934-1939 wyposażono go w bibliotekę, meble, radio, lampy ozdobne, zainstalowano scenę, kupiono fisharmonię, urządzenia kuchenne, skompletowano kostiumy, urządzono również czytelnię.
W latach I wojny światowej i międzywojennych wieś była uboga, gleby mało wydajne, nie uprawiane racjonalnie. Panował głód i zarazy.

Raba Wyżna w czasie II Wojny Światowej:

Od wiosny 1939 roku w domu parafialnym, we dworze i na plebani stacjonował oddział Korpusu Ochrony Pogranicza.
Gdy wybuchła II wojna światowa (1 X 1939 r.) wielu mieszkańców Raby opuściło domy i udało się na Wschód. Uciekając przed Niemcami dotarli, aż do Podhajec. Wielu mieszkańców szukało schronienia w okolicznych lasach.
2 XI 1939 roku miała miejsce bitwa między Niemcami i Polakami na linii Jamne w kierunku kościoła w Rabie Wyżnej. Na skutek bitwy spłonęło 40 domów w dolnej części Raby Wyżnej i w Rokicinach. Trzeciego dnia wojny Niemcy zatrzymali wszystkich mężczyzn idących do kościoła na mszę św. niedzielną i wywieźli do Austrii.

W domu parafialnym w Rabie przez kilka miesięcy mieszkały ciągle zmieniające się władze okupacyjne, a następnie - aż do końca wojny - mieścił się skład kontygentu zbożowego, który ludność musiała oddawać okupantom. We wrześniu 1941 roku Niemcy zabrali dzwony z kościoła. W czasie okupacji istniał w Rabie Wyżnej punkt przerzutowy ludzi za granicę. Kierował nim ks. Stanisław Kądziołka, który został aresztowany przez gestapo 13 XI 1942 roku i osadzony w obozie koncentracyjnym W 1942 roku wybuchła epidemia czerwonki, co stało się przyczyną zamknięcia świątyni. W czasie wojny w pałacu Głowińskich, odbywało się tajne nauczanie.

W czasie II wojny światowej Niemcy skonfiskowali pałac Głowińskich. W 1944 roku Wanda Głowińska, jako sanitariuszka uczestniczyła w powstaniu warszawskim, a następnie została wywieziona do obozu Rawensbruck, gdzie przebywała do kwietnia 1945 roku. W 1945 roku Głowińscy wrócili do majątku w Rabie Wyżnej. We dworze stacjonował sztab jednostki radzieckiej. Majątek Głowińskich został przekazany na własność państwa. W 1985 roku pałac Głowińskich został wpisany do rejestru zabytków kultury. W 1995 roku Głowińscy wystąpili do Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa o pałac w Rabie Wyżnej wraz z przylegającym parkiem, który wykupili w 1999 roku.

Odbudowanie zniszczonej przez wojnę wsi:

Po wojnie majątek dziedziców należał do Ministerstwa Rolnictwa. W latach 1945/46 mieszkańcy Raby naprawiali zniszczenia wojenne. W 1947 roku zakupiono nowy 300-kilogramowy dzwon do kościoła. W 1957 roku oddano do użytku budynek urzędu gminy, który w późniejszym czasie został rozbudowany. W marcu 1961 roku mieszkańcy Raby Wyżnej obchodzili otwarcie wiejskiego domu towarowego, a 1 VI 1964 roku przystąpiono do budowy szkoły, która została uroczyście oddana do użytku 12 IX 1965 roku.
Od początku 1973 roku Raba Wyżna stała się gminą w skład, której weszły następujące miejscowości: Bielanka, Sieniawa, Podsarnie, Bukowina Osiedle, Harkabuz, Spytkowice, Skawa i Rokiciny Podhalańskie. W 1985 roku pałac Głowińskich został wpisany do rejestru zabytków, a w 1997 roku Kaplica III Upadku, która została wzniesiona pod koniec XIX wieku.