Powiat
Hajnowski

To była droga przez mękę… Droga naznaczona cierpieniem, niepokojem, śmiercią… Oderwania od domu, od bliskich… Droga liczona w setkach kilometrów, obliczona na tragiczny bilans strat - by na którymś kilometrze lub jej końcowym przystanku zmuszeni do podróży, umęczeni ludzie utracili swoją tożsamość, utracili człowieczeństwo. Ale tak, jak sroga jest zima na Syberii, tak równie srogo pomylili się sowieccy okupanci: Ojczyzna o swoich utraconych pokoleniach– Sybirakach, nigdy nie zapomniała. Uroczystość, w jakiej mieliśmy zaszczyt uczestniczyć 24 marca br., jest tego dowodem.

W słoneczny piątek 24 marca br. w Białowieży został odsłonięty pomnik pamięci mieszkańców regionu deportowanych na Syberię w trakcie II wojny światowej i po jej zakończeniu.  Miejsce zlokalizowania pomnika jest równie symboliczne – nieopodal dawnej stacji Białowieża Towarowa, skąd w 1940 r. odjechał pierwszy transport z zesłańcami. Starosta Hajnowski Andrzej Skiepko oraz Zarząd Powiatu od początku zaangażowali się w inicjatywę.  Pomnik powstał na działce geodezyjnej należącej do Powiatu Hajnowskiego.

Kiedy zwróciliśmy się z prośbą o możliwość postawienia tam pomnika, spotkaliśmy się z wielką, jednomyślną akceptacją i życzliwością Pana Starosty i Zarządu Powiatu – pisała w mailu do redakcji pani profesor Bogumiła Jędrzejewska, członkini Białowieskiego Stowarzyszenia Dziedzictwa Puszczy Białowieskiej – inicjatora powstania pomnika.  

W powstanie pomnika zaangażowało się wiele instytucji i osób: poza wyżej wymienionymi także wójt gminy Białowieża Albert Litwinowicz, duchowni białowieskich parafii – ks. kan. Bogdan Popławski i ks. prot. Sergiusz Korch, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych Andrzej Nowak, nadleśniczy Nadleśnictwa Białowieża Dariusz Skirko i dyrektor Technikum Leśnego w Białowieży Anna Kulbacka.

Uroczystość rozpoczęła się mszą świętą pod przewodnictwem arcybiskupa Józefa Guzdeka. Sam akt odsłonięcia pomnika zgromadził wielu gości - w uroczystości udział wzięli przedstawiciele samorządu Powiatu Hajnowskiego, samorządów gmin: miasta Hajnówka, gminy Hajnówka, gminy Białowieża i gminy Narewka, przedstawiciele Lasów Państwowych (LP) z Regionalnym Dyrektorem LP Panem Andrzejem Józefem Nowakiem na czele, a także przedstawiciele służb mundurowych, kapłani, uczniowie Technikum Leśnego oraz mieszkańcy Białowieży. Głównymi bohaterami wydarzenia byli przede wszystkim Sybiracy. Reprezentanci Związku Sybiraków: Paweł Szpakowicz, Helena Okołów i Lech Nowacki w podstawie pomnika umieścili kapsułę czasu z ustalonymi nazwiskami osób deportowanych z regionu Puszczy Białowieskiej. Następnie delegacje złożyły wieńce i kwiaty. Zwieńczeniem niezwykłej uroczystości było spotkanie z przedstawicielami Muzeum Pamięci Sybiru, odczyt wspomnień tych, którzy przetrwali wywózkę oraz niezwykle wyruszający występ artystyczny młodzieży z Technikum Leśnego.

To była niezwykła uroczystość, swoisty hołd złożony naszym przodkom i sąsiadom, zmuszonym do tragicznej wędrówki na Wschód. Myślę, że nie ma w regionie Puszczy Białowieskiej rodziny, której nie dotknęłaby wojna, następnie brutalna sowiecka okupacja. Fakt, że do powstania pomnika przyczyniło się tak wiele osób i instytucji świadczy o wielkim zaangażowaniu naszej społeczności w upamiętnieniu tych, którym los nie pozostawił wyboru. Dziękuję Białowieskiemu Stowarzyszeniu Dziedzictwa Puszczy Białowieskiej za zainicjowanie przedsięwzięcia a wszystkim zaangażowanym osobom i instytucjom za wsparcie tej zaszczytnej idei – mówi Starosta Hajnowski Andrzej Skiepko. – Wspominając tragiczną historię sprzed 80 lat, z troską i niepokojem obserwujemy współczesne wydarzania, których staliśmy się świadkami. Wojenna zawierucha sprawiła, że w naszym regionie pojawili się uchodźcy z Ukrainy. Potrafiliśmy otworzyć swoje serca i domy na potrzebujących, niosąc humanitarną pomoc. Podzielamy ich troski i modlitwy o jak najszybsze zakończenie konfliktu. W kontekście współczesnych wydarzeń, akt uroczystego odsłonięcia pomnika jest pewnym symbolem – symbolem pamięci a jednocześnie przypomnieniem, że największe zło zawsze przegrywa z dobrem.

Dla mnie – córki i wnuczki Sybiraków uroczystość odsłonięcia pomnika miała szczególny wymiar. Odżyły wspomnienia o opowieściach najbliższych. Pomnik na zawsze pozostanie wyrazem hołdu lokalnej wspólnoty, a jednocześnie strażnikiem pamięci o mieszkańcach regionu, którym nie dane było wrócić  – dopowiada Wicestarosta Joanna Kojło.

O tym, jak wzruszającym momentem był akt odsłonięcia pomnika, świadczą przemówienia oficjeli, przywołujące tragiczne wydarzenia okresu wojennej zawieruchy oraz fragmenty zasłyszanych rozmów Sybiraków: „Nigdy nie myślałam, że doczekam tej chwili…”, „…jesteśmy już ostatni…”. Czas pędzi do przodu, zabierając tych, którzy pamiętali i przeżyli wywózkę, których okrutny los rzucił na nieprzyjazną ziemię. Staraniem lokalnej wspólnoty pozostanie pomnik – swoista kapsuła czasu, niemy strażnik pamięci o tragicznej karcie w historii ludzkości, w historii naszego regionu. I przestroga –  zarówno dla potomnych, jak i dla nas – współczesnych.

Katarzyna Miszczuk