I Liceum Ogólnokształcące
w Jaśle

               Przez tysiące lat ludzie wpatrywali się w gwiazdy… Pitagorejczycy byli przekonani o istnieniu muzyki sfer. Miała być ona idealna, boska, lecz niesłyszalna dla ludzkiego ucha. Powstawała dzięki krążącym wokół Ziemi po orbitach planetom i Księżycowi, gdyż odległości między nimi odpowiadały muzycznym interwałom. Ku firmamentowi spoglądał też Leonardo da Vinci, zastanawiając się, dlaczego niebo ma właśnie kolor niebieski (co zdołał trafnie wytłumaczyć). Na tym odkryciu oparł wynalezioną przez siebie malarską perspektywę powietrzną oraz efekt sfumato, zastosowane w „Monie Lisie”. Immanuel Kant, patrząc na nieboskłon, sformułował klarowną tezę filozoficzną: „Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie”. Najtrwalszy ślad pozostawił jednak w pamięci potomnych Mikołaj Kopernik, obalając obowiązujący wówczas, i podtrzymywany autorytetem Kościoła, ptolemejski system geocentryczny.
               W lutym 2023 r. minęła właśnie 550. rocznica urodzin tego wielkiego uczonego. W obchody Roku Kopernika wpisała się również sesja naukowa zorganizowana w dniu 14 kwietnia przez  Starostwo Powiatowe w Jaśle i I LO im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, we współpracy z LO im. Mikołaja Kopernika w Nowym Żmigrodzie. Wśród honorowych gości znaleźli się: senator RP Alicja Zając, starosta jasielski Adam Pawluś, asystent posłanki Marii Kurowskiej, Rafał Jarosz; wicekurator oświaty Stanisław Fundakowski; zastępca naczelnika Wydziału Edukacji Monika Gustek; dyrektorzy placówek oświatowych: Piotr Kudłaty z LO w Nowym Żmigrodzie, Robert Niemiec z Zespołu Szkół nr 4 w Jaśle, Stefan Juryś z II LO w Jaśle, Agnieszka Chłopek z Zespołu Szkół nr 3 w Jaśle,  Anna Dyrek z Zespołu Szkół Budowlanych w Jaśle, Renata Skórka z Zespołu Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle, Grzegorz Zięba z Zespołu Szkół Technicznych w Jaśle, Katarzyna Koś z Zespołu Szkół w Trzcinicy, Grażyna Lenczuk z Młodzieżowego Domu Kultury w Jaśle, Krystyna Dzik z Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Jaśle, Tadeusz Maculak z Powiatowego Ośrodka Edukacji Nauczycieli w Jaśle, Jolanta Mercik z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Jaśle, Tomasz Dybaś z Centrum Kształcenia Zawodowego w Jaśle. Na widowni byli również obecni nauczyciele fizyki ze szkół średnich powiatu wraz z uczniami.
               Gości, w imieniu dyrekcji szkoły i Samorządu Uczniowskiego, przywitał prowadzący Bartosz Leśniak. Sesję naukową rozpoczęło wystąpienie starosty Adama Pawlusia. Z postacią Mikołaja Kopernika wiążą się jego osobiste wspomnienia, gdyż pięćdziesiąt lat wcześniej, jako uczeń, napisał referat z okazji, wówczas pięćsetnej, rocznicy urodzin uczonego. Obecnie, po pół wieku, miał okazję ponownie przybliżyć biografię tego wszechstronnego człowieka, który z wykształcenia był lekarzem, kartografem, nawet alchemikiem, ale paradoksalnie – nie astronomem. Starosta podziękował dwóm szkołom, nieprzypadkowo szczególnie zaangażowanym w zorganizowanie obchodów. I LO w Jaśle posiada bowiem wspaniałe obserwatorium astronomiczne, utworzone dzięki polsko-słowackiemu projektowi turystycznemu „Karpackie Niebo”. To tutaj odbywają się prestiżowe sesje naukowe popularyzujące astronomię i astronautykę, a uczniowie współpracują nawet z NASA i Europejską Agencją Kosmiczną. Natomiast LO w Nowym Żmigrodzie od początku swego istnienia nosi imię Mikołaja Kopernika, przed budynkiem znajduje się też pomnik uczonego, przypominający o wielkiej sile nauki i marzeń. Adam Pawluś zakończył swe przemówienie słowami skierowanymi do młodzieży: „Nie bójcie się rozwijać swoich pasji. Trzeba mierzyć wysoko jak Kopernik”. Starosta jasielski i pani senator Alicja Zając złożyli również na ręce dyrektora szkoły okolicznościowe upominki.
               Po oficjalnym otwarciu szkolny chór „Soli Deo”, prowadzony przez Monikę Twarduś, wykonał piosenkę z repertuaru Ireny Jarockiej „Czy wśród nas rosną nowi Kopernicy?”, w opracowaniu uczniów z Prywatnej Szkoły Muzycznej II Stopnia w Jaśle.
               Część naukową otworzył referat uczennicy z kl. 3A Klaudii Piecuch „Mikołaj Kopernik – wielki polski astronom” i przygotowana przez nią prezentacja, która zawierała najważniejsze informacje na temat biografii renesansowego uczonego, metod jego pracy, obaw związanych z publikacją przełomowego, ale niezwykle kontrowersyjnego wówczas odkrycia, oraz ciekawostki z życia astronoma.
               Kolejny prelegent, Mariusz Świętnicki, zaprosił widzów w „Fotograficzną podróż przez Wszechświat”, prezentując wykonane przez siebie unikatowe zdjęcia. Ich autor jest miłośnikiem astronomii i astrofotografem z wieloletnim doświadczeniem. Szczególnie pasjonuje go utrwalanie galaktyk oddalonych o miliony lat świetlnych, barwnych mgławic, czyli chmur wodoru, a także, zupełnie nieprzewidywalnych, komet. Do wykonywania tych fotografii wykorzystuje teleskop ze specjalnym mechanizmem prowadzącym obiektyw za ruchem ciał niebieskich. Jedno zdjęcie kosmosu, które podziwiamy w Internecie, złożone jest z kilkudziesięciu czy kilkuset ujęć wykonywanych przez całą noc.
               Pasjonatem poznawania tajemnic Wszechświata jest również dawny uczeń I LO w Jaśle, Marcin Polar, absolwent Krakowskiej Szkoły Filmowej oraz Realizacji Obrazu Filmowego na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Obecnie pracuje jako reżyser, operator filmowy i fotograf. Wystąpił przed uczestnikami sesji z referatem „Z Kosmosu w podziemia – czyli różne oblicza eksploracji”. Ten twórca filmów dokumentalnych specjalizuje się w realizacji zdjęć w warunkach ekstremalnych, często przy użyciu technik alpinistycznych. Opowiedział o swoich początkach związanych z fotografowaniem kosmosu, radości z zakupu pierwszego teleskopu, pozwalającego już zarejestrować zjawiska niewidoczne gołym okiem. Na jednym ze zlotów miłośników astronautyki poznał fascynata speleologii i już wkrótce dołączył do ekipy eksplorującej jaskinie, często w ekstremalnych warunkach. Tak narodził się dokument „Harda” o zdobywaniu niedostępnych miejsc pod powierzchnią ziemi, który od światowej premiery na Festiwalu Sundance w 2019 r. został obsypany nagrodami na wielu międzynarodowych imprezach filmowych.
               Kopernikańską sesję zakończyło ogłoszenie przez dyrektora LO w Nowym Żmigrodzie, Piotra Kudłatego, wyników powiatowego konkursu na esej pt. „Człowiek, który wstrzymał Słońce – Kopernik rewolucjonista”. Pierwsze miejsce zajęła w nim uczennica z I LO w Jaśle, Barbara Zając, drugie – Oliwia Maziarz z LO w Nowym Żmigrodzie, trzecie – Katarzyna Syrek z Zespołu Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle. Wyróżnienie uzyskała Karolina Rusztowicz, reprezentująca LO w Kołaczycach. Nagrody dla zwycięzców ufundowało Starostwo Powiatowe w Jaśle. Zdobywczyni pierwszego miejsca, Barbara Zając z kl. 1A I LO, odczytała obszerne fragmenty swojej pracy: „Gdy myślę o nim, spoglądam na Ziemię i inne planety, Słońce, wszechświat. Z pewnością kochał je ponad wszystko. Z niezwykłą prostotą wyraził swoją filozofię życiową, będącą afirmacją kosmosu: <A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko co piękne?… A zatem, jeżeli godność nauk mamy oceniać według ich przedmiotu, to bez porównania najprzedniejszą z nich będzie ta, którą (…) nazywają astronomią>”.
               Na zakończenie kopernikańskiej sesji zabrał głos wicekurator oświaty i jednocześnie nauczyciel fizyki, Stanisław Fundakowski, który podziękował organizatorom doskonałego pomysłu. Zwracając się do młodzieży, podkreślił, jak ważna w życiu jest pasja. To ona prowadzi do sukcesu, chociaż czasami przychodzi dopiero po wielu latach wytężonej pracy. „Może Waszą pasją stanie się właśnie astronomia” – stwierdził z nadzieją.
               Dyrektor I LO, Jacek Nawrocki, podziękował zaproszonym gościom i uczestnikom sesji, szczególnie wyróżniając zaangażowaną w jej przygotowanie młodzież oraz nauczycieli (Martę Leśniak, Martę Wolską, Sylwię Kilar, Monikę Twarduś i Ryszarda Prajsnara).

Beata Baraś