Gmina
Skąpe

Miejscowość Międzylesie od czasów średniowiecza była własnością zakonu cysterek ze śląskiej Trzebnicy. Cysterki w związku z osadzaniem wsi na prawie niemieckim z pewnością założyły tu kościół, jednak nie zachowały się na ten temat żadne źródła. Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele pochodzi, dopiero z 1407 roku. Następne informacje pojawiają się w związku z bodową nowej, również drewnianej świątyni w roku 1610. Wówczas zapewne chodziło już o zbór protestancki bowiem od czasów reformacji luteranizm, również w dobrach cysterek, bardzo się rozprzestrzenił. Niestety ta budowla spłonęła w 1654 roku być może w związku z kontrreformacyjnym, przymusowym przywracaniem katolicyzmu na obszarze świebodzińskim. Brak środków na odbudowę spowodował, że katolicy zmuszeni byli udawać się na msze do Ołoboku, a protestanci korzystali ze zboru w Sycowicach.

Dopiero w XIX wieku dzięki proboszczowi Seydelowi z Ołoboku, który świetnie administrował majątkiem kościelnym i wygospodarował odpowiednie środki, możliwe było wybudowanie kościoła we wsi. W tym czasie ewangelicy, którzy stanowili większość wśród mieszkańców wsi – 284 osoby, mieli takie same prawa jak katolicy, których było już zaledwie pięciu. Nowa świątynia stanęła w 1834 i była miejscem modlitwy obu wyznań, specjalna umowa ustalała równe prawa do korzystania z kościoła. W pracach przy budowie uczestniczyli wszyscy mieszkańcy. Wybudowano świątynię w konstrukcji szachulcowej, jednonawową z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wnętrze nakrywa drewniany strop, na trzech ścianach nawy umocowano drewniane empory – na jednej z nich ustawiono organy. Od zachodu wznosi się wieża, w dolnej kondygnacji murowana, wyżej o konstrukcji szachulcowej. Wieża ta remontowana była w 1938 roku. Od czasów powojennych kościół użytkowany jest już wyłącznie przez katolików. W latach 70-tych w trakcie remontu przebudowano również wnętrze, m.in. usunięto ambonę. Obecnie trwa remont dachu, który zakończy kompleksowy remont kościoła trwający od 1996r. /Historia kościoła w Międzylesiu opracowana przez Danutę Miliszewską pracownika Muzeum Regionalnego w Świebodzinie/.

Kościół w Ołoboku wzniesiony został jeszcze przed nadaniem miejscowości praw miejskich, wspomniany jest bowiem w 1240 roku. Kościół ten nie przetrwał do naszych czasów. Sądząc z ryciny autorstwa F.B. Wernera miał układ i bryłę typową dla wiejskich budowli sakralnych – składał się z nawy, niższego prezbiterium i wieży z wysokim iglicowym dachem. Z przyczyn nieznanych (być może po spaleniu) w 1795 roku został gruntownie przebudowany otrzymując formę klasyczną. Z dawnej budowli zachowała się południowa kruchta z krzyżowo-żebrowym sklepieniem.

Nowy kościół został ufundowany przez Dominikę I von Giller, ostatnią opatkę zakonu trzebnickich cysterek.

Kościół zlokalizowany jest na południowym krańcu wsi, w sąsiedztwie cmentarza, na wyniesieniu terenu, który opada północnym zboczem ku wsi. Stanowi on, wraz z otaczającym murem, reprezentacyjną bramą i sąsiadującymi zabudowaniami (m.in. plebanią i budynkiem parafialnym) kompleks zabudowy tworzący południową enklawę na granicy miejscowości. Kościół jest murowany z cegły, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, do którego przylegają po bokach dwa pomieszczenia. Przy nawie od zachodu znajduje się kwadratowa wieża. Nawę nakrywa drewniany pułap, chór zaś sklepienie kolebowe z lunetami.

Zachował się przykościelny cmentarz, istniejący tutaj od XIII wieku. Obok kościoła usytuowana plebania pochodzi z końca XVIII wieku.

Obiekt figuruje w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków nr rej.1053.

Pierwszy kościół w Pałcku pochodzący prawdopodobnie z 1480 r. był drewniany. Na jego miejscu zbudowany został w latach 1732-1735 obecny kościół jako zbór protestancki. Zgodnie z wymogami liturgicznymi tej konfesji ma założenie centralne. Do ośmiobocznej, wydłużonej nawy przylegają od zachodu wieża, od wschodu zakrystia. Po bokach wieży od południa i północy znajdują się dwie niskie kaplice nagrobne, nakryte podobnie jak nawa dachami mansardowymi. W kaplicach tych znajdują się wykonane ze śląskiego marmuru sarkofagi Christopha Lessela, jego ojca Balthasara von Stosch i jego żony Katheriny Beaty. Wejście prowadzone przez kruchtę pod wieża zdobi bogaty, dekorowany sztukatorsko portal. Tak ze względu na architekturę jak i wyposażenie kościół w Pałcku należy do najcenniejszych zabytków sakralnego budownictwa protestanckiego z okresu baroku. Kościół usytuowany jest na terenie założenia dworskiego z pałacem, folwarkiem i ogrodem.

Z fundacji klasztoru cysterek w Trzebnicy powstał w końcu XV wieku późnogotycki kościół parafialny. Budowle wzniesiono z cegły, założono na rzucie prostokąta z czworoboczną wieżą od zachodu. Przy kościele założono cmentarz okolony zachowanym do dnia dzisiejszego murem. Na uwagę zasługuje usytuowany w prezbiterium późnogotycki drewniany tryptyk z około 1490 roku, z przedstawieniami śś. Doroty, Barbary, Marii Magdaleny i koronacji Marii w zwieńczeniu. Ołtarz wykonany został przez warsztat dolnośląski kręgu tzw. Mistrza Lubińskich Figur oraz Carla Johenna Krachwitza.
W 1535 roku katolicka świątynia przejęta została przez protestantów (aż do 1654 roku pozostawała w ich rękach). W okresie kontrreformacji protestantom odebrano kościoły i zakazano odprawiania obrzędów. Wbrew zakazowi spotykali się oni w tzw. kościołach granicznych służących wiernym z terenów śląskiego pogranicza. Dopiero w 1802 roku gmina ewangelicka wzniosła w Radoszynie klasycystyczny zbór – w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła katolickiego. Po II wojnie światowej zaczął on popadać w ruinę. Obydwie świątynie usytuowane na wzgórzu w centralnej wsi, tworzą malowniczy zespół, w którym dynamizm schodkowych ceglanych szczytów i zwieńczonej iglicą wieży kościoła łagodzą wyważone proporcje i rozczłonkowane smukłymi półkoliście zamkniętymi oknami elewacje ewangelickiego zboru.

Pierwotna świątynia wzniesiona była z kamienia narzutowego i przetrwała do początku XIX wieku, kiedy to została rozebrana, a na jej miejscu gmina ewangelicka wybudowała w latach 1832 – 1833 istniejący do dnia dzisiejszego kościół. Wzniesiony w konstrukcji ryglowej (słupkowo – ramowej), dzięki widocznym drewnianym elementom konstrukcyjnym jak słupy, rygle zastrzały, stanowi malowniczy element w krajobrazie wsi. Ciekawe rozwiązanie prezentuje zwieńczenie dachu wieży – dzwonnicy. Zamyka ją dach baniasty, z którego wyrasta smukła, okrągła, drewniana latarnia przesłonięta hełmem krytym blachą. Wnętrze kościoła jest salowe, wyłożone ceramiczną posadzką. Ściany obiegają empory wsparte na ośmiu drewnianych słupach, połączonych mieczami z profilowanym podciągiem stropu. Kościół nie jest orientowany, ołtarz główny umieszczono na ścianie zachodniej. Na lewo od niego znajduje się wchodząca w skład dawnego „kanzelaltar” ambona.