Gmina
Skąpe

1. Położenie

 

 

Wieś Błonie leży na północno-zachodnim skraju Gminy Skąpe. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się następujące miejscowości:

• Węgrzynice – 1 km,

• Niedźwiedź – 4 km.

 

2. Historia

Błonie, jako mała ulicówka, powstało najpewniej w XIV wieku. Od początku aż do roku 1810 była we władaniu rycerskiego zakonu joannitów komandorii łagowskiej, potem znalazła się w składzie dóbr rodziny Paech. Od czasów średniowiecznych istniał tutaj folwark, w obecnej postaci z końca XIX wieku. We wsi istniał kościół, o którym wiadomo tylko, że w roku 1654 zwrócony został katolikom, po okresowym użytkowaniu przez protestantów. Uległ zniszczeniu zapewne w XIX wieku. Zwarta zabudowa wsi, z pozostałością cmentarza na wschodnim obrzeżu, pochodzi z 2 połowy XIX i początków XX wieku. 

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Morenowy krajobraz o licznych pagórkach, przy samej wsi przechodzi w teren płaski. Krajobraz, zamknięty jedynie od strony Węgrzynic, otwiera się na pola. Dominantę przestrzenną stanowi zespół pałacowo-folwarczny zlokalizowany w północno-zachodniej części wsi.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

Zespół pałacowo-folwarczny powstał w latach 1910-1925. Założono go na planie czworoboku. Wolnostojące budynki ustawione kalenicowo otaczały podwórze. Obecnie ze względu na ubytki w zabudowie zespół nie zachował swojego pierwotnego układu.
W jego południowej pierzei stoi pałac wzniesiony w 1910 roku. Wieloczłonowa bryła pałacu dominuje nad zachowanym zespołem. Główny, jednokondygnacyjny, korpus zamknięty jest dwuspadowym dachem o niskim kącie nachylenia krytym papą. Elewacje tynkowane o prostokątnych oknach. W pasie międzygzymsowym otwory okienne okrągłe. W części centralnej podłużnych elewacji dwukondygnacyjne ryzality o dwuspadowych dachach ustawionych szczytowo. Do ryzalitu od strony podwórza przylega taras o otworach zamkniętych łukiem półokrągłym. Przy elewacji ogrodowej parterowy, wieloboczny ryzalit, a przy elewacji bocznej dwukondygnacyjna dobudówka zamknięta dwuspadowym dachem krytym papą. Z folwarku zachował się jeden parterowy budynek gospodarczy zamknięty dwuspadowym dachem o niskim kącie nachylenia, krytym papą. Elewacje tynkowane. Otwory okienne przerobione. Drugim budynkiem jest budynek mieszkalny Budynek ten pozostaje w ruinie, bez stropu i dachu. Była to bryła 1,5 kondygnacyjna, na planie wydłużonego prostokąta o dwuspadowym dachu o niskim kacie nachylenia krytym papą. Elewacje ceglane z detalem architektonicznym w formie gzymsów podkreślających kondygnacje. Otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. Folwark opuszczony w złym stanie.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Zespół pałacowo-folwarczny, nr dz. 55/9,

2. Pałac, nr dz. 55/9,

3. Stodoła, ob. obora, nr dz. 55/9,

4. Do pracowników, ob. nieużytkowany, nr dz. 55/9

5. Budynek gospodarczy, nr dz. 55/9

6. Dom nr 4,

7. Dom nr 5,

8. Dom nr 12,

9. Dom nr 17,

10. Dom nr 18,

11. Dom nr 19.

5. Infrastruktura

• Droga gminna przebiegająca przez miejscowość,

• Droga powiatowa nr 49303 Skąpe-Toporów,

• Sieć wodociągowa z ujęciem wody w Węgrzynicach,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Sport, rekreacja, turystyka

• Szlaki turystyczne:
• czarny szlak pieszo-rowerowy: Niesulice-Rokitnica-Węgrzynice-Błonie,
• Plac zabaw.

8. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,
• Punkt apteczny w Ołoboku,
• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie 
  

 

Osada Cibórz leży na zachód od miejscowości Skąpe. Na jej obszarze zlokalizowany jest Wojewódzki Specjalistyczny dla Nerwowo i Psychicznie Chorych. Miejscowość powstała jako osiedle wojskowe w okresie międzywojennym, na regularnym planie. Posiada zabudowę typu koszarowego.
W bezpośrednim sąsiedztwie Ciborza znajdują się następujące miejscowości:

• Skąpe – 3 km,

• Międzylesie – 1 km,

• Rokitnica – 4 km.

2. Historia

 

Cibórz przed 1945r. Karta pocztowa pochodzi z kolekcji Mirosława Olczaka Więcej dawnych kart pocztowych w serwisie http://tiborlager.blog.onet.pl

Historia Ciborza, do roku 1945 zwanego TIBORLAGER, datuje się od roku 1934, kiedy to na leśnej polanie, na wschód od wsi Międzylesie, postanowiono wybudować koszary wojskowe na użytek niemieckich sił zbrojnych - Werhmachtu. Wspomniane obiekty wojskowe miały stanowić ważny punkt strategiczny systemu obronnego wschodniej granicy Niemiec.

Budowę koszar rozpoczęto 6 czerwca 1936 roku. Roboty szły pełną parą i trwać miały przez całą zimę. Początkowo zatrudniono ponad 3000 osób. Po wykonaniu robót ziemnych liczba ta zmalała do 1200. Budynki różnych rozmiarów jednokondygnacyjne rozmieszczono nieregularnie. Fundamenty zabudowań w Ciborzu nie są wykonane z betonu, wydaje się, że inwestor liczył się z rozszerzeniem granic Trzeciej Rzeszy i tym samym zatraceniem sensu lokalizacji wojsk w pobliżu granicy powersalskiej.

Las pozostawiono w stanie pierwotnym. Przerzedzono go tylko, w zależności od konieczności.

Do koszar otoczonych drewnianym płotem prowadziły dwie bramy od strony północnej. Brama zachodnia była wjazdową, wschodnia zaś wyjazdową. Od bram w głąb terenu w kierunku południowym prowadziły dwie asfaltowe szosy, pozostała sieć dróg wewnętrznych nie była pokryta asfaltem, ale również posiadała twardą nawierzchnię. Na terenie koszar od 9 listopada 1938 roku, były chodniki dla pieszych.

Godnym odnotowania jest fakt, iż koszary wojskowe były całkowicie skanalizowane, a ścieki poddawane były obróbce w oczyszczalni ścieków. W energię elektryczną obiekt zaopatrywany był z elektrowni z Zielonej Górze.

6 października 1937 r. w kilku budynkach koszarowych zakwaterowano 122 Batalion Piechoty Granicznej w liczbie ok. 700 żołnierzy, zaś już 10 października w Tiborlager przebywało ok. 1400 żołnierzy. Mogło to oznaczać, że na miejscu przebywają dwa bataliony. Według wojskowych informacji koszary przygotowane były do przyjęcia około 6000 żołnierzy. Całkowicie zakwaterowane miały być do końca 1938 roku. Żołnierze przybywali do Tiborlager w dwóch etapach. Do Rentschen (obecnie Radoszyn) koleją, a następnie marszem drogą nr 97 Guben-Swiebus. Trudno jednoznacznie określić ilość żołnierzy stacjonujących w Tiborlager w przeddzień II wojny światowej. Prawdopodobnie liczba żołnierzy w tym czasie mogła dochodzić do 3000.

 

Oflag III B Tiborlager

Obóz dla jeńców oficerów - oflag III B Tiborlager założony został 21.06.1940 roku. Komenda obozu istniała jednak już od 10.09.1939 roku związane było to prawdopodobnie z planowanym przez Niemców umieszczeniem w obozie generalicji i pozostałych wyższych oficerów armii polskiej wziętych do niewoli podczas kampanii wrześniowej. Prawdopodobnie w celu zapewnienia sprawniejszej kontroli wartowniczej i innych służb pomocniczych do zadań tych wyznaczano oddziały rekrutujące się ze Ślązaków, władających zarówno językiem niemieckim jak i polskim. Z niewiadomych przyczyn wycofano się z koncepcji umieszczenia w obozie jeńców polskich, natomiast nie zaprzestano prac zmierzających do przygotowania obiektów na potrzeby obozu jenieckiego.

Za jedną z prawdopodobnych hipotez tłumaczących rezygnacje Niemców z pierwotnego planu uważa się zbyt bliskie położenie obozu od skupisk ludności polskiej.

Już 24.07.1940 roku nadszedł pierwszy transport jeńców-oficerów belgijskich w ilości około 2 tysięcy, znajdowali się wśród nich oficerowie służby czynnej i rezerwy oraz kilku generałów. Oficerowie ci zostali wzięci do niewoli podczas walk obronnych o Liege i Brukselę. Wydzielony z niemieckich koszar teren obozu został otoczony podwójnym płotem z drutu kolczastego i systemem wież strażniczych uzbrojonych w broń maszynową.

Funkcję komendanta obozu objął gen. Mjr Hans Fogelein. Posiadał on do dyspozycji oddział wartowniczy, grupy pracowników administracyjnych i gospodarczych. Do obozu przydzielony był oddział złożony z odpowiedniej liczby oficerów i szeregowych ochrony (kontrwywiadu), tzw. Abwehry.

W komendzie niemieckiej znajdowała się dokładna ewidencja jeńców przebywających w obozie. Każdy jeniec posiadał kolejny numer ewidencyjny z dodaniem numeru obozu. Był on wyryty na blaszce, należało go nosić przy sobie i okazywać na każde żądanie Niemców.

Obok administracji niemieckiej w obozie istniała administracja belgijska. Źródła jej tkwią w Konwencji Genewskiej (art. 43), mówiącej o wyznaczaniu spośród jeńców wojennych mężów zaufania, mających za zadanie reprezentowanie ich przed władzami wojskowymi lub „Mocarstwami Opiekuńczymi”. Funkcja męża zaufania, zwanego także Najstarszym obozu lub Głównym Mężem zaufania, pełniona przeważnie przez oficera najstarszego stopniem, oficjalnie polegała na spełnianiu roli łącznika między niemiecką komendą a pozostałymi jeńcami. Dla jeńców najstarszy obozu był zwierzchnikiem i w pewnym stopniu organizatorem życia w obozie. Belgijskim starszym obozu został generał-porucznik Vandenbergh.

W styczniu 1940 roku z obozu uciekło trzech oficerów lotnictwa, którzy zostali po kilku dniach intensywnych poszukiwań ujęci. Byli wyczerpani fizycznie, głodni i mieli odmrożone stopy. Ucieczka wspomnianych Belgów nie pociągnęła za sobą drastycznych działań represyjnych.

Pod koniec lutego, a więc po siedmiu miesiącach funkcjonowania obozu, władze niemieckie wydały rozkaz o ewakuacji. Dnia 01.03.1941 roku 3289 jeńców-oficerów belgijskich zostało przetransportowanych do Oflagu II A Prenzlau. Komendantura obozu Tiborlager III B pełniła zadanie skupiające się na utrzymaniu obiektów do 07.02.1942 roku.

 

Wyzwolenie oraz stacjonowanie w Ciborzu wojsk radzieckich i polskich do 1956 roku

Obóz w Tiborlager został wyzwolony 30 stycznia 1945 roku. Rosjanie po wkroczeniu zaczęli demolować budynki. Spalili strażnicę, halę kinową, halę KDF-u, budynek oficerski nad jeziorem oraz budynek administracji. Demontowali również wszelkie urządzenia i wyposażenie znajdujące się w obiektach m.in. z kasyna oficerskiego wymontowano cztery przepiękne żyrandole, które zostały w 1949 wydobyte przez żołnierzy polskich z jeziora Ciborze.

Mieszkania prywatne oficerów, wcześniej przez nich opuszczone splądrowane zostały przez ludność niemiecką.

Lata 1945-46 są najbardziej nieznanym okresem w historii Ciborza. Żołnierze radzieccy nie pozostawili po sobie, jak można byłoby wnioskować po wcześniej opisanych czynach, jakiegoś niekorzystnego i okrutnego wspomnienia wśród ludności okolicznych miejscowości.

W 1946 roku jednostka radziecka została zastąpiona przez 4 Pułk Saperów Wojska Polskiego. W maju 1948 do Ciborza na miejsce ww. pułku, który został przeniesiony do Gorzowa, przybył z Poznania 13 Pułk Piechoty 5 Dywizji Piechoty. W czasie drugiej wojny światowej żołnierze tego pułku wsławili się w bitwie budziszyńskiej. W skład nowo przybyłej jednostki wojskowej wchodziły: 3 baony piechoty, dywizjon artylerii, batalion szkolny oraz samodzielne pododdziały sztabowe. Pułk liczył około 2500 ludzi. Dowódcą jednostki został major Gebler. Do końca okresu ciborskiego 13 Pułkiem Piechoty dowodzili: mjr Kliszko, mjr Boryło, ppłk Iwanowski, ppłk Czerwiński.

W połowie 1956 roku, na fali redukcji Sił Zbrojnych PRL, 13 Pułk Piechoty 5 Dywizji Piechoty został rozformowany. Żołnierze służby zasadniczej przeniesiono do rezerwy, a kadrę oficerską poprzedzielano do innych jednostek na terenie całego kraju.

 

Powołanie i funkcjonowanie szpitala psychiatrycznego w Ciborzu

W 28.06.1958 roku, po niespełna dwóch miesiącach od przyjęcia obiektów wojskowych, bez wykonania wcześniej zaplanowanej adaptacji, do szpitala w Ciborzu zaczęli przybywać pierwsi chorzy. Szpital w tym początkowym okresie był filią szpitala psychiatrycznego w Gorzowie Wielkopolskim. Od 01.01.1959 roku Szpital Psychiatryczny usamodzielnił się, stając się placówką bezpośrednio podległą Ministerstwu Zdrowia. Obecnie funkcjonuje na terenie Ciborza jako Wojewódzki Szpital Specjalistyczny dla Nerwowo i Psychicznie Chorych.

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Układ ruralistyczny - historyczny układ wsi,
2. Budynek koszarowy, ob. szpital, budynek Dyrekcji nr 3,
3. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział I, budynek nr 61,
4. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział II, budynek nr 60,
5. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział III, budynek nr 59,
6. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział IV, budynek nr 58,
7. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział V, budynek nr 57,
8. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział VI, budynek nr 56,
9. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział VII, budynek nr 66,
10. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział VIII, budynek nr 65,
11. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział IX, budynek nr 55,
12. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział X, budynek nr 54,
13. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XI, budynek nr 53,
14. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XII, budynek nr 52,
15. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XIII, budynek nr 51,
16. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XIV, budynek nr 50,
17. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XV, budynek nr 48,
18. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XVI, budynek nr 47,
19. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XVII, budynek nr 46,
20. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XVIII, budynek nr 44,
21. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XIX, budynek nr 43,
22. Budynek koszarowy, ob. szpital, Oddział XIXA, budynek nr 45,
23. Budynek koszarowy, ośrodek rehabilitacyjny,
24. Budynek koszarowy, ob. dom nr 4,
25. Budynek koszarowy, ob. dom nr 5,
26. Budynek koszarowy, ob. dom nr 7,
27. Budynek garażowy przy domu nr 7,
28. Wodociąg, bud. nr 11,
29. Budynek koszarowy, ob. dom nr 12,
30. Budynek koszarowy nr 14, ob. sklep,
31. Budynek koszarowy, ob. dom nr 15,
32. Budynek koszarowy, ob. dom nr 18,
33. Budynek koszarowy, ob. dom nr 19,
34. Budynek koszarowy, ob. dom nr 20,
35. Budynek koszarowy, ob. dom nr 21,
36. Budynek koszarowy nr 22 - magazyn,
37. Budynek koszarowy, ob. dom nr 29,
38. Budynek koszarowy, ob. dom nr 30,
39. Budynek koszarowy, ob. dom nr 31,
40. Budynek koszarowy, ob. dom nr 32,
41. Budynek koszarowy, ob. dom nr 33,
42. Budynek koszarowy, ob. dom nr 34,
43. Budynek koszarowy, ob. dom nr 35,
44. Budynek koszarowy, ob. dom nr 36,
45. Budynek koszarowy, ob. dom nr 39,
46. Budynek koszarowy, ob. dom nr 40,
47. Budynek koszarowy, ob. dom nr 41,
48. Budynek koszarowy, ob. dom nr 42,
49. Budynek koszarowy, ob. dom nr 63,
50. Budynek koszarowy, ob. dom nr 68,
51. Budynek drewniany nr 75,
52. Budynek garażowy,
53. Warsztat,
54. Dom,
55. Kotłownia,
56. Magazyn kotłowni,
57. Stróżówka

 3. Krajobraz i przyroda

Osada położona na płaskim terenie w zamkniętym krajobrazie. Od strony południowej osada graniczy z rzeczką Ołobok. Zabudowa wkomponowana w kompleksy leśne.

4. Infrastruktura

• Drogi osiedlowe,

• Sieć wodociągowa wraz z ujęciem wody,

• Sieć kanalizacyjna wraz z oczyszczalnią ścieków,

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

5. Instytucje i organizacje

• Przedszkole w Ciborzu,

• Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Św. Brata Alberta,

• Klub sportowy „Medyk” Cibórz,

• Koło Polskiego Związku Wędkarskiego,

• Klub spinningowy "Wzdręga".

6. Jednostki pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Zaplecze socjalne

• Klub Eskulap.

8. Sport, rekreacja i turystyka

 

W dali stadion sportowy w Ciborzu

• Zaplecze sportowe: stadion sportowy z pełnowymiarowym boiskiem i szlakową bieżnią, kort tenisowy ziemny, boisko do koszykówki, szatnia spełniająca wymogi PZPN,

• Plac zabaw,

• Plaża i pomost,

• W pobliżu miejscowości obiekty południowego odcinka Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego,

• Zachowana zabudowa w układzie koszar wojskowych,

• Szlaki turystyczne:

  niebieski szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina – NIEDŹWIADY – Folwark Łąkie – Skąpe – Cibórz – Międzylesie – Zawisze - GRYŻYNA
  żółty szlak pieszo-rowerowy: od Lubrzy – PRZEŁAZY – Kalinowo – Niesulice – Ołobok – Rokitnica – I. Cibórz - PRZETOCZNICA

9. Opieka zdrowotna

• Wojewódzki Specjalistyczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych.

• Gabinet dentystyczny w Skąpem. 

1. Położenie

 

 

Wieś Darnawa leży na południowym skraju Gminy Skąpe. Przez wieś przebiega drogi powiatowe nr 49334 Skąpe-Darnawa-Rosin i nr 49329 Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn.

W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się następujące miejscowości:

• Skąpe – 3 km,

• Radoszyn – 2 km,

• Rosin – 4 km,

• Niekarzyn – 2 km.

3. Historia

 

Darnawa przed rokiem 1945r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Materiał archeologiczny wskazuje na obecność w rejonie Darnawy osadnictwa już w okresie wczesnodziejowym. Racjonalny plan owalnicy wieś otrzymała po nadaniu jej przez Henryka Brodatego klasztorowi cysterek z Trzebnicy, co nastąpiło w 1223 roku lub wkrótce po tej dacie. Dekretem władz pruskich z 1818 roku upaństwowione zostały wszystkie dobra klasztoru i wieś weszła w skład domeny królewskiej. Zachował się dobrze pierwotny układ przestrzenny wsi, z zabudową z 2 polowy XIX i początku XX wieku. Darnawa miała kościół parafialny według legendy ufundowany przez Henryka Brodatego. W 2 połowie XVII wieku kościół był już filialnym parafii w Skąpem. Obecna świątynia zbudowana została, na miejscu wcześniejszej, na początku XX wieku.
 

3. Krajobraz i przyroda

 

Wieś położona na terenie lekko falistym, w krajobrazie otwartym. Po stronie południowej wsi płynie strumień Ołoboczek. Między drogami o nawierzchni brukowej, na płaskim terenie, założono w XIX wieku cmentarz ewangelicki na planie wydłużonego prostokąta. Cmentarz zlikwidowano wprowadzając plac zabaw, który zatarł pierwotny układ. Obecnie układ nieczytelny. Z cmentarza zachowały się fragmenty muru kamiennego. Zieleń stanowią jedynie 3 klony.
Drugi cmentarz to cmentarz przykościelny, zlikwidowany po 1945r. Założono go na planie trapezu. Centrum i część północną zajmuje kościół. Zachowany drzewostan składa się z lip.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

Kościół w Darnawie Fot. Patrycja Radajewska

 

Kościół filialny pw. Alojzego Gonzagi z początku XX wieku, wzniesiony na miejscu starszego. Jest to jednonawowa bryła zamknięta dwuspadowym dachem, krytym ceramiczną dachówką. Ceglane elewacje o ostrołukowych oknach w rozglifieniach, wieńczy gzyms kostkowy. Od zachodu trzykondygnacyjna wieża kryta łupkiem, zwieńczona ośmiobocznym hełmem.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Układ ruralistyczny - historyczny układ wsi,

2. Kościół filialny pw. św. Alojzego Goznagi wraz z historycznym otoczenie,

3. Cmentarz przykościelny,

4. Miejsce po cmentarzu ewangelickim, ob. plac zabaw,

5. Dom nr 3,

6. Dom nr 4,

7. Dom nr 6,

8. Dom nr 7,

9. Dom nr 9,

10. Dom nr 10,

11. Dom nr 11 wraz z fragmentem muru,

12. Dom nr 13a,

13. Dom nr 14 wraz z budynkami gospodarczymi,

14. Dom nr 16,

15. Dom nr 18,

16. Dom nr 19,

17. Dom nr 21,

18. Dom nr 22,

19. Dom nr 23,

20. Dom nr 24 i 25 wraz z ogrodzeniem ceglanym,

21. Dom nr 26,

22. Budynek mieszkalno-gospodarczy nr 27,

23. Dom nr 28,

24. Dom nr 30,

25. Budynek mieszkalno-gospodarczy nr 32,

26. Dom nr 33,

27. Dom nr 34 wraz z budynkiem gospodarczym,

28. Dom nr 36,

29. Dom nr 38.

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49329 Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn,

• Droga powiatowa nr 49334 Skąpe-Darnawa-Niekarzyn,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Instytucje i organizacje

• Ochotnicza Straż Pożarna.

7. Jednostki pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

8. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska,

• Sala wiejska.

9. Sport, rekreacja i turystyka

• Plac zabaw,
• Boisko sportowe,
• Szlaki turystyczne:
  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-BORÓW-Ołobok-Łąkie-Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn-Pałck-Przetocznica-Podła Góra-GRABIN
  zielony szlak pieszo-rowerowy: ROSIN-Darnawa-Skąpe-Kaliszkowice-Pałck-Głoguszyn-KIJE

 

10. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skapem
• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Wieś Kalinowo leży na północno-zachodnim skraju Gminy Skąpe. W niewielkiej odległości od miejscowości znajduje się urokliwe jezioro Złoty Potok połaczone przesmykiem z jeziorem Niesłysz.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się następujące miejscowości:

• Niesulice – 2 km,

• Węgrzynice - 6 km

• Przełazy - 5 km.

2. Historia

 

Czas powstania Kalinowa, jako osady przy folwarku, nie jest znany. Należała zapewne do joannitów komandorii łagowskiej, a po kasacji zakonu w 1810 roku Kalinowo kupiła rodzina Paech. W nowszych czasach właścicielami folwarku byli trzej przedstawiciele tej rodziny: Oswald z Przełaz, Fryderyk z Zagórza i Jan z Witynia. Po roku 1810 powstała tutaj również siedziba leśnictwa państwowego. Układ planu osady jest amorficzny. Zachowały się pozostałości folwarku (2 obory) z 2 polowy XIX wieku.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Na terenie lekko falistym, w otwartym krajobrazie położona jest osada z dominantą przestrzenną, jaką jest zespół folwarczny.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

Dominantę przestrzenną stanowi folwark założony w XIX wieku, rozbudowany w latach 1925-1930 i współcześnie. Do naszych czasów folwark nie zachował wszystkich starszych elementów. Dużo wprowadzono nowych budynków, które nie pasują do historycznej zabudowy. Są niższe o dwuspadowych dachach o niskim kącie nachylenia krytych papą. Budynki gospodarcze wolnostojące, ustawione kalenicowo, wokół prostokątnego, dużego podwórza, nie tworzą zwartej pierzei. Budynki jednokondygnacyjne zamknięte dwuspadowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką karpiówką. W elewacjach tynkowanych i ceglanych małe otwory okienne i detal architektoniczny w formie gzymsu schodkowego. Do nich należy obora z 1930 roku jednokondygnacyjna z poddaszem użytkowym, o dachu dwuspadowym z wystawkami, krytym ceramiczną dachówką karpiówka. Elewacje tynkowane. Podłużne elewacje wieloosiowe o małych prostokątnych okienkach, pozbawione detalu architektonicznego. Wnętrze jednoprzestrzenne, trójtraktowe, o sklepieniu ceglanym krzyżowym wspartym na dwóch rzędach betonowych słupach. Stodoła z 1930 roku parterowa z użytkowym poddaszem i dachu dwuspadowym krytym eternitem z wywietrznikami. Elewacje tynkowane wieloosiowe z małymi prostokątnymi okienkami w elewacjach podłużnych W narożach jednej krótszej elewacji przypory. Jednoprzestrzenne pomieszczenie 3 traktowe, strop belkowy drewniany wsparty na murowanych słupach. Budynek mieszkalny z 1925 roku na planie prostokąta jednokondygnacyjny z użytkowym poddaszem zamknięty dachem dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje w cegle żółtej, a szczyt w czerwonej. Podłużne 5-cioosiowe elewacje z centralną osią drzwi, przed którymi są schody proste. Wejście zadaszone.

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Stodoła, ob. chlewnia,
2. Obora, ob. chlewnia,
3. Budynek mieszkalny na folwarku,
4. Dom nr 5,
5. Dom nr 10,
6. Dom nr 11,
7. W miejscowości zarejestrowano 3 cmentarze kurhanowe.

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49328 Radoszyn-Łąkie-Ołobok-Niesulice-Mostki,

• Droga powiatowa nr 49333 Podła Góra-Zawisze-Węgrzynice-Kalinowo,

• Sieć wodociągowa wraz z ujęciem wody,
• Sieć kanalizacyjna,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Jednostki pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Sport, rekreacja i turystyka

• Boisko sportowe,

• Plac zabaw,

• Pole golfowe - "Kalinowe Pola",

• Szlaki turystyczne:
  żółty szlak pieszo-rowerowy: od Lubrzy-PRZEŁAZY-Kalinowo-Niesulice-Ołobok-Rokitnica-I.Cibórz-PRZETOCZNICA

8. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,

• Punkt apteczny w Ołoboku,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Wieś Łąkie leży centralnej części Gminy Skąpe, nad jeziorem Trzeboch. W pobliżu znajduje się jezioro Niedźwiedno. Centralnym punktem wsi jest staw.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Łąkiego znajdują się następujące miejscowości:

• Ołobok – 2 km,

• Radoszyn – 2 km,

• Skąpe – 3 km. 

2. Historia

 

Łąkie przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Archeologiczne ślady osadnictwa w okolicy wsi sięgają czasów wczesnodziejowych. Łąkie jest jedną z dwóch miejscowości w województwie lubuskim założonych na planie okolnicy (drugą jest Koło w gminie Brody). Wieś rozplanowana jest wokół owalnego jeziorka. Powstała zapewne w XII wieku. W roku 1223 Książe Śląski Henryk Brodaty przekazał ją wraz z Ołobokiem klasztorowi cysterek w Trzebnicy. W 1810 roku dobra klasztorne, w tym także Łąkie, zostały upaństwowione przez rząd pruski. Od średniowiecza był w Łąkiech kościół parafialny, który w XVII wieku należał do parafii w Ołoboku. Zbudowany najpewniej z nietrwałego materiału (drewno, konstrukcja szachulcowa), w XIX wieku zniknął z krajobrazu wsi. Położony był pewno na północno-wschodnim skraju wsi, z zabudową z 2 połowy XIX wieku (wcześniejsza była drewniana).

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Cmentarz wiejski położony na południowo-wschodnim skraju wsi przy drodze na Skąpe założyli w XIX wieku ewangelicy. Po 1945 roku został zlikwidowany, a w części wykorzystany przez katolików. Był to cmentarz na rzucie wydłużonego prostokąta wyznaczonego szpalerami drzew. Do dziś zachował się drzewostan: lipy, dęby, brzozy, wiązy. Część ewangelicka porośnięta bluszczem krzakami i samosiejkami. Zachowana brama, wolnostojące nagrobki z 2 połowy XIX wieku.
Drugi cmentarz ewangelicki powstał około połowy XIX wieku przy drodze Skąpe-Ołobok, na skraju wsi, na terenie płaskim. Obecnie służy katolikom i baptystom. Założono go na planie prostokąta, a granicę północną i wschodnią obsadzono brzozami i dębami. Wzdłuż głównej alei, od bramy w głąb cmentarza, prowadzi 1 rząd lip. Układ czytelny. Część ewangelicka pokryta bluszczem. Wzdłuż ogrodzenia rosną brzozy i dęby. Zachowała się żelazna brama i nieliczne wolnostojące nagrobki z 2 połowy XIX i początku XX wieku oraz metalowe ogrodzenia mogił. W centrum wsi, na stoku wzgórza (przy zagrodzie nr 33) istniał cmentarz założony w XVIII wieku. Do 1810 roku katolicki, po 1810 także ewangelicki. Nie zachowała się dzwonnica. Granice cmentarza nieczytelne. Północną i wschodnią granicę wyznacza mur oporowy. Układ nieczytelny. Z zieleni zachowały się klony na obrzeżach, wzdłuż muru oporowego. (kamienny – fragmenty). Nagrobki nie zachowały się.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

Zabudowa wsi pochodzi w większości z XIX wieku. Starsza zabudowa, z 1 połowy XIX wieku, skupia się w centrum wsi, nowsza z 2 połowy XIX wieku i z początku XX wieku, po jej obrzeżach. Tutaj nie brak jest także zabudowy współczesnej. Współczesna zabudowa gospodarcza wiąże się z dawnym PGR. Powstał także nad jeziorem niewielki ośrodek wypoczynkowy. W centrum wsi, w jej zachodniej części, zabudowa usytuowana jest na lekkim wyniesieniu. Zagrody w większości usytuowane przy wspólnej linii rozgraniczeń i zbliżonej linii zabudowy. We wsi zachowała się remiza strażacka z 2 poł. XIX wieku.

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Układ ruralistyczny - historyczny układ wsi,

2. Cmentarz ewangelicki, ob. komunalny, dz. nr 45,

3. Miejsce po cmentarzu ewangelickim, przy zagrodzie nr 33,

4. Dom nr 1,

5. Dom nr 2,

6. Dom nr 3,

7. Dom nr 5,

8. Dom nr 6,

9. Dom nr 8 wraz z budynkiem gospodarczym,

10. Dom nr 9 wraz z budynkami gospodarczymi,

11. Dom nr 10,

12. Dom nr 12 wraz z budynkiem gospodarczym i magazynem zbożowym,

13. Dom nr 14 wraz z budynkiem gospodarczym,

14. Dom nr 15,

15. Dom nr 16,

16. Dom nr 17,

17. Dom nr 18,

18. Dom nr 19,

19. Dom nr 20 wraz z budynkiem gospodarczym,

20. Dom nr 22 wraz z budynkiem gospodarczym i ogrodzeniem,

21. Dom nr 24,

22. Dom nr 26,

23. Dom nr 27,

24. Dom nr 28,

25. Dom nr 29,

26. Dom nr 30 wraz z budynkiem gospodarczym,

27. Budynek gospodarczy nr 32 wraz z ogrodzeniem,

28. Dom nr 33,

29. Dom nr 34,

30. Dom nr 36,

31. Dom nr 38,

32. Dom nr 40,

33. Dom nr 41,

34. Dom nr 42,

35. Dom nr 43,

36. Dom nr 44.

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49328 Radoszyn-Łąkie-Ołobok-Niesulice-Mostki,

• Droga powiatowa nr 49330 Skąpe-Łąkie-Chociule-Rudgerzowice,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska.

7. Jednostki Pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

8. Sport, rekreacja i turystyka

• Jezioro Trzeboch, z bezpłatną plażą gminną, pomostem i bezpłatnym parkingiem,

• Plac zabaw,

• Jezioro Niedźwiedno,

• Gospodarstwa agroturystyczne,

• Szlaki turystyczne:

  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-BORÓW-Ołobok-Łąkie-Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn-Pałck-Przetocznica-Podła Góra-GRABIN,
  niebieski szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-NIEDŹWIADY Folwark-Łąkie-Skąpe-Cibórz-Międzylesie-Zawisze-GRYŻYNA.

9. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,

• Punkt apteczny w Ołoboku,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Wieś Międzylesie leży w zachodniej części Gminy Skąpe. Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 49139 łącząca Skąpe z Sycowicami.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Międzylesia znajdują się następujące miejscowości:

• Cibórz – 1 km,

• Podła Góra – 3 km,

2. Historia

 

Międzylesie przed rokiem 1945r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Międzylesie jest jedną z kilku miejscowości, które w 1 połowie XIII wieku znalazły się we władaniu klasztoru cysterek w Trzebnicy, z nadania księcia Henryka Brodatego. Osadnictwo istniało tutaj od czasów wczesnodziejowych, lecz obecny kształt owalnicy wieś otrzymała w rezultacie reformy przestrzennej, połączonej z komasacją gruntów rolnych, przeprowadzonej przez trzebnickie opactwo. Gdy w 1810 roku dobra klasztorne uległy sekularyzacji, Międzylesie przeszło na własność państwa pruskiego. Zachowało się trzynastowieczne rozplanowanie wsi, z zabudową z przełomu XIX/XX wieku oraz usytuowanym na wiejskim placu kościołem z 1843 roku. Wznosi się on na miejscu starszego, według legendy ufundowanego przez Henryka Brodatego. Z protokołów wizytacyjnych wynika, że w 2 połowie XVII wieku probostwo uposażone było w daniny, pola, łąki, las i przychody z kuźnicy w Przetocznicy. 

  

3. Zabytki i pomniki przyrody

 

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Międzylesiu

Fot. Patrycja Radajewska

 

Miejscowość Międzylesie od czasów średniowiecza była własnością zakonu cysterek ze śląskiej Trzebnicy. Cysterki w związku z osadzaniem wsi na prawie niemieckim z pewnością założyły tu kościół, jednak nie zachowały się na ten temat żadne źródła. Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele pochodzi, dopiero z 1407 roku. Następne informacje pojawiają się w związku z bodową nowej, również drewnianej świątyni w roku 1610. Wówczas zapewne chodziło już o zbór protestancki bowiem od czasów reformacji luteranizm, również w dobrach cysterek, bardzo się rozprzestrzenił. Niestety ta budowla spłonęła w 1654 roku być może w związku z kontrreformacyjnym, przymusowym przywracaniem katolicyzmu na obszarze świebodzińskim. Brak środków na odbudowę spowodował, że katolicy zmuszeni byli udawać się na msze do Ołoboku, a protestanci korzystali ze zboru w Sycowicach.
Dopiero w XIX wieku dzięki proboszczowi Seydelowi z Ołoboku, który świetnie administrował majątkiem kościelnym i wygospodarował odpowiednie środki, możliwe było wybudowanie kościoła we wsi. W tym czasie ewangelicy, którzy stanowili większość wśród mieszkańców wsi – 284 osoby, mieli takie same prawa jak katolicy, których było już zaledwie pięciu. Nowa świątynia stanęła w 1834 i była miejscem modlitwy obu wyznań, specjalna umowa ustalała równe prawa do korzystania z kościoła. W pracach przy budowie uczestniczyli wszyscy mieszkańcy. Wybudowano świątynię w konstrukcji szachulcowej, jednonawową z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wnętrze nakrywa drewniany strop, na trzech ścianach nawy umocowano drewniane empory – na jednej z nich ustawiono organy. Od zachodu wznosi się wieża, w dolnej kondygnacji murowana, wyżej o konstrukcji szachulcowej. Wieża ta remontowana była w 1938 roku. Od czasów powojennych kościół użytkowany jest już wyłącznie przez katolików. W latach 70-tych w trakcie remontu przebudowano również wnętrze, m.in. usunięto ambonę. Obecnie trwa remont dachu, który zakończy kompleksowy remont kościoła trwający od 1996r. /Historia kościoła w Międzylesiu opracowana przez Danutę Miliszewską pracownika Muzeum Regionalnego w Świebodzinie/.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Kościół filialny pw. Jana Chrzciciela,

2. Organy Samuela Ludwiga Hartiga z 1835 r.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Ruralistyczny układ - historyczny układ wsi,
2. Historyczne otoczenie kościoła,
3. Dom nr 1,
4. Dom nr 3,
5. Dom nr 6,
6. Dom nr 7 wraz z budynkiem gospodarczym,
7. Dom nr 8 wraz z budynkiem gospodarczym,
8. Dom nr 9,
9. Dom nr 10 wraz z budynkami gospodarczymi,
10. Dom nr 11,
11. Dom nr 12 wraz z budynkami gospodarczymi i bramą,
12. Dom nr 13,
13. Dom nr 30,
14. Dom nr 32 wraz z budynkiem gospodarczym i ogrodzeniem,
15. Dom nr 33,
16. Dom nr 34 wraz z budynkami gospodarczymi i murem,
17. Dom nr 35 wraz z budynkiem gospodarczym,
18. Dom nr 37,
19. Dom nr 38,
20. Dom nr 39,
21. Dom nr 41 wraz z budynkami gospodarczymi i bramą,
22. Dom nr 43,
23. Dom nr 44,
24. Dom nr 45 wraz z budynkiem gospodarczym,
25. Dom nr 46.

4. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49139 Sycowice-podła Góra-Skąpe,

• Droga gminna,

• Sieć wodociągowa,
• Sieć kanalizacyjna, 

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

5. Instytucje i organizacje

• Publiczna Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka,

• Uczniowski Klub Sportowy,

• Koło Gospodyń Wiejskich.

6. Jednostki pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Sport, rekreacja i turystyka

• Sala gimnastyczna przy PSP im. Janusza Korczaka,

• Kompleks boisk ORLIK,

• Plac zabaw,

• Szlaki turystyczne:

  - niebieski szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-NIEDŹWIADY Folwark-Łąkie-Skąpe-Cibórz-Międzylesie-Zawisze-GRYŻYNA,
  - zielony szlak pieszo-rowerowy: ZŁOTY POTOK-Węgrzynice-Zawisze-Podła Góra-Międzylesie-d. gajówka Prochownia-mostek na rz. Ołobok-OŁOBOK,

• Lubuski Szlak Organowy:

  - organowa trasa turystycno-kulturowa "Szlakiem Ludwiga Hartiga":Trzebiechów-Smolno W.-Klępsk-Buków-Międzylesie,
  - organowa trasa turystyczno-kulturowa "Szlakiem organowego dziedzictwa kulturowego": Lubsko-Świdnica-Zatonie-Przytok-Cigacice-Podlegórz-Trzebiechów-Smolno W.-Klępsk-Łęgowo-Buków-Sulechów-Kije-Pałck + wersja I: Międzylesie lub wersja II: Świebodzin, Paradyż, Kosieczyn.

8. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,

• Punkt apteczny w Skąpem,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

 

1. Położenie

 

 

Wieś Niekarzyn położona jest przy drodze Pomorsko-Kępsko na planie owalnicy. Plan wzbogaca strumień Jabłonna i 2 stawy we wsi.

W bezpośrednim sąsiedztwie Niekarzyna znajdują się następujące miejscowości:

• Darnawa – 2 km,

• Pałck – 2 km,

• Kępsko – 2 km,

• Kije – 3 km.

2. Historia

 

Niekarzyn przed 1945 r.

Widokówka pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

Wieś na planie owalnicy powstała zapewne w XIII wieku, lecz ślady osadnictwa sięgają czasów wczesnodziejowych. Pierwsza wiadomość źródłowa o Niekarzynie pochodzi z 1365 roku. Była wtedy wsią parafialną. Właściciele wsi w okresie średniowiecza nie są znani. W XVI wieku władała nią rodzina von Löben, a w XVIII rodzina von Stosch. W początkach XIX wieku Niekarzyn należał do von Gersdorfa i Hoffmana, a w połowie tego stulecia do Schulza i Schadego. Pierwotny plan owalnicy został znacznie zatarty, lecz czytelny jest w rozwiniętym układzie wsi. Zabudowa w większości pochodzi z przełomu XIX/XX wieku. Zachował się pałac z XVIII wieku, przebudowany w końcu XIX wieku, dwór z XVIII wieku oraz dwa folwarki z 2 polowy XIX wieku. Dwudziestowieczny młyn stoi zapewne na miejscu starszego. Kościół, który stał pośrodku placu wiejskiego, został uszkodzony w czasie ostatniej wojny i rozebrany. Był to zbór, postawiony na miejscu kościoła istniejącego od średniowiecza.

3. Zabytki i pomniki przyrody

 

Niekarzyn jest wsią o nieregularnej zabudowie usytuowanej wzdłuż szlaków komunikacyjnych z obszernym centralnym placem, na którym wcześniej istniał kościół ewangelicki i plebania. Świątynia wybudowana została w latach 1773 - 1774, w stylu barokowym. Po wojnie kościół był zrujnowany, ze spaloną wieżą. Nie podjęto próby odbudowy i w latach 60. budowlę ostatecznie rozebrano.

 

 

Pałac w Niekarzynie

Pałac - W południowej części wsi, przy drodze do Kępska stoi do dziś okazały pałac obecnie użytkowany przez Szkołę Podstawową. Początki tej budowli sięgają najprawdopodobniej wieku XVII. Zachowane mury piwnic o znacznej grubości 1,8 m mogą wskazywać na istnienie w tym czasie dworu o charakterze obronnym. Regularny prostokąt tej dworu jest nadal czytelny w planie pałacu. Budowla ta uległa jednak niemal całkowitemu zniszczeniu w trakcie bitwy pod Kijami. Po 1759 roku siedziba została odbudowana w formie dwukondygnacyjnej, w konstrukcji muru pruskiego. Rozbudowy do współczesnych rozmiarów dokonał w 1905 roku Carl Boltze, dzierżawca domeny. Powstał okazały pałac z bogatym, neobarokowym wystrojem architektonicznym. Budynek na planie trapezu, dwupiętrowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym, a od wschodu czterospadowym mansardowym z wystawkami. Elewacje zdobią neobarokowe dekoracje: pilastry, gzymsy i fantazyjne nadproża. Nad wejściem widnieje ozdobny kartusz z literą „B „ – inicjałem właściciela.
Pałac frontem skierowany został na południe, gdzie roztaczał się założony przy rezydencji park krajobrazowy z elementami kompozycyjnymi w postaci polan, stawu oraz wykorzystujący m.in. walory przepływającej w pobliżu rzeki Jabłonnej. Pozostałością jest kilka starych drzew: cis, jesion i wiąz. Elewację frontową pierwotnie okalał rozległy taras obejmujący 2/3 fasady, obecnie zabudowany.
Pałac pomimo przebudów związanych m.in. z dostosowywaniem do funkcji budynku szkolnego, zachował cenne walory zabytkowe.

Dwór - Zbudowany został w północnej części wsi, prawdopodobnie w 4 ćw. XVIII wieku., w stylu barokowym. Jest to budynek na planie prostokąta z ryzalitem od wschodu, jednokondygnacyjny z wysokim, użytkowym poddaszem. Budowlę nakrywa dach mansardowy z wystawką i naczółkami.
W 1 ćw. XX w. rozbudowy dokonała rodzina Schade poprzez dodanie dwóch bocznych parterowych aneksów o zróżnicowanej wielkości. Elewacje aneksów uzyskały bogaty wystrój architektoniczny w postaci pilastrów, półkolistych opasek okiennych, a środkową oś zaznaczyły naczółki z dekoracją w formie stylizowanej połowy rozety. Aneks południowy poprzedza okazały portyk wsparty na czterech filarach. Układ wnętrz dworu został całkowicie zmieniony. Po wojnie przeznaczono budynek na mieszkania pracowników PGR, stołówkę i świetlicę.
Za dworem rozciąga się niewielki park krajobrazowy, łagodnie opadający ku rzece jabłonnej. W drzewostanie przeważają okazałe kasztanowce i dęby.
Dwór stanowi element główny zespołu folwarcznego, na który składa się ponadto podwórze gospodarcze - do dziś dobrze zachowane oraz folwark owczarski, z którego pozostały ruiny. Elewacja frontowa dworu skierowana jest na zachód, ku wnętrzu podwórza gospodarczego. Wszystkie budynki gospodarcze zwrócone są frontami ku podwórzu: stajnia, wozownia, spichlerz, stodoła, obora i dom mieszkalny. Wzniesione zostały w konstrukcji kamienno – ceglanej, nakryte dachami dwuspadowymi, współcześnie przebudowane niestety bez uwzględnienia pierwotnej architektury.
Na znaczną wartość zabytkową składa się zarówno dwór jak i również dobrze zachowany układ przestrzenny całego zespołu folwarcznego.

Obiekty figurujące w rejestrze zabytków:

1. Pałac i park – nr rej. 3081.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Cmentarz ewangelicki (nieczynny) - dz. nr 42,
2. Zespoł dworsko-folwarczny - dz. nr 295/2,
3. Dwór - bud. nr 42,
4. Budynek gospodarczy
5. Park w zespole dworsko-folwarcznym,
6. Budynek mieszkalny nr 40,
7. Obora, ob. chlewnia,
8. Stodoła,
9. Stajnia, wozownia, spichlerz, ob. magazyn,
10. Owczarnia I i II,
11. Dom mieszkalny, ob. nieużytkowany,
12. Dom nr 51,
13. Budynek gospodarczy,
14. Owczarnia,
15. Obora i stajnia,
16. Oficyna w zespole pałacowym,
17. Przedszkole,
18. Kuźnia,
19. Dom nr 4/48?,
20. Dom nr 9,
21. Dom nr 26,
22. Dom nr 28,
23. Dom nr 29 wraz z budynkiem gospodarczym,
24. Dom nr 33,
25. Dom nr 34 wraz z budynkiem gospodarczym,
26. Budynek gospodarczy posesji nr 36,
27. Dom nr 37,
28. Budynki gospodarcze posesji nr 44a,
29. Dom nr 47,
30. Dom nr 50.

Pomniki przyrody figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody:

1. Cis – nr rej. 414/1 (obw. 236 cm, wys. 6 m, wiek 150 lat). Położony w m. Niekarzyn na terenie szkolnym – dz. Nr 133/5.

2. Jesion wyniosły – nr rej. 415/2 (obw. 441 cm, wys. 25 m, wiek 300 lat). Położony w m. Niekarzyn na terenie szkolnym – dz. Nr 133/5.

3. Wiąz pospolity – nr rej. 416/3 (obw. 353 cm, wys. 22 m, wiek 200 lat). Położony w m. Niekarzyn na terenie szkolnym – dz. Nr 133/5.

4. Klon jawor – nr rej. 517/4 (obw. 380 cm, wys. 23 m, wiek 350 lat). Położony w m. Niekarzyn w Nadleśnictwie Sulechów, leśn. Mazów, oddz. 55l.

5. Olsza czarna – nr rej. 620/5 (obw. 320 cm, wys. 30 m). Położona w parku w m. Niekarzyn na terenie szkolnym – dz. Nr 133/5.

6. Buk zwyczajny – nr 1403/9 (obw. 460 cm). Położony 300 m za Niekarzynem od strony m. Kępsko.

4. Infrastruktura 

• Droga powiatowa nr 1205F Pomorsko-Brzezie-Pałck-Niekarzyn-Kępsko,
• Drogi w administracji Gminy Skąpe we wsi Niekarzyn,
• Sieć wodociągowa wraz z ujęciem wody,
• Sieć energetyczna,
• Sieć telefoniczna.

5. Instytucje i organizacje

• Publiczna Szkoła Podstawowa,
• Przedszkole,
• Ochotnicza Straż Pożarna,
• Klub sportowy „Orzeł” Niekarzyn,
• Agencja Pocztowa.

6. Jednostki pomocnicze

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Zaplecze socjalne

• Sala wiejska.

8. Sport, rekreacja i turystyka

• Zaplecze sportowe: boisko szkolne przy Publicznej Szkole Podstawowej w Niekarzynie, boisko sportowe, boisko do koszykówki.
• Plac zabaw,
• Trasa dawnej linii kolejowej łącząca Sulechów ze Świebodzinem,
• Szlaki turystyczne:
  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-BORÓW-Ołobok-Łąkie-Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn-Pałck-Przetocznica-Podła Góra-GRABIN,

9. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,
• Punkt apteczny w Skąpem,
• Gabinet dentystyczny w Skąpem, 

1. Położenie

 

 

Wieś Niesulice leży na północnym skraju Gminy Skąpe, nad jeziorem Niesłysz (najczystszy zbiornik wodny województwa lubuskiego), w pobliżu znajduje się jezioro Złoty Potok. Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 49328.

W bezpośrednim sąsiedztwie Niesulic znajdują się następujące miejscowości:

• Ołobok – 2 km,

• Kalinowo – 2 km,

• Przełazy – 4 km.

2. Historia

 

Niesulice (główna droga) przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Pierwotna nazwa Nesłuczek, świadczy o tym, że wieś powstała przed 2 połową XIV wieku, kiedy to dostała się we władanie łagowskiej komandorii joannitów. O starych tradycjach osadniczych świadczy zresztą wczesnośredniowieczne grodzisko w Niesulicach. Po upaństwowieniu dóbr zakonnych w 1810 roku Niesulice stały się własnością rodziny Paech. Wieś założona została jako mała ulicówka, obecnie o znacznie zatartym układzie. W przeszłości w Niesulicach istniał kościół o nieznanej metryce, przejęty przez protestantów i zwrócony katolikom w 1654 roku, a w XIX wieku rozebrany, zapewne z powodu złego stanu technicznego. Teren dawnego cmentarza nad jeziorem stał się obecnie częścią lasu./Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skąpe, ARKOM/

 

Obiekty ojęte ewidencją konserwatorską:

1. Cmentarz leśny - pn.-wsch. od wsi

 3. Krajobraz i przyroda

 

Jezioro Niesłysz (pow. 486,2 ha, dł. 4700 m, szer. 1700m, maks. głęb. 34,7 m) jest największym jeziorem na Pojezierzu Łagowskim. Leży w otoczeniu dużych partii lasów sosnowych, z licznymi stanowiskami drzew liściastych. Linia brzegowa jeziora (dł. 19 km) jest urozmaicona wieloma zatokami (Z. Juliusza, Z. Bogenza, Z. Wodne Wcięcie, Z. Kolina, Z. Borowska i Z. Szary Kamień) i półwyspami. Jego kształt modelują trzy wielkie półwyspy, wcinające się daleko w toń jeziorną. Z powierzchni wody wynurzają się dwie duże wyspy, porośnięte drzewami liściastymi, stanowiące dogodne miejsca do zatrzymywania się wielu gatunków ptaków w czasie przelotów. Bogaty jest również świat ptaków gnieżdżących się tutaj na stałe: m. in. łabędź niemy, czapla, bocian czarny, żuraw, a także orzeł bielik.

 

Żagłówki na jeziorze Niesłysz

Fot. Mirosław Olczak

 

Jezioro Niesłysz ma rozwinięty system dopływów i odpływów. Zbiornik zasilają przede wszystkim źródła wód podziemnych oraz trzy dopływy, które łączą go z małymi jeziorkami, leżącymi w bliskim sąsiedztwie. Do wschodniej części wpada mały ciek, biorący początek w okolicy Wilkowa z jeziora Księży Dół (Księżno). Do wąskiej i głęboko wcinającej się zatoki od południa wpada struga z jeziora Czarny Dół. Wreszcie od południowo-wschodniej części wpada ciek z jeziora Złoty Potok (pow. 30 ha). Dwa ostanie z jezior stanowiły kiedyś całość z Jeziorem Niesłysz. Jezioro ma dwa odpływy: północny w kierunku grupy jezior okolic Lubrzy oraz południowy – do Odry. Decydujący wpływ na poziom wody w jeziorze ma odpływ południowy. Ujęty w system grobli i śluz kanał w okolicach wsi Ołobok odprowadza swe wody do rzeki Ołobok, wpadającej do Odry. Wody jeziora są czyste i przejrzyste. Jezioro stanowi idealny akwen do uprawiania różnorodnych sportów wodnych i wędkarstwa. Szczególnie nadaje się do uprawiania żeglarstwa i wioślarstwa, a zimą – bojerów. Jezioro obfituje w dorodną płoć, leszcza i lina, a z drapieżnych ryb – w okonia, szczupaka i węgorza. Podwodne wypłycenia i mielizny zachęcają do uprawiania połowów spiningowych. W głębinach jeziora żyje najsmaczniejsza z ryb słodkowodnych – sielawa. Wyjątkowo czyste wody oraz bogata rzeźba dna, pokrytego bujną roślinnością podwodną, są magnesem dla podwodnych wypraw płetwonurków. Na półwyspie wrzynającym się w jezioro od strony wschodniej znajduje się dobrze zachowane grodzisko z XII-XIV w. o powierzchni około 4 ha. Ma ono kształt ściętego stożka o owalnej podstawie i wysokości 6-8 m. Otoczone jest wałem i fosą.

 

4. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49328  Radoszyn, Łąkie, Ołobok, Niesulice, Przełazy, Mostki,

• Drogi gminne

• Sieć wodociągowa,

• Sieć kanalizacyjna,

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

5. Sport, rekreacja i turystyka

• Ośrodki wypoczynkowe,

• Baza obozowa ZHP,

• Wypożyczalnia sprzetu wodnego,

• Wypożyczalnia rowerów,

• Plac zabaw,

• Szlaki turystyczne:

  żółty szlak rowerowy: od Lubrzy-PRZEŁAZY-Złoty Potok-Kalinowo-Niesulice-Ołobok-Rokitnica-I.Cibórz-PRZETOCZNICA,
  czarny szlak rowerowy: NIESULICE-Rokitnica-Węgrzynice-BŁONIE,

• ścieżka pieszo-rowerowa.

6. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,

• Punkt apteczny w Ołoboku,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

 

Wieś Ołobok leży na południowo-zachodnim skraju Pojezierza Łagowskiego, nad rzeką Ołobok (prawy dopływ Odry), w pobliżu jeziora Czerniak. Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 1223F łącząca miasto Świebodzin z miejscowością wypoczynkową Niesulice.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Ołoboku znajdują się następujące miejscowości:

• Niesulice – 2 km,

• Borów – 2 km,

• Świebodzin – 8 km,

• Łąkie – 2 km,

• Rokitnica – 4 km.

2. Historia

 

Ołobok przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Pierwsze wzmianki w dokumentach o Ołoboku sięgają XIII wieku. Miejscowość znalazła się w majątku należącym do cysterek z Trzebnicy. Wieś Ołobok przekazał zakonowi w 1224 r. Henryk Brodaty, nadając równocześnie wsi prawa niemieckie (samorządowe). Książe Przemysł I nadał osadzie w 1248 roku prawo lokacji i immunitet, a w 1262 roku Bolesław Pobożny miastu temu i przyległym wsiom ponownie nadał immunitet i na dziesięć lat zwolnienie od poradlnego. W XIII i XIV wieku funkcjonował tutaj targ, a w dokumentach występuje sędzia miejski. Nazwa Sarnowo lub Sarnów używana była jeszcze w XV wieku. Później przyjęła się nazwa Ołobok od rzeczki, nad którą miejscowość leży. W roku 1563, trzynastego grudnia cesarz rzymski i niemiecki Ferdynand I potwierdza Ołobokowi zwanemu wówczas Müehlenbock wcześniej otrzymane prawa wyboru burmistrza i czterech rajców, odbywania targów bydlęcych i odwoływania się do sądów cesarskich. Nieco później Maksymilian II potwierdza miastu prędzej przyznane regalia, w tym także prawo do wyszynku piwa warzonego w obrębie miasta. Mimo nadania praw miejskich Ołobok nie był pełnoprawnym miastem. Pracowali w nim rzemieślnicy: kowale, młynarze, piekarze, powoźnicy, rzeźnicy, ale należeli oni do cechu świebodzińskiego. W 1680 roku pojawia się określenie Ołoboku jako osady targowej – Marktfleckken. Nazwa ta zdaje się potwierdzić istnienie osady o charakterze miejskim z ograniczonymi prawami, jako ośrodka administracyjno-handlowego na potrzeby lokalnej społeczności. Ołobok miał wprawdzie burmistrza i rajców, ale nie otrzymał prawa budowy własnego ratusza – symbolu miejskiej suwerenności. Nie był miastem obwarowanym i nie rozwinął własnej działalności cechowej. Niewątpliwie bliskość „stołecznego” Świebodzina, prężnie rozwijającego się ośrodka sukienniczego, oddziaływała hamująco na miejskość Ołoboku. Położony na uboczu głównych dróg Ołobok nie rozwinął się w większy ośrodek, egzystując jako lokalny rynek dla kilku okolicznych wiosek. Ołobok był często niszczony w wyniku działań wojennych. Szczególnie dały się we znaki mieszkańcom lata 1618-1648 oraz toczące się regularne bitwy wojny 7-letniej (1757-1764). Po sekularyzacji zakonu cysterek w 1810 roku Ołobok znalazł się w dobrach domenalnych, a cztery lata później sprzedany został hrabiemu Tauentzienowi. Do XIX wieku Ołobok miał zabudowę drewnianą, dlatego częstą plagą były pożary. I tak w 1826 roku wybuchł pożar, w wyniku którego całe miasteczko legło w popiele. Ołobok został jednak odbudowany, lecz tym razem jako murowany. Współczesny jego układ urbanistyczny pochodzi właśnie z tamtych lat odbudowy. Zachował się prawie w niezmienionym kształcie – wielodrożnica. Od tamtej pory jednakże na wszystkich mapach i planach, opisach statystycznych i geograficznych mowa jest o osadzie wiejskiej.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Teren lekko falisty, krajobraz otwarty. Od północy otwiera się na jezioro Czerniak. Przez miejscowość przepływa prawy dopływ Odry – rzeka Ołobok.

Jezioro Czerniak (J. Ołobockie)– pow. 24,5 ha (maks. głębokość 6,2 m; maks. dł. 800 m, maks. szer. 390 m), ciekiem zasilającym jest ciek Borowianka (lewobrzeżny dopływ rzeki Ołobok, wpadający do niej w rejonie wsi Ołobok) ponadto jezioro zasilają wody podziemne z warstwy wodnonośnej, zlokalizowanej 6-12 m pod powierzchnią ziemi oraz kilka rowów. Jezior powstało w okresie Zlodowacenia Bałtyckiego, leży w szerokiej i płaskiej Rynnie Wilkowsko-Przetocznickiej. Obecnie jezioro jest praktycznie niewykorzystane turystycznie. Mogłoby stanowić dużą atrakcję dla turystów odwiedzających wieś Ołobok, a także pozwoliłoby odciążyć wieś Niesulice. Konieczne jest oczyszczenie wód jeziora dla zachowania środowiska żyjących tutaj 9 gatunków pijawki, rozwoju wędkarstwa oraz wykorzystania go do celów rekreacyjnych.

 

Kanał Ołobok

Fot. Patrycja Radajewska

 

Dolina Ołoboku – Kanał Ołobok wypływa z Jeziora Niesłysz i poprzez liczne stawy i jeziora płynie w kierunku południowym i uchodzi do rzeki Odry na północny-zachód od miasta Czerwieńsk. Długość cieku wynosi 29,0 km, a w granicach gminy przepływa od km 5+500. Istnieje tutaj stanowisko gąbki nadecznika, co jest wskaźnikiem czystości wód. Na biegu rzeki napotkać można wiele obiektów, pozostałości po umocnieniach południowego odcinka Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego. Teren ten ma bardzo ciekawą szatę roślinną. Można tu znaleźć fragmenty lasów łęgowych i duże zbiorowiska roślinności wodnej. Wśród roślin o liściach pływających interesujące są zbiorowiska osoki aloesowatej. Bogaty świat ptaków – bąk, perkozek, gągoł, błotniak stawowy, wodnik, zimorodek, strumieniówka, dziwonia oraz żerujący na tych terenach orzeł bielik. W wodach bogatych w ryby spotkać można wydry i bobry, a na brzegach borsuka. Cały odcinek Ołoboku nadaje się do spływu kajakowego, jest to jednak bardzo trudna trasa o mocno zarośniętym nurcie, obfitującym w liczne przeszkody.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

 

Widok na kościół pw. św. Bartłomieja w Ołoboku

 

Kościół w Ołoboku wzniesiony został jeszcze przed nadaniem miejscowości praw miejskich, wspomniany jest bowiem w 1240 roku. Kościół ten nie przetrwał do naszych czasów. Sądząc z ryciny autorstwa F.B. Wernera miał układ i bryłę typową dla wiejskich budowli sakralnych – składał się z nawy, niższego prezbiterium i wieży z wysokim iglicowym dachem. Z przyczyn nieznanych (być może po spaleniu) w 1795 roku został gruntownie przebudowany otrzymując formę klasyczną. Z dawnej budowli zachowała się południowa kruchta z krzyżowo-żebrowym sklepieniem. Nowy kościół został ufundowany przez Dominikę I von Giller, ostatnią opatkę zakonu trzebnickich cysterek. Kościół zlokalizowany jest na południowym krańcu wsi, w sąsiedztwie cmentarza, na wyniesieniu terenu, który opada północnym zboczem ku wsi. Stanowi on, wraz z otaczającym murem, reprezentacyjną bramą i sąsiadującymi zabudowaniami (m.in. plebanią i budynkiem parafialnym) kompleks zabudowy tworzący południową enklawę na granicy miejscowości. Kościół jest murowany z cegły, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium, do którego przylegają po bokach dwa pomieszczenia. Przy nawie od zachodu znajduje się kwadratowa wieża. Nawę nakrywa drewniany pułap, chór zaś sklepienie kolebowe z lunetami. Zachował się przykościelny cmentarz, istniejący tutaj od XIII wieku. Obok kościoła usytuowana plebania pochodzi z końca XVIII wieku.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Rejestr zabytków nieruchomych: Kościół parafialny – z 1795 roku - nr rej.1053,

2. Rejestr zabytków ruchomych: wyposazenie kościoła, w tym: ołtarz główny, ołtarz boczny, ambona, szafa organowa, nagrobki: Carl Woistchoch, E. Kraft, Joshep Emanuel Scydel, Maria E. Seijdel, rzeźba krucyfiks - nr rej. 102/73

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Układ ruralistyczny - historyczny układ wsi,
2. Historyczne otoczenie kościoła,
3. Cmentarz przykościelny ewangelicki, ob. katolicki,
4. Trzy kapliczki przy kościele parafialnym,
5. Plebania,
6. Szkoła przy ul. Wojciechowskiego 25,
7. Zespół folwarczny przy ul. Wojciechowskiego 1, dz. nr 507,
8. Rządcówka, ul. Wojciechowskiego 1,
9. Stajnia, ob. chlewnia, ul. Wojciechowskiego 1,
10. Obora, ob. warsztat, ul. Wojciechowskiego 1,
11. Magazyn zbożowy, ul. Wojciechowskiego 1,
12. Dom nr 5,
13. Dom nr 9,
14. Budynek gospodarczy, ul. Chrobrego 4,
15. Dom wraz z budynkiem gospodarczym i ogrodzeniem, ul. Chrobrego 6,
16. Dom, ul. Chrobrego 8,
17. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Chrobrego 9,
18. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Chrobrego 10,
19. Budynek gospodarczy, ul. Chrobrego 13,
20. Dom, ul. Chrobrego 17,
21. Dom, ul. Chrobrego 19,
22. Dom, ul. Chrobrego 22,
23. Dom wraz z budynkami gospodarczymi, ul. Chrobrego 24,
24. Dom, ul. Kościela 4,
25. Dom, ul. Kościelna 5,
26. Dom, ul. Kościelna 7,
27. Dom, ul. Kościelna 8,
28. Dom, ul. Krośnieńska 1,
29. Dom, ul. Krośnieńska 3,
30. Dom, ul. Nadbrzeżna 1,
31. Dom, ul. Nadbrzeżna 2,
32. Dom, ul. Polna 1,
33. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Polna 2,
34. Dom, ul. Polna 3,
35. Dom, ul. Wojcichowskiego 6,
36. Dom, ul. Wojciechowskiego?,
37. Dom, ul. Wojciechowskiego 7,
38. Dom, ul. Wojciechowskiego 8,
39. Dom, ul. Wojciechowskiego 10,
40. Dom, ul. Wojciechowskiego 11,
41. Dom, ul. Wojciechowskeigo 12,
42. Dom, ul. Wojciechowskiego 13,
43. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Wojciechowskiego 15,
44. Dom, ul. Wojciechowskiego 16,
45. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Wojciechowskiego 17,
46. Dom, ul. Wojciechowskiego 18,
47. Dom, ul. Wojciechowskiego 19,
48. Dom, ul. Wojciechowskiego 20,
49. Dom, ul. Wojciechowskiego 22,
50. Dom, ul. Wojciechowskiego 23,
51. Dom, ul. Wojciechowskiego 24,
52. Dom, ul. Wojciechowskiego 27,
53. Dom, ul. Wojciechowskiego 29,
54. Dom, ul. Wojciechowskiego 32,
55. Dom, ul. Wojciechowskiego 34,
56. Dom, ul. Wojciechowskiego 39,
57. Dom, ul. Wojciechowskiego 41,
58. Dom, ul. Wojciechowskiego 42,
59. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Wojciechowskiego 43,
60. Dom, ul. Wojciechowskiego 44,
61. Dom, ul. Wojciechowskiego 45,
62. Dom, ul. Wojciechowskiego 46,
63. Dom, ul. Wojciechowskiego 47,
64. Dom, ul. Wojciechowskiego 48,
65. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Wojciechowskiego 49,
66. Dom, ul. Wojciechowskiego 51,
67. Dom, ul. Wojciechowskiego 53,
68. Dom, ul. Wojciechowskiego 55,
69. Dom, ul. Wojciechowskiego 56,
70. Dom, ul. Wojciechowskiego 57,
71. Dom, ul. Wojciechowskiego 61,
72. Dom wraz z budynkiem gospodarczych, ul. Wojciechwskiego 63,
73. Dom wraz z budynkiem gospodarczym, ul. Zabużańska 1,
74. Dom, ul. Zabużańska 2,
75. Dom, ul. Zabużańska 3,
76. Dom, ul. Zabużańska 5,
77. Dom, ul. Zabużańska  7,
78. Dom, ul. Zabużańska 9,
79. Dom, ul. Zabużańska 11,
80. Dom, ul. Zabużańska 13,
81. Dom, ul. Zabużańska 15,
82. Dom, ul. Zabużańska 17,
83. Dom, ul. Zabużańska 19,
84. Dom, ul. Zabużańska 21a,
85. Urządzenie spiętrzające 602 przy drodze Ołobok-Borów, nad kanałem Ołobok,
86. Most przesuwny 602 na drodze Ołobok-Borów, nad kanałem Ołobok,
87. Grupa warowna Pz.W. 657, dz. nr 150,
88. Urządzenie spiętrzające 604, ok. 1,2 km na pd od m. Ołobok,
89. Most przesuwny 603a na drodze Ołobok-Rokitnica, nad kanałem Ołobok,
90. Most przesuwny 603b na drodze lokalnej Ołobok-Niesulice, nad kanałem Ołobok.

Pomniki przyrody:

1. Dąb szypułkowy w Ołoboku (52.12 N, 15.26 E),

2. Głaz narzutowy w dolinie Ołoboczku (52.08 N, 15.29 E),

3. Dąb szypułkowy w dolinie Ołobokczku (52.08 N, 15.29 E).  

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 1223F łącząca Radoszyn, Łąkie, Ołobok, Niesulice, Przełazy, Mostki,

• Droga powiatowa nr 1228F łącząca Świebodzin, Ołobok, Rokitnicę,

• Drogi w administracji Gminy Skąpe w miejscowości Ołobok: ul. Wojciechowskiego – gówna ulica, ul. Bolesława Chrobrego, ul. Kościelna, ul. Krośnieńska, ul. Nadbrzeżna, ul. Polna, ul. Zabużańska, Kolonia.

• Sieć wodociągowa wraz z ujęciem wody,

• Sieć kanalizacyjna,

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

 6. Instytucje i organizacje

• Publiczna Szkoła Podstawowa,

• Przedszkole w Ołoboku,

• Gminna Biblioteka Publiczna w Skąpem z siedzibą w Ołoboku,

• Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. Św. Bartłomieja,

• Klub sportowy „Błękitni” Ołobok,

• Ochotnicza Straż Pożarna,

• Koło Gospodyń Wiejskich,

• Zespół Spiewaczy "Błękit",

• Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych,

• Niezależne Towarzystwo Wędkarskie Ołobok,

• Parafialny Zespół Caritas.

 7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

 

8. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska z biblioteką,

• Sala wiejska.

 9. Sport, rekreacja i turystyka

• boisko szkolne przy Publicznej Szkole Podstawowej w Ołoboku,

• boisko sportowe wraz z zapleczem - szatnią,

• Plac zabaw,

• Obiekty południowego odcinka Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego,

• Szlaki turystyczne:

  zielony szlak pieszo-rowerowy: ZŁOTY POTOK-Węgrzynice-Zawisze-Podła Góra-Międzylesie-d. gajówka Prochownia-mostek na rz. Ołobok-OŁOBOK,
  żółty szlak pieszo-rowerowy: od Lubrzy – PRZEŁAZY – Kalinowo – Niesulice – Ołobok – Rokitnica – I. Cibórz - PRZETOCZNICA,
  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-BORÓW-Ołobok-Łąkie-Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn-Pałck-Przetocznica-Podła Góra-GRABIN.

 10. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia,

• Punkt apteczny,

• Pielęgniarka szkolna w Publicznej Szkole Podstawowej w Ołoboku,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Wieś Pałck leży na południowo-wschodnim skraju Gminy Skąpe, Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 277 Skąpe-Sulechów.

W bezpośrednim sąsiedztwie Pałcka znajdują się następujące miejscowości:

• Skąpe – 4 km,

• Niekarzyn – 3 km,

• Głogusz – 3 km,

• Kije – 4 km.

2. Historia

 

Pałck przed rokiem 1945r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Pierwotna nazwa wsi polska (niemiecka nazwa Paltzig stanowi zgermanizowanie nazwy polskiej) wskazuje na wczesny rodowód Pałcka, w XIII wieku ukształtowanego w wieś o regularnym planie owalnicy. O właścicielach wsi w okresie średniowiecznym brak jest danych. W 1502 roku Pałck był we władaniu rodziny von Giersdorff, potem kolejno von Stosch, von Löben, Paczkowskich i von Zastrow. W czasach nowożytnych północną część wsi przekształcono, zakładając tam zespół dworski z pałacem, parkiem i folwarkiem. W kompleks pałacowo-folwarczny wkomponowany został kościół, w obecnej postaci wzniesiony w 1735 roku. Usytuowany jest zapewne na miejscu starszego, jako że kościół w Pałcku istniał niewątpliwie od średniowiecza, chociaż brak o nim wiadomości. Z przekazów źródłowych wynika jednak, ze w 1 połowie XVI wieku przejęli go protestanci. Barokowy pałac został w latach pięćdziesiątych XX wieku rozebrany. W Pałcku, oprócz wspomnianego już barokowego kościoła przetrwał park z XVIII-XIX wieku, folwark z budynkami z 1 ćwierci XX wieku oraz zabudowa mieszkalna wsi z tego samego czasu. Jest także cmentarz z XIX wieku, z wtórnymi pochówkami po 1945 roku. /Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skąpe, ARKOM/

 

3. Krajobraz i przyroda

 

W pobliżu kościoła roztacza się park założony w XVIII wieku. Obecnie park zarośnięty samosiejkami, a na teren jego wprowadzono szereg współczesnych budynków.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny

Fot. Mierosław Olczak

 

Kościół p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny pochodzi z XVIII wieku (1731-1735). Jest to budowla ceglana, jednonawowa założona na planie ośmioboku z prostokątną wieżą od zachodu i zakrystią od wschodu. Po bokach wieży dwie niskie kaplice grobowe o dachach mansardowych. Wieża zwieńczona hełmem. Wnętrze kryte stropem. Wyposażenie barokowe. Przy kościele dawna kostnica wzniesiona w XVIII wieku. Jest to parterowy budynek na planie zbliżonym do kwadratu, zamknięty dachem czterospadowym. Tynkowane elewacje jedno i dwuosiowe pozbawione są detalu architektonicznego. Całość ogrodzona murem kamiennym, obecnie pokrytym grubą warstwą zaprawy cementowej.

Z zabudowy historycznej zachował się dom folwarczny pochodzący z początku XIX wieku wzniesiony na planie prostokąta i zamknięty dachem czterospadowym.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Rejestr zabytków nieruchomych:
   - Dom folwarczny - nr rej.1055,
   - Kuźnia - nr rej. 1056,
   - Kościół Zawiastowania NMP - nr rej. 252.
    
2. Rejestr zabytków ruchomych:
   - wystrój kościoła, w tym: ołtarz główny z rzeźbą "Chrystus Sokrata", szafa organowa, ambona, portal kościoła, 2 sarkofagi rodziny von Stosch, ławki, 4 lichtarze, 2 tarcze herbowe, mechanizm zegara wieżowego, dzwon o nazwie "Liebe".

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Historyczne otoczenie kościoła,

2. Ruina naprzeciwko kościoła,

3. Cmentarz ewangelicki, ob. katolicki, na skraju wsi (płn. zach.),

4. Mogiła zbiorowa,

5. Obiekt z arkadami,

6. Stacja kolejowa Pałck-Niekarzyn,

7. Budynek nr 1,

8. Dom nr 2,

9. Budynek gospodarczy przy nr. 3,

10. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 4,

11. Dom nr 5, Dom nr 6,

12. Budynek gospodarczy przy nr. 8,

13. Dom nr 10,

14. Dom nr 11,

15. Budynek gospodarczy 11a,

16. Dom nr 14,

17. Dom nr 15,

18. Dom nr 17,

19. Dom nr 19,

20. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 21,

21. Dom nr 24,

22. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 25,

23. Dom nr 29,

24. Dom nr 32,

25. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 33,

26. Dom nr 34,

27. Budynek gospodarczy przy nr. 35,

28. Dom nr 38,

29. Dom wraz z budynkami gospodarczymi nr 39,

30. Dom nr 40,

31. Dom nr 41,

32. Dom nr 43,

33. Dom nr 44,

34. Dom nr 49,

35. Dom nr 51,

36. Dom nr 53,

37. Dom nr 55,

38. Dom nr 58,

39. Dom nr 60.

 

 

5. Infrastruktura

• Droga wojewódzka nr 277 Skąpe-Sulechów,

• Droga powiatowa nr 49344 Pomorsko – Brzezie – Pałck – Niekarzyn – Kępsko,

• Drogi gminne,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

6. Instytucje i organizacje

• Klub sportowy „Czarni” Pałck,

• Zespół Śpiewaczy.

7. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska,

• Sala wiejska.

8. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

9. Sport, rekreacja i turystyka

• Zaplecze sportowe: boisko sportowe wraz z zapleczem - szatnią.

• Gospodarstwo Agroturystyczne "Mały Dwór",
• Plac zabaw,
• Szlaki turystyczne:
  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina-BORÓW-Ołobok-Łąkie-Radoszyn-Darnawa-Niekarzyn-Pałck-Przetocznica-Podła Góra-GRABIN
  zielony szlak pieszo-rowerowy: ROSIN-Darnawa-Skąpe-Kaliszkowice-Pałck-Głoguszyn-KIJE
• Lubuski Szlak Organowy:
  organowa trasa turystyczno-kulturowa "Szlakiem organowego dziedzictwa kulturowego": Lubsko-Świdnica-Zatonie-Przytok-Cigacice-Podlegórz-Trzebiechów-Smolno W.-Klępsk-Łęgowo-Buków-Sulechów-Kije-Pałck + wersja I: Międzylesie lub wersja II: Świebodzin, Paradyż, Kosieczyn.

10. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,

• Punkt apteczny w Skąpem,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

 

Wieś Podła Góra leży na południowo-zachodnim skraju Gminy Skąpe. Przez wieś przebiega droga powiatowa nr 49139 Sycowice-Podła Góra-Skąpe.

W bezpośrednim sąsiedztwie Podłej Góry znajdują się następujące miejscowości:

• Międzylesie – 2 km,

• Sycowice – 3 km,

• Zawisze - 3 km.

2. Historia

 

Podła Góra przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Wieś powstała w XIII wieku, jako mała ulicówka. Założona została najpewniej przez klasztor cysterek w Trzebnicy, bo dokument z 1267 roku informuje, że była wówczas jego własnością. Kościół, potwierdzony źródłowo w 1421 roku, powstał zapewne znacznie wcześniej. Kiedy w 1654 roku protestanci zwracali świątynię katolikom odnotowano, że był budynkiem drewnianym. W XIX wieku zniknął z krajobrazu wsi, najpewniej rozebrany wskutek złego stanu technicznego. W nieznanym czasie układ przestrzenny Podłej Góry został zakłócony zlokalizowaniem folwarku, obecnie w kształcie z przełomu XIX-XX wieku. /Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skąpe, ARKOM/

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Cmentarz ewangelicki polny (nieczynny),

 Zespół dworsko-folwarczny:

 Park,

 Ogrodzenie d. ogrodu i sadu,

 Brama wjazdowa na podwórze,

 Furtka,

 Stajnia (2),

 Obora, ob.chlewnia (5),

 Stajnia, ob. chlewnia (7),

 Waga wozowa (10),

2. Dom nr 2,

3. Dom nr 2 b,

4. Dom nr 3 b,

5. Dom nr 4,

6. Dom nr 6 wrz z budynkiem gospodarczym,

7. Dom ludowy (dawniej) nr 7,

8. Dom nr 21,

9. Dom nr 22,

10. Dom mieszkalny nr 23 wraz z budynkiem gospodarczym,

11. Dom nr 1,

12. Dom nr 5,

13. Dom nr 11,

14. Budynki gospodarcze nr 15,

15. Dom nr 16 wraz z budynkiem gospodarczym,

16. Dom nr 19,

17. Dom nr 20,

18. Dom szachulcowy.

 

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Park o charakterze krajobrazowym o nieczytelnym obecnie układzie, zarośnięty samosiejkami. Aleja lipowa przy drodze do Zawiszy dobrze utrzymana. Aleja lipowa jest także we wsi.

 

4. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49139 Sycowice-Podła Góra-Skąpe

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

5. Instytucje i organizacje

• Ochotnicza Straż Pożarna.

6. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska

7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Soecka

Sport, rekreacja i turystyka

• Boisko sportowe do piłki nożnej,

• Boisko sportowe do siatkówki,

• Plac zabaw,

• Szlaki turystyczne:

  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina – BORÓW – Ołobok - Łąkie - Radoszyn – Darnawa – Niekarzyn – Pałck – Przetocznica – Podła Góra –GRABIN,
  zielony szlak pieszo-rowerowy: ZŁOTY POTOK – Węgrzynice – Zawisze – Podła Góra -Międzylesie – d. gajówka Prochownia - mostek na rz. Ołobok - OŁOBOK


 

8. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,

• Punkt apteczny w Skapem,

• Gabinet dentystyczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Przetocznica leży na południowo-wschodnim skraju Gminy Skąpe.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Przetocznicy znajdują się następujące miejscowości:

• Skąpe – 1 km,

• Pałck - 3 km.

2. Historia

 

Wieś nad rzeką Ołobok o amorficznym układzie, powstała być może już w średniowieczu, chyba jako osada produkcyjna związana z hutnictwem, o czym świadczy niemiecka nazwa (Hammmer). Na mapie z końca XIX wieku obok nielicznych domów widać dwór oraz obiekty produkcyjne. Pierwszym znanym z przekazów właścicielem Przetocznicy był von Stöss, od którego kupił ją w roku 1570 von Kalkreuth z Pomorska. Kolejni właściciele to von Glaubitz (1602r.), von winterfeld (od 1614r.), von Lendskren (od 1617r.), von Löben (od 1690r.), von Knobelsdorf (od 1718r.), von Stosch (od 1740r.), von Zastrow (w 1853 r.). Zabudowa wsi pochodzi z 2 połowy XIX wieku i początku XX wieku.

Młyn wodny nad Ołobokiem i mała osada przy nim powstały najpewniej w XVII-XVIII wieku. Niemiecka nazwa osady (Nowy Młyn Skąpski – Skamper Neu Mühle) wskazuje, że należał do klasztoru w Trzebnicy władającym dobrami Skąpe. Zachowały się budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX i XX wieku.

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Zagroda młyńska, w tym:

• Młyn (1), dz. nr 51/1

• Dom właściciela młyna (2),

• Stodoła (5),

• Chlewnia (4),

• Obora z kuźnią i warsztatem (3),

• Budynek gospodarczy (6).

2. Urządzenie spiętrzające 617, 4 km na półn-wsch od Nietkowic i 1,75 na poł. od Przetocznicy,

3. Pz.W. 598, 4 km na półn-wsch od Nietkowic i 1,75 na poł. od Przetocznicy,

4. Urządzenie spiętrzające 614, 1 km na półn. od Przetocznicy,

5. Obiekty o odporności B-1 Pz.W. 601, 1,25 km na połud-zach od Przetocznicy,

6. Most przesuwny 616, Na drodze Skąpe - Krosno Odrzańskie nad kanałem Ołobok.

 

 

3. K rajobraz i przyroda

Osada śródleśna położona na terenie falistym, od zachodu rozciągają się pola i rzeczka Ołobok.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

 

Budynek młyna pochodzący z 1911 roku. Jest to trzykondygnacyjny obiekt z dwuspadowym dachem krytym papą ze względu na niski kąt nachylenia. Elewacje tynkowane, czteroosiowe, podłużne pozbawione detalu architektonicznego. Elewację wzbogaca jedynie pozorny ryzalit. Obecnie obiekt pełni funkcję elektrowni. Wewnątrz obiektu zachowały się z lat 20-30 XX wieku wystrój i wyposażenie obiektu.

1. Położenie

 

 

Radoszyn leży na zachód od Skąpego. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 276 Świebodzin - Krosno Odrz. 

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Radoszyna znajdują się następujące miejscowości:

• Skąpe – 2 km,

• Łakie – 3 km,

• Chociule – 3 km,

• Darnawa – 3 km.

2. Historia

 

Radoszyn przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Radoszyn istniał niewątpliwie w XI-XII wieku, a na początku XIII wieku otrzymał uporządkowany kształt owalnicy. Reforma przestrzenna przeprowadzona została przez klasztor cysterek w Trzebnicy, któremu Radoszyn i szereg innych wsi tego regionu przekazał Henryk Brodaty. Po sekularyzacji klasztoru w 1810 roku wieś włączona została do dóbr państwowych. Kościół, wzmiankowany w 1267 roku, powstał zapewne niedługo po założeniu Radoszyna. Musiał być budowlą drewnianą, bo brak po nim śladu, a na jego miejscu wzniesiono w końcu XV wieku obecny, późnogotycki, niewątpliwie najcenniejszy zabytek architektury w gminie. W okresie reformacji świątynię przejęli luteranie, a katolikom zwrócony został w 1654 roku. Ta część mieszkańców, która nie wróciła do katolicyzmu nie miała własnego kościoła aż do roku 1802, kiedy wybudowali sobie zbór, obok świątyni katolickiej. Obie budowle usytuowane są na placu wiejskim, niegdyś wolnym, obecnie wypełnionym domami. Dawny plan wsi z XIII wieku jest dobrze zachowany. Zabudowa wsi w przeważającej części pochodzi z 2 połowy XIX wieku. Materiały archeologiczne świadczą o istnieniu tutaj osadnictwa już w okresie wczesnodziejowym.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Wieś położona na terenie płaskim w otwartym krajobrazie.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

Kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej w Radoszynie

Fot. Patrycja Radajewska

 

Z fundacji klasztoru cysterek w Trzebnicy powstał w końcu XV wieku późnogotycki kościół parafialny. Budowle wzniesiono z cegły, założono na rzucie prostokąta z czworoboczną wieżą od zachodu. Przy kościele założono cmentarz okolony zachowanym do dnia dzisiejszego murem. Na uwagę zasługuje usytuowany w prezbiterium późnogotycki drewniany tryptyk z około 1490 roku, z przedstawieniami śś. Doroty, Barbary, Marii Magdaleny i koronacji Marii w zwieńczeniu. Ołtarz wykonany został przez warsztat dolnośląski kręgu tzw. Mistrza Lubińskich Figur oraz Carla Johenna Krachwitza.
W 1535 roku katolicka świątynia przejęta została przez protestantów (aż do 1654 roku pozostawała w ich rękach). W okresie kontrreformacji protestantom odebrano kościoły i zakazano odprawiania obrzędów. Wbrew zakazowi spotykali się oni w tzw. kościołach granicznych służących wiernym z terenów śląskiego pogranicza15. Dopiero w 1802 roku gmina ewangelicka wzniosła w Radoszynie klasycystyczny zbór – w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła katolickiego. Po II wojnie światowej zaczął on popadać w ruinę16. Obydwie świątynie usytuowane na wzgórzu w centralnej wsi, tworzą malowniczy zespół, w którym dynamizm schodkowych ceglanych szczytów i zwieńczonej iglicą wieży kościoła łagodzą wyważone proporcje i rozczłonkowane smukłymi półkoliście zamkniętymi oknami elewacje ewangelickiego zboru.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Kościół filialny p.w. św. Jadwigi – z końca XV w. – nr rej 253,

2. Kościół poewangelicki – z 1802r. – nr rej. 2962,

3. Plebania obecnie dom nr 48 d. 52 – z XVIII /XIX w. – nr rej. 1033.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Historyczne otoczenie kościoła,

2. Cmentarz przykościelny katolicki (centrum wsi),

3. Cmentarz ewangelicki obok domu nr 50,

4. Pałac 36; nr dz.404/5,

5. Zespół folwarczny:

6. Stajnia 36; nr dz.404/7,

7. Stodoła 37a;nr dz.404/7,

8. Obora 37a;nr dz.404/7,

9. Kuźnia,

10. Stacja kolejowa,

11. Dom nr 1,

12. Dom nr 2,

13. Dom nr 3,

14. Dom nr 5,

15. Dom nr 6,

16. Budynek gospodarczy m. 8 a 9,

17. Dom nr 8,

18. Dom nr 9,

19. Dom nr 10,

20. Dom nr 11,

21. Dom nr 12,

22. Dom nr 16,

23. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 18,

24. Dom nr 19,

25. Dom nr 22,

26. Dom nr 23,

27. Dom nr 24,

28. Dom nr 26,

29. Dom nr 27,

30. Dom nr 29,

31. Dom nr 30,

32. Dom nr 33,

33. Dom wraz z budynkami gospodarczymi nr 35,

34. Dom wraz z budynkami gospodarczymi nr 39,

35. Budynki gospodarcze nr 40,

36. Dom nr 43,

37. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 44,

38. Dom nr 46,

39. Dom nr 47,

40. Dom nr 64,

41. Dom nr 67,

42. Dom nr 68,

43. Przedszkole.

 

5. Infrastruktura

• Droga wojewódzka nr 276 Świebodzin - Krosno Odrz.,

• Droga powiatowa nr 49328 Radoszyn – Łąkie – Ołobok – Niesulice - Mostki,

• Droga powiatowa nr 49329 Radoszyn – Darnawa - Niekarzyn,

• Droga powiatowa nr 49355 Radoszyn - Rudgerzowice,

• Drogi gminne.

• Sieć wodociągowa i kanalizacyjna,

• Sieć energetyczna,

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna,

• Kawiarenka internetowa przy Publicznym Gimnazjum.

6. Instytucje i organizacje

• Publiczna Gimnazjum,

• Przedszkole,

• Stowarzyszenie Oświatowców "Ganesa",

• Koło Gospodyń Wiejskich,

• Uczniowski Klub Sportowy "Sokół".

7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

8. Sport, rekreacja i turystyka

• Zaplecze sportowe: boisko szkolne przy Publicznym Gimnazjum, boisko sportowe,

• Kościół pw. Św. Jadwigi - najstarszy zabytek Gminy Skąpe (unikatowy kompleks ze zborem ewangelickim),

• Nieczynna linia kolejowa Sulechów-Świebodzin z pocz. XIX w.,

• Szlaki turystyczne:

  czerwony szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina – BORÓW – Ołobok - Łąkie - Radoszyn – Darnawa – Niekarzyn – Pałck – Przetocznica – Podła Góra –GRABIN

9. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,
• Gabinet dentystyczny w Skąpem,
• Punkt apteczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Rokitnica leży na północno-zachód od miejscowości Skąpe, w jej pobliżu przepływa kanał Ołobok. 

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Rokitnicy znajdują się następujące miejscowości:

• Ołobok – 4 km,

• Skąpe – 5 km,

• Cibórz – 4 km,

• Węgrzynice – 3 km. 

2. Historia

 

Rokitnica przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Rokitnica założona została przez klasztor cysterek w Trzebnicy, który w roku 1223 z nadania księcia Henryka Brodatego otrzymał duże nadania ziemi od Ołoboku do Skąpego. W posiadaniu cysterek Rokitnica była do roku 1810. Od 1814 roku stała się własnością hrabiego von Wittenberga. Być może w tej wsi rezydował zarządca dóbr klasztornych, gdyż zachował się pałac z parkiem i folwark. W obecnej postaci pochodzi on z końca XVIII wieku (klasycyzm). Z tego okresu pochodzi też budynek z zespołu folwarcznego. Wraz z założeniem wsi w 1 połowie XIII wieku powstał także kościół. W okresie reformacji (1520-1654) świątynia znajdowała się w rękach protestantów. Kościół był budowlą drewnianą, zatem nie raz zapewne ulegał zniszczeniu. Zły stan techniczny stał się też powodem do rozebrania kościoła na początku XIX wieku. Na jego miejscu stanął w roku 1833 obecny, konstrukcji szachulcowej. Obok wymienionych, cennym zabytkiem jest dobrze zachowany plan wsi z XIII wieku. Na obrzeżu wsi znajduje się cmentarz założony w XIX wieku – nadal czynny.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Wieś położona na terenie płaskim, w krajobrazie otwartym.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

 

Widok na kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej w Rokitnicy

 

Kościół - pierwotna świątynia wzniesiona była z kamienia narzutowego i przetrwała do początku XIX wieku, kiedy to została rozebrana, a na jej miejscu gmina ewangelicka wybudowała w latach 1832 – 1833 istniejący do dnia dzisiejszego kościół. Wzniesiony w konstrukcji ryglowej (słupkowo – ramowej), dzięki widocznym drewnianym elementom konstrukcyjnym jak słupy, rygle zastrzały, stanowi malowniczy element w krajobrazie wsi. Ciekawe rozwiązanie prezentuje zwieńczenie dachu wieży – dzwonnicy. Zamyka ją dach baniasty, z którego wyrasta smukła, okrągła, drewniana latarnia przesłonięta hełmem krytym blachą. Wnętrze kościoła jest salowe, wyłożone ceramiczną posadzką. Ściany obiegają empory wsparte na ośmiu drewnianych słupach, połączonych mieczami z profilowanym podciągiem stropu. Kościół nie jest orientowany, ołtarz główny umieszczono na ścianie zachodniej.

Pałac wzniesiony prawdopodobnie w końcu XVIII wieku i przebudowany w 1848 roku. Jest to dwukondygnacyjna budowla zamknięta dachem naczółkowym, pokrytym ceramiczną dachówka karpiówką. Elewacje tynkowane. Frontowa elewacja, pierwotnie 7-mio obecnie 6-cio osiowa. Detal architektoniczny w formie gzymsów, opasek. Stolarka okienna drewniana dwudzielna dwupoziomowe dzielona dodatkowo szprosami. Do budynku przylega dobudówka o jednospadowym dachu. Zabudowa folwarczna pochodzi z 3-4 ćwierci XIX wieku. Są to budynki wzniesione na wydłużonych rzutach prostokąta o dwuspadowych dachach krytych ceramiczną dachówką karpiówką.  

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Kościół filialny pw. św. Jadwigi z 1832-1833 – nr rej. 535,

2. Pałac z końca XVIII wieku,1848r. – nr rej. 1032,

3. Budynek gospodarczy w zespole pałacowym z około1800 roku (rozebrany w 1971) – nr rej. 1061.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Historyczne otoczenie kościoła,

2. Cmentarz wiejski (nieczynny) na pd.-zach. skraju wsi,

3. Park w zespole pałacowym,

4. Budynek gospodarczy I w zespole pałacowym (ob. stołówka),

5. Budynek gospodarczy II Iw zespole pałacowym,

6. Budynek gospodarczy III Iw zespole pałacowym,

7. Dom nr 1,

8. Dom nr 3,

9. Stodoła w zagrodzie nr 3,

10. Dom nr 4,

11. Dom nr 5,

12. Budynek mieszkalno- gospodarczy nr 5,

13. Dom nr 6 I,

14. Dom nr 6 II,

15. Dom nr 7,

16. Dom nr 8,

17. Dom nr 9 wraz z budynkiem gospodarczym,

18. Budynek mieszkalno- gospodarczy nr 10,

19. Budynek gospodarczy w zagrodzie nr 10,

20. Dom nr 11,

21. Dom nr 12,

22. Dom szachulcowy nr 13,

23. Dom nr 15,

24. Dom nr 16,

25. Dom nr 17,

26. Dom nr 18,

27. Dom nr 31 wraz z budynkiem gospodarczym,

28. Dom nr 32 wraz z budynkiem gospodarczym,

29. Dom nr 33,

30. Dom nr 38,

31. Budynek gospodarczy I nr 38,

32. Budynek gospodarczy II nr 38,

33. Dom nr 40.

 

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49303 Skąpe - Toporów,

• Droga powiatowa nr 49304 Świebodzin – Ołobok - Rokitnica,

• Drogi gminne,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Instytucje i organizacje

• Ochotnicza Straż Pożarna,
• Stowarzyszenie "Mała Ojczyzna".

7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

8. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska.

9. Sport, rekreacja i turystyka

• Obiekty południowego odcinka Międzyrzeckiego Rejonu Umocnień,
• Plac zabaw z boiskiem do koszykówki,
• Szlaki turystyczne:
  żółty szlak pieszo-rowerowy: od Lubrzy – PRZEŁAZY – Kalinowo - Niesulice – Ołobok – Rokitnica – I. Cibórz – PRZETOCZNICA.

10. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ w Skąpem,
• Gabinet dentystyczny w Skąpem,
• Punkt apteczny w Skąpem.

1. Położenie

 

 

Wieś Skąpe leży w centralnym miejscu Gminy Skąpe. Przez wieś przebiega droga wojewódzkie nr 277 Skąpe - Sulechów oraz droga wojewódzka nr 276 Krosno Odrz. - Świebodzin.
W bezpośrednim sąsiedztwie Skąpego znajdują się następujące miejscowości:

• Łąkie – 4 km,

• Radoszyn – 2 km,

• Darnawa – 2 km,

• Pałck – 4 km,

• Cibórz – 3 km,

• Rokitnica – 6 km.

2. Historia

 

Skąpe na dawnej karcie pocztowej

Widokówka pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Ze źródeł archeologicznych wynika, że dość gęste osadnictwo w rejonie Skąpego istniało już w okresie wczesnodziejowym, a także we wczesnym średniowieczu. Klasztor cysterek w Trzebnicy, który w roku 1223 otrzymał z nadania Henryka Brodatego duży areał ziemi, leżący na południe od Świebodzina, połączył luźno rozrzucone gospodarstwa rolne w zwartą wieś, założoną na planie owalnicy. Nazwę nadano jej prawdopodobnie od najokazalszego gospodarstwa będącego w posiadaniu potomków wcześniejszego właściciela – Skąpa. Miejscowość była we władaniu klasztoru do 1810 roku, kiedy przejęło ja państwo pruskie. Skąpe należało do większych wsi w dobrach klasztoru. W 1853 roku liczyło 520 mieszkańców, należały do niej trzy młyny zbożowe i dwa papiernicze. Kościół istniał od XIII wieku, zapewne drewniany, na miejscu którego wzniesiony został w 2 połowie XIX wieku obecny. Dawny plan owalnicowy z XIII wieku zachował się dobrze, tylko plac wiejski, niegdyś wspólna własność wszystkich mieszkańców, został zabudowany. Zabudowa wsi pochodzi z przełomu XIX-XX wieku.

 

3. Zabytki i pomniki przyrody

 

Widok na kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Skąpem

 

Kościół - Na dużym placu stoi kościół parafialny z 2 połowy XIX wieku, wzniesiony na miejscu starszego. Ogrodzony drewnianym płotem sztachetowym. Wysmukła bryła jednonawowego kościoła zamknięta jest dwuspadowym dachem krytym ceramiczną dachówką karpiówką. Od wschodu prezbiterium zamknięte trójbocznie. Po bokach niższe bryły krucht, których dachy pokryte są blachą. Elewacje ceglane wieńczy gzyms kostkowy, w prezbiterium arkadkowy. W elewacjach podłużnych dwa poziomy okien, niższe okna biforyjne, wyższe ostrołukowe w uskokowych ościeżach. Od zachodu wieża zakończona szczytami i 8-mioboczną iglicą. W elewacji ostrołukowe wejście umieszczone w ostrołukowym portalu.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Aleja lipowo-klonowo-kasztanowcowa - nr w rej.: L-278/A z 22.02.2008 r.

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP wraz z historycznym otoczeniem,

2. Miejsce po cmentarzu ewangelickim teren Urzędu Pocztowego, nr dz. 348,

3. Most drogowy nad kanałem rzeki Ołobok,

4. Dom nr 1.

5. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 2.

6. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 3.

7. Dom nr 4,

8. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 5,

9. Dom nr 5/6,

10. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 7,

11. Dom wraz ze stodołą nr 8,

12. Dom wraz ze stodołą nr 9,

13. Budynek mieszkalno- gospodarczy nr 9,

14. Dom nr 10,

15. Dom nr 11,

16. Dom wraz ze stodołą nr 12,

17. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 13,

18. Dom nr 14,

19. Dom nr 15,

20. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 16,

21. Dom nr 17,

22. Dom nr 18,

23. Stodoła na posesji nr 19,

24. Dom nr 20,

25. Dom nr 21,

26. Dom nr 22,

27. Dom nr 23,

28. Budynek gospodarczy na posesji nr24,

29. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 25,

30. Dom nr 26,

31. Dom nr 27,

32. Dom nr 28, d.29,

33. Budynek mieszkalno-gospodarczy nr 29,

34. Dom nr 30,

35. Dom nr 31,

36. Dom nr 32,

37. Dom nr 33,

38. Dom wraz budynkiem gospodarczym nr 36,

39. Dom nr 37,

40. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 38,

41. Dom nr 39,

42. Dom nr 40,

43. Dom nr 41,

44. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 42,

45. Dom nr 43,

46. Dom nr 46/47,

47. Biblioteka nr 48,

48. Zakład Gospodarki Komunalnej nr 50,

49. Dom nr 51,

50. Dom nr 52,

51. Dawny budynek policji nr 53a,

52. Dom nr 53, d.54,

53. Dom nr 54,

54. Dom wraz budynkiem gospodarczym nr 55,

55. Dom wraz z budynkiem mieszkalno-gospodarczym nr 56,

56. Dom nr 57,

57. Dom nr 58,

58. Dom nr 59,

59. Dom nr 60,

60. Budynek mieszkalno- gospodarczy nr 61,

61. Dom wraz z budynkiem mieszkalno-gospodarczym nr 62,

62. Dom nr 63, d. 64?,

63. Dom nr 67,

64. Dom wraz ze stodołą nr 69,

65. Budynek mieszkalno- gospodarczy nr 70a,

66. Dom nr 70,

67. Dom nr 72,

68. Dom nr 73,

69. Dom nr 74,

70. Budynek gospodarczy I nr 75,

71. Budynek gospodarczy II nr 75,

72. Dom nr 76,

73. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 77,

74. Dom nr 78,

75. Dom nr 81, d.82,

76. Obora, stodoła posesji nr 82,

77. Stodoła posesji nr 83,

78. Dom nr 84,

79. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 85,

80. Dom nr 87,

81. Dom nr 88,

82. Dom warz z budynkiem mieszkalno-gospodarczym nr 89,

83. Dom wraz z budynkiem gospodarczym 90,

84. Dom wraz z budynkiem gospodarczym i stodołą nr 91,

85. Budynek mieszalno- gospodarczy nr 92,

86. Dom nr 93,

87. Dom nr 94,

88. Dom wraz z budynkiem gospodarczym i stodołą nr 95,

89. Dom nr 97, ob. Plebania wraz ze stodołą,

90. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 98,

91. Dom nr 99,

92. Dom nr 100,

93. Dom nr 101,

94. Dom nr 103,

95. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 104,

96. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 105,

97. Most przesuwny 611 na drodze lokalnej Skąpe-Cibórz, nad kanałem Ołobok,

98. Pz.W.625 przy skrzyżowaniu dróg Rokitnica-Skąpe-Międzylesie, nr dz. 301/h.

 

Pomniki przyrody

1. Aleja klonów – droga wojewódzka Skąpe-Radoszyn.

4. Infrastruktura

• Doga wojewódzka nr 277 Skąpe-Sulechów,

• Droga wojewódzka nr 276 Krono Odrz. - Świebodzin,

• Droga powiatowa nr 49330 Skąpe – Łąkie – Chociule - Rudgerzowice,

• Droga powiatowa nr 49334 Skąpe - Darnawa - Rosin,

• Droga powiatowa nr 49139 Sycowice – Podła Góra - Skąpe,

• Droga powiatowa nr 49303 Skąpe – Toporów,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć kanalizacyjna,

• Sieć energetyczna, 

• Sieć gazownicza,

• Sieć telefoniczna.

5. Instytucje i organizacje

• Urząd Gminy Skąpe,

• Zakład Gospodarki Komunalnej,

• Ośrodek Pomocy Społecznej,

• Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Skąpem z siedzibą w Ołoboku,

• Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Św. Narodzenia Najświętszej Marii Panny,

• Klub sportowy „Grom” Skąpe,

• Ochotnicza Straż Pożarna,

• Koło Gospodyń Wiejskich,

• Koło Łowieckie "Ponowa".

6. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

7. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska z biblioteką,

• Sala wiejska.

8. Sport, rekreacja i turystyka

• Pełnowymiarowe boisko sportowe,

• Plac zabaw,

• Szlaki turystyczne:

  niebieski szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina – NIEDŹWIADY – Folwark Łąkie – Skąpe – Cibórz – Międzylesie – Zawisze - GRYŻYNA,

9. Opieka zdrowotna

• Gabinet POZ,

• Gabinet dentystyczny,

• Punkt apteczny.

1. Położenie

 

 

 

Węgrzynice w kierunku północno-zachodnim od Skąpego. 

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Węgrzynic znajdują się następujące miejscowości:

• Błonie – 2 km,

• Rokitnica – 3 km,

• Zawisze – 3 km,

• Gryżyna – 4 km.

2. Historia

 

Węgrzynice przed rokiem 1945r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Patronimiczne pochodzenie nazwy wsi wystawia jej starą, co najmniej XII-wieczna metrykę. Można się domyślać, że głównym członem rozproszonego osadnictwa rolniczego był źreb (rodzinne, wielopokoleniowe gospodarstwo) Węgrzyńców, czyli potomków człowieka nazywanego Węgrzynem. W 1223 roku teren ten znalazł się w dobrach, przyznanych przez Henryka Brodatego klasztorowi cysterek w Trzebnicy. Był to czas komasowania osadnictwa wiejskiego w jednostki zwarte, racjonalnie rozplanowane. W wyniku reformy Węgrzynice otrzymały plan owalnicy, zachowany do dziś niemal bez zmian. Zwarta zabudowa wsi pochodzi z 2 połowy XIX wieku i początków XX wieku (nieliczne domy są starsze). Na placu wiejskim usytuowany jest kościół z 1885 roku, zajmujący miejsce wcześniejszego, najpewniej drewnianego. Wizytacje diecezjalne z 2 polowy XVII wieku podają wezwanie kościoła św. Walentego. Istniejący wokół kościoła cmentarz ma początki w XIII wieku.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Wieś leży na płaskim terenie w krajobrazie otwartym. Jedynie od strony północnej otoczona jest lasem.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

 

Widok na kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

 

Kościół - w centrum wsi usytuowany jest kościół filialny p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiony w 1885 roku, na miejscu starszego. Po stronie północnej i zachodniej przylega do niego, ogrodzony płotem, cmentarz. Bryłę kościoła tworzy wysoka nawa zamknięta dachem dwuspadowym. Po stronie wschodniej przylega, niższe prezbiterium o trójspadowym dachu. Do nawy i prezbiterium przylegają dwa niższe aneksy o dwuspadowym dachu. Od zachodu dominuje czterokondygnacyjna, graniasta wieża, zakończona ośmioboczną iglicą zwieńczoną krzyżem na kuli. Elewacje ceglane z podkreślonym cokołem i o czterech ostrołukowych oknach w nawie, wspartych na wydatnym gzymsie podokienniku. Dzwonnica z 1843 roku drewniana na rzucie kwadratu o czterospadowym dachu.

Obiekty figurujące w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków:

1. Kościół parafialny – z 1885 roku.

    

   

Wieża z Węgrzynic znajdująca się obecnie w Muzeum Etnograficznym w Ochli

Fot. Mirosław Olczak

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. 1. Historyczne otoczenie kościoła,

   2. Cmentarz przykościelny,

   3. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 1,

   4. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 2,

   5. Dom nr 4,

   6. Dom nr 5,

   7. Dom nr 6,

   8. Dom wraz z budynkami gospodarczymi nr 8,

   9. Dom nr 10,

   10. Dom nr 11,

   11. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 12,

   12. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 13,

   13. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 14,

   14. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 15,

   15. Dom nr 17,

   16. Dom nr 20,

   17. Dom nr 22,

   18. Dom nr 25,

   19. Dom nr 26,

   20. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 27,

   21. Dom wraz ze stodołą nr 28,

   22. Dom nr 29,

   23. Dom nr 30,

   24. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 31,

   25. Dom wraz ze stodołą nr 32,

   26. Dom nr 33,

   27. Dom nr 34,

   28. Dom nr 35,

   29. Dom nr 36,

   30. Dom nr 37,

   31. Dom nr 38,

   32. Budynek gospodarczy nr 39,

   33. Budynek gospodarczy nr 41,

   34. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 42,

   35. Dom nr 43,

   36. Dom nr 44,

   37. Dom nr 45,

   38. Dom nr 47.

    

Pominik przyrody

Fot. Patrycja Radajewska

 

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49106 Stacja kolejowa Bytnica - Węgrzynice,

• Droga powiatowa nr 49303 Skąpe - Toporów,

• Droga powiatowa nr 49333 Podła Góra – Zawisze – Węgrzynice - Kalinowo,

• Droga gminna,

• Sieć wodociągowa wraz z ujęciem wody,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Instytucje i organizacje

• Klub sportowy „Avia” Węgrzynice,

• Koło Gospodyń Wiejskich.

7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Solecka

8. Zaplecze socjalne

• Świetlica i sala wiejska.

9. Sport, rekreacja i turystyka

• Zaplecze sportowe: boisko sportowe wraz z zapleczem - szatnią.

• Otulina Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego,

• Leśna Ścieżka Dydaktyczno-Przyrodnicza "Złoty Potok",

• Szlaki turystyczne:

  zielony szlak pieszo-rowerowy: ZŁOTY POTOK-Węgrzynice-Zawisze-Podła Góra-Międzylesie-gajówka Porchownia-mostek na rz. Ołobok-OŁOBOK,
  czarny szlak pieszo-rowerowy: NIESULICE-Rokitnica-Węgrzynice-BŁONIE.

 10. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,
• Punkt apteczbny w Ołoboku.

1. Położenie

 

 

Wieś Zawisze leży na zachód od Skąpego.

 

W bezpośrednim sąsiedztwie Zawisze znajdują się następujące miejscowości:

• Węgrzynice – 3 km,

• Podła Góra – 2 km.

2. Historia

 

Zawisze przed rokiem 1945 r.

Karta pocztowa pochodzi ze zbiorów Mirosława Olczaka

 

Zachowana nawet w brzmieniu niemieckim nazwa miejscowości (Sawische) ma genezę patronomiczną, wskazującą, że zasiedlili ją potomkowie jakiegoś Zawiszy. To wystawia osadzie bardzo starą metrykę, sięgająca XII wieku. Trzebnicki klasztor, który uzyskał tutejsze ziemie w 1223 roku od Henryka Brodatego, reorganizując osadnictwo wiejskie, nie włączył źrebia Zawisze do żadnej w sąsiedztwie zakładanych wsi (Węgrzynice, Radoszyn, Międzylesie), organizując pewnie w Zawiszy folwark. W obecnym stanie jest to osada folwarczna z zabudową z końca XIX wieku i początku XX wieku.

 

3. Krajobraz i przyroda

 

Miejscowość położona jest na płaskim terenie, w otoczeniu lasów. Jedynie od strony zachodniej krajobraz otwiera się na pola uprawne.

 

4. Zabytki i pomniki przyrody

 

Zespół pałacowo-parkowo-folwarczny, położony we wschodniej części wsi, założony został w połowie XIX wieku, a rozbudowany po 1945roku. Podwórze gospodarcze na planie prostokąta otaczają budynki w układzie pojedynczym lub zespolone. Budynki gospodarcze wzniesione z cegły lub kamienia i cegły na planie prostokąta zamknięte są dwuspadowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką karpiówką Ustawione kalenicowo do podwórza. Niektóre z budynków dwukondygnacyjnych pełnią funkcje mieszkalno-gospodarczą. Na parterze małe otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym. Piętro o funkcji mieszkalnej, o większych prostokątnych oknach. Kondygnacje dzielą schodkowe gzymsy. Bogatsze w detal są budynki gospodarcze. Elewacje ceglane o ozdobnych szczytach, otworach drzwiowych i okiennych zamkniętych łukami odcinkowymi podkreślone dodatkowym łukiem ceglanym. Wiele budynków gospodarczych wzniesionych współcześnie nie pasuje do historycznych form, ze względu na płaskie lub o bardzo niskim kącie nachylenia dachy i elewacje bez detalu. Pałac stoi poza obrębem zabudowy gospodarczej. Usytuowany jest na wschód od podwórza, na niewielkim wyniesieniu. Od wschodu i południa otacza go park. Bryła składa się z kilku elementów. Korpus główny o 1,5 kondygnacji, w części środkowej 2,5 kondygnacji. Zamknięty jest dachem dwuspadowym o niewielkim kącie nachylenia, pokryty blachą ocynkowaną. Elewacje tynkowane, podłużne 9-cio osiowe, w części centralnej trójosiowy pozorny ryzalit. Kondygnacje podkreślone profilowanymi gzymsami. Okna wspierają się na gzymsie podokienniku. Narożniki i ryzalit pozorny podkreślają boniowane pilastry. Okna w profilowanych opaskach, a nad nimi nadokienniki i gzymsy odcinkowe w kształcie łuków. Nad I piętrem okrągłe otwory okienne. Do pałacu prowadzą proste schody o zabudowanych policzkach. Do elewacji ogrodowej przylega przeszklony taras, do którego prowadzą szerokie i wąskie schody. Do elewacji północnej przylega dobudówka.

 

Obiekty objęte ewidencją konserwatorską:

1. Cmentarz wiejski ewangelicki, ob. katolicki przy drodze do Podłej Góry,

2. Pałac (1), bud. nr 11,

3. Zespół parkowo-pałacowo-folwarczny:

4. Park,

5. Brama wjazdowa,

6. Obora (2),

7. Dom ogrodnika (3),

8. Budynek inwentarski (3a),

9. Stajnia (4),

10. Budynek inwentarski (5),

11. Obora ze stajnią i spichlerzem (6),

12. Budynek dla maszyn (7),

13. Magazyn (10),

14. Dwojak (31),

15. Budynek gospodarczy przy dwojaku (31),

16. Budynek mieszkalny (16),

17. Budynek inwentarski (14),

18. Budynek chlewni (13),

19. Budynek mieszkalny (15),

20. Szkoła, ob. przedszkole (17),

21. Czworak (18),

22. Czworak (19),

23. Czworak (20),

24. Leśniczówka (21),

25. Budynki gospodarcze przy leśniczówce,

26. Rządcówka (22), bud. nr 1,

27. Dwojak (23), bud. nr 16,

28. Dwojak (24), bud. nr 15,

29. Dwojak (25), bud. nr 2,

30. Dwojak (32),

31. Dom wraz z budynkiem gospodarczym nr 4.

 

 

5. Infrastruktura

• Droga powiatowa nr 49333 Podła Góra – Zawisze – Węgrzynice - Kalinowo,

• Drogi gminne,

• Sieć wodociągowa,

• Sieć energetyczna,

• Sieć telefoniczna.

6. Zaplecze socjalne

• Świetlica wiejska

7. Władze wsi

• Sołtys i Rada Sołecka

8. Sport, rekreacja, turystyka

• Boisko sportowe,
• Plac zabaw,
• Szlaki turystyczne:
  niebieski szlak pieszo-rowerowy: od Świebodzina – NIEDŹWIADY Folwark - Łąkie – Skąpe – Cibórz – Międzylesie – Zawisze – GRYŻYNA,
  zielony szlak pieszo-rowerowy: ZŁOTY POTOK – Węgrzynice – Zawisze – Podła Góra -Międzylesie – d. gajówka Prochownia - mostek na rz. Ołobok - OŁOBOK.

9. Opieka zdrowotna

• Ośrodek zdrowia w Ołoboku,
• Punkt apteczny w Ołoboku.