W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Dodatkowo, korzystanie z naszej witryny oznacza akceptację przez Państwa klauzuli przetwarzania danych osobowych udostępnionych drogą elektroniczną.
Powrót

230. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Obchody w Gminie Repki

Święto Konstytucji 3 Maja upamiętnia powołanie pierwszej polskiej Ustawy, która regulowała ustrój Rzeczypospolitej. Konstytucja ta była pierwszym demokratycznym aktem zasadniczym w Europie i drugą po amerykańskiej konstytucją na świecie.

Flaga Polski

Miała stać się podstawą naprawy Rzeczypospolitej w wymiarze ustrojowym i społecznym, miała umocnić państwo i przez to uchronić przed utratą niepodległości. Święto Konstytucji 3 Maja zostało ustanowione w 1919 roku, kiedy Polska odzyskała niepodległość. Sejm Ustawodawczy podjął uchwałę , dzięki której 3 maja stał się świętem narodowym.  3 maja to również święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Obchodzi się je od 1920 roku na pamiątkę złożonych przez Jana Kazimierza  ślubów lwowskich. Król powierzył wtedy Polskę pod opiekę Maryi. W tym roku, podobnie jak w ubiegłym , z powodu panującej epidemii, zrezygnowano ze świętowania Konstytucji 3 Maja z udziałem mieszkańców gminy. W tym wyjątkowych okolicznościach wójt gminy Repki złożyła kwiaty w trzech, leżących na terenie gminy Repki, miejscach pamięci narodowej. W południe, po mszy św. w kościele pw. NMPNP w Repkach   wójt gminy Repki Apolonia Stasiuk  w towarzystwie Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Repkach Ewy Czarkowskiej, reprezentacji Ochotniczej Straży Pożarnej w Repkach  na czele z prezesem Antonim Stanisławem Adamczukiem i naczelnikiem Markiem Adamczykiem oraz delegacja uczniów z Zespołu Szkól w Repkach złożyli kwiaty pod pomnikiem poświęconym „Pamięci tych, którzy nie ulegli-bohaterskich żołnierzy Armii Krajowej. Uczestników Operacji „Burza” będącej powstańczym zrywem narodu polskiego przeciw niemieckim najeźdźcom”. Przed złożeniem kwiatów odśpiewano hymn państwowy oraz odmówiono modlitwę za poległych żołnierzy. Następnie wójt udała się do Kościoła pw. Świętej Trójcy w Wyrozębach, gdzie uczestniczyła we Mszy św. w intencji ojczyzny i wyrozębskich strażaków z okazji ich święta . Msze św. celebrował oraz kazanie wygłosił ks. kan. dr  Tomasz Szmurło. Po Mszy św. poczet sztandarowy OSP ,strażacy, delegacja na czele z wójt przemaszerowali na wyrozębski cmentarz, by oddać hołd i złożyć kwiaty pod pomnikiem poświęconym ” Por. Józefowi Małczukowi „Brzask” , ułanowi, żołnierzowi niezłomnemu oraz bohaterom Ziemi Wyrozębskiej, uczestnikom powstań i wojen poległych za wolność ojczyzny”. Zapalono także znicze na grobie Leona Sulima Sułkowskiego, powstańca-weterana 1963r., członka Organizacji Łosickiej zmarłego 23. 06. 1920r. Na płycie grobowca powstańca widnieje napis „W młodości nucił skrycie Boże coś Polskę-jeszcze Polska nie zginęła. Marzył o wywalczeniu niepodległości ojczyzny. W roku 1863 z poświęceniem życia pod komendą Czajki-Czarkowskiego walczył o jej oswobodzenie, a już na schyłku dni swoich, zanim zmęczone jego serce bić przestało, krótko cieszył się jej cudownym zmartwychwstaniem. Cześć jego świetlanej pamięci”.  Z Wyrozębów delegacja na czele z wójt udała się na cmentarz w Skrzeszewie, gdzie  znajduje się pomnik poświęcony Ułanom Jazdy Ochotniczej majora Feliksa Jaworskiego, mieszkańcom Skrzeszewa i okolic poległym w bitwie z bolszewikami pod Skrzeszewem i Frankopolem 19 sierpnia 1920r. Bitwa pod Skrzszewem i Frankopolem nazywana  „Cudem nad Bugiem” jest świadectwem siły polskiego ducha oraz bohaterskiej postawy poległych rodaków. Bohaterom poległym w obronie ojczyzny oddano hołd, złożono kwiaty i zapalono znicze.

                                                                                                                                                

Krótka informacja o przebiegu Akacji „Burza” na Podlasiu.

Z inicjatywy kombatantów ze Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej –przyjętej przez Radę Gminy Repki  w dniu 26 września 2004 roku , w 60-rocznice Akcji „Burza”  uroczyście odsłonięto i pomnik  w Repkach  poświęcony „ Pamięci tych, którzy nie ulegli-bohaterskich żołnierzy Armii Krajowej, , członkiń Wojskowej Służby Kobiet AK z Ośrodków „Rys”-Repki, Wyrozęby, Korczew i „Jodła”-Jabłonna lacka, Obwodu „Sep”, Proso”- Sokołów Podl. Uczestników Operacji „Burza’ będącej powstańczym zrywem narodu polskiego przeciw niemieckim najeźdźcom

Pozwolę sobie przypomnieć, że Akcja „Burza” rozpoczęła się wczesną wiosną 1944r. na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej, a następnie w miarę przesuwania się frontu niemiecko-sowieckiego na Zachód podejmowana była na kolejnych terenach Polski. Na naszym Podlasiu Operacja „Burza” rozpoczęła się w lipcu 1944r. .

 

„Burza”

Głównym zadaniem Armii Krajowej , siły zbrojnej Polskiego państwa Podziemnego, było przygotowanie powstania powszechnego, wywalczenie utraconej niepodległości. Forma jaką miały przyjąć te działania, to wystąpienia zbrojne sił podziemnych przeciwko Niemcom, a następnie - w stosownym momencie -  przez jednostki desantowe  armii polskiej na Zachodzie oraz siły alianckie. Tym „zamierzonym działaniom nadano kryptonim „Burza”

„Burza” w założeniach Rządu polskiego na Uchodźtwie, Delegatury Rządu na Kraj i Komendy Głównej Armii Krajowej miała osiągnąć dwa cele : polityczny i wojskowy. Wojskowy polegał na zaatakowaniu wszystkimi siłami  Armii Krajowej wojsk niemieckich, a ściślej – tylnych straży armii cofających się pod naporem  Armii Czerwonej. Celem politycznym było utworzenie na obszarach wyzwolonych władzy administracyjnej  podporządkowanej legalnemu rządowi polskiemu w Londynie. Władza ta miała reprezentować sprawy polskie wobec Związku Radzieckiego, jako siła sojusznicza lecz w pełni suwerenna. Odrzucano zupełnie konflikt zbrojny z Sowietami.

W lipcu 1944 roku  powstały warunki do realizacji „Burzy”  w Podokregu Wschód „Białowieża” Obszaru warszawskiego Armii Krajowej. W wyniku czerwcowej ofensywy   Armii Radzieckiej wojska jej  szybko zbliżały się do granic Polski. Operacje w ramach „Burzy” podjęły formacje  Armii Krajowej na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej – Wołyń, Lwów, Nowogródek, Wilno. W drugiej połowie lipca 1944r.  Armia Czerwona przeszła Bug poniżej Brześcia, a jej zagony ruszyły na północ, na Podlasie.

24 lipca 1944r. gen. A. Skroczyński „Łaszcz”, komendant Okregu Warszawa Armii Krajowej, wydał rozkaz podjęcia działań przez Podokrag Wschód „Białowieża”. Obwód Sokołów Podlaski „Sęp, Proso” wchodził w skład „Białowieży”.

Plan „Burza” przewidywał dla Obwodu, trzy Ogniska Walki :

Małkinia – ważny węzeł komunikacyjny dróg kołowych i kolei oraz przeprawy przez rzekę Bug, łączący Centralną Polskę z Kresami Wschodnimi-Wieleńszczyzną.

Frankopol – przeprawa przez Bug na drodze Sokołów Podlaski-Drohiczyn

Sokołów Podlaski – siedziba władz okupanta pow. Sokołów-Węgrów oraz węzeł komunikacyjny dróg kołowych i ważna stacja kolejowa.

Do walki w nich przewidziano oddziały i ich szczegółowe zadania oraz wyznaczono trzy miejsca koncentracji w pobliżu Ogniska Walki, zasadniczych miejsc walki.

- Puszcza Sterdyńska – leśniczówka Smolarnia dla 4. Ośrodka i części 3. tj. dla gmin : Sterdyń, Olszew, Kosów Lacki, Chruszczewka i Sabnie.

- Lasy Repkowskie – leśniczówka Bażantarnia dla Ośrodków 2. i 3. tj. dla gmin : Repki, Wyrozęby, Korczew, Jabłonna Lacka.

- Lasy Rucheńskie –  na pograniczu z Obwodem Węgrowskim dla 1. Ośrodka tj. dla miasta Sokołowa Podlaskiego i gmin : Grochów, Kudelczyn, Kowiesy.

Zasadniczymi miejscami walki oddziałów uformowanych w miejscach koncentracji miały być wymienione Ogniska Walki oraz rejony wzdłuż osi następujących dróg : Ceranów-Sterdyń, Jabłonna Lacka-Bujały –Sokołów Podlaski, Frankopol-Repki-Sokołów Podlaski.

Komendant Obwodu AK „Proso” mjr Jerzy Sasin-„Rosa” zarządził  mobilizację na wtorek 25.07 1944r. i koncentracje w wyznaczonych miejscach

Lasy Repkowskie : leśniczówka Bażantarnia – przybyło około 1000 ludzi, żołnierzy AK i ochotników. Komendantem zgrupowania w Bażantarni był rtm. Jan Buraczewski ”Zych”, a jego z-cą  por. Eustachy  Czuma (”Tur”).  Ze zwartych  oddziałów  przybyły :

- Oddział E. Czumy („Tur”) w sile  około 160 żołnierzy

- Drużyna Saperów plut. Wacława Gilewicza („Niski”) pod dowództwem ppor. Wacława Piekarskiego („Jastrzębiec”)

- Zwiad konny por. „Podkowy” w sile 7 ułanów wyposażonych  przez Kamilę Moczulską („Kama”) z Frankopola w konie z oporządzeniem.

Z tych oddziałów oraz z oddziałów ”Sicza” i „Zbigniewa”, przybyłych ze Smolarni w nocy 27/28  07. 1944r. i ochotników uformowano II/22pp z następującą obsadą personalną  dowództwa :

- D-ca II/22pp –mjr Jerzy Sasin („Rosa”)

- Z-ca  dowódcy  II/22pp –rtm. Jan Buraczewski („Zych”)

- D-ca  4. kompanii kpt Stanisław Dębiński  („Sicz”)

- D-ca  5. Kompanii por./kpt Kazimierz Budny („Zbigniew”)

- D-ca 6. Kompanii por. Eustachy Czuma (Tur”)

- D-ca saperów –ppr. Wacław Piekarski („Jastrzębie”)

- D-ca łączności por. Stanisław Snida 9”Wańka”)

- Funkcje Kwatermistrza Zgrupowania w Bażantarni sprawowała Kamila Moczulska z Frankopola  („Kama”). Dowoziła żywność, jak długo było można.

Zgodnie z rozkazem bojowym d-twa Ogniska Walki Frankopol z 01.02. 1944 podpisanym przez z-cę komendanta Obwodu „Proso” mjr „Moro” dwie kompanie – 4. I 5. Z plutonami 9, 10, 11, 12, 13, 15 II/22pp dostały zadanie obrony lewego brzegu Bugu w granicach : lewo – Glinne włącznie, prawa- Zajączniki włacznie. Prawym sąsiadem obrony Frankopola był II/22pp, który kompaniami 7, 8 i 9 – plutony 19, 20, 21, 22, 23, 24 25, 26, 27  bronił Bugu w granicach  : lewa Zajączniki włącznie, prawo Osłowo włącznie. Baon III/22pp został wystawiony przez Obwód Siedlecki. Na rozkaz jego komendanta „Ziemowita” d-two III/22pp objął kpt „Baca” (nn), co ustanowił na odprawie w Górkach w Pałacu Zylber-Platerów w VI/VII 1944r. D-cą 8. Kompanii był kpt. „Kit”. Dowódcą jednego z plutonów został ppor. Lucjan Czarnocki „Brzoza”. Lewym sąsiadem był zapasowy baon 22/pp pod dowództwem majora „Moro”, który stoczył zwycięską bitwę pod Jagodnikiem 28. 07. 1944r.

W lasach repkowskich oddziały AK pozostawały od  25. 07. 1944r. do 30. 07. 1944r. W niedzielę 30. 07. 1944r.  nastąpił wymarsz II/22pp z Bażantarni. Najpierw przeprowadzono rozpoznanie. Zwiad konny natknął się na oddział niemiecki i stoczył z nim walkę, w czasie której zginął Edward Wilk „Burza” z Dabrówki k/Sterdyni. Pochowano go na miejscu śmierci. Inny patrol wziął pod Kamianka do niewoli niemieckich zwiadowców konnych. Wymarsz Baonu nastąpił wieczorem.

Postępy ofensywy Armii Czerwonej i ich złowieszcze zamiary wobec Armii Krajowej sprawiły, iż jednostki Obwodu zostały rozwiązane. Akcja „Burza” została zakończona nie osiągnąwszy zamierzonych celów.

Przedstawione w skrócie wydarzenie historyczne wraz z przebiegiem działań zbrojnych pragniemy upamiętnić, aby pokolenia Polek i Polaków wyrosłe w wolnej Polsce utrwaliły swą pamięć historyczna i wyrosły w poczuciu dumy ze swych przodków, służących ofiarnie ojczyźnie.

                                                                                 Ewa Czarkowska

Zdjęcia (6)

{"register":{"columns":[]}}