Środowisko naturalne
Powiat przasnyski zaliczany jest do wschodniej części Wysoczyzny Ciechanowskiej (należącej do makroregionu Niziny Północnomazowieckiej) usytuowanej na pograniczu z Równiną Kurpiowską, wchodzącą w skład Nizin Środkowopolskich. Niewielkie obrzeża północno-zachodniej części powiatu leżą w obrębie Wzniesień Mławskich – najbardziej malowniczego obszaru powiatu. Ze względu na znaczną wysokość (235 m.n.p.m.) i dominującą szatę roślinną, nazywany jest „Górami Dębowymi”. Na pozostałych obszarach dominuje mało urozmaicony krajobraz równinny. Geologicznie powiat zbudowany jest z utworów moreny czołowej. Zaznaczają się tu dwa wały morenowe. Jeden z nich ciągnie się z rejonu Mchowa w kierunku północno-zachodnim do granic powiatu (w kierunku wsi Krzynowłoga Mała), drugi z rejonu wsi Osówiec Szlachecki w kierunku zbliżonym do pierwszego.
Powiat należy do obszaru „Zielone Płuca Polski”, którego ideą jest integracja ochrony środowiska z rozwojem gospodarczym i postępem cywilizacyjnym, czyli zasada zrównoważonego rozwoju. „Zielone Płuca Polski” objęły tereny najbardziej wartościowe pod względem przyrodniczym i stosunkowo mało zmienione działalnością człowieka. Do takich obszarów należy powiat przasnyski, którego niewątpliwym atutem środowiskowym są pozostałości Puszczy Kurpiowskiej wraz z jej różnorodnością biologiczną i krajobrazową. Ich duża wartość przyrodnicza wiąże się ze stosunkowo małym stopniem ingerencji antropogenicznej, co pozwoliło zachować naturalne zbiorowiska roślinne i zwierzęce, a także walory krajobrazowe lasów, rzek i ich dolin. Brak rozwiniętego przemysłu oraz atrakcyjność przyrodnicza tych terenów mogą stanowić podstawę do rozwoju turystyki.
Sieć hydrograficzną powiatu tworzą następujące rzeki:
- Orzyc - na odcinku 35 km o szerokości 6 m i średniej głębokości ok. 1,2 m.
- Węgierka - na odcinku 27 km o szerokości 4 m i średniej głębokości ok. 0,5 m.
- Omulew - na odcinku 16 km o szerokości 6 m i średniej głębokości ok. 1,2 m.
- Płodownica - na odcinku 19 km o szerokości 4 m i średniej głębokości ok. 0,7 m.
- Morawka - na odcinku 18 km o szerokości 3 m i średniej głębokości ok. 0,5 m.
- Ulatówka - na odcinku 21 km o szerokości 3 m i średniej głębokości ok.0,7 m.
Poza wymienionymi wyżej rzekami na terenie powiatu występuje szereg niewielkich rzek i cieków wodnych.
Powiat przasnyski w całości zlokalizowany jest na terenie głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 215 Subniecka Warszawska. Mieszkańcy powiatu zaopatrywani są w wodę pitną z sieci wodociągowych, funkcjonujących niezależnie w poszczególnych gminach i zasilanych wodami z ujęć podziemnych. Dla powiatu przasnyskiego charakterystyczne są średnie zasoby wód podziemnych poziomu czwartorzędowego. Czystość wód powierzchniowych i podziemnych w powiecie (klasa czystości): wody powierzchniowe – klasa IV, wody podziemne – klasa III i IV.
Na terenie powiatu nie występują obszary naturalnych zagrożeń geologicznych, w tym zagrożeń mas ziemnych/skalnych.
Klimat powiatu przasnyskiego podobnie jak całego województwa mazowieckiego, ma charakter przejściowy, pomiędzy morskim, a kontynentalnym. Wraz z przemieszczaniem się na wschód, coraz mocniej zaznaczają się wpływy klimatu kontynentalnego, co ma bezpośrednie przełożenie na niższe średnie temperatury w zimie, większe roczne amplitudy temperatur oraz krótszy okres wegetacyjny. Przeciętne opady wahają się w granicach 730-360 mm a temperatura od -34C do 36C. Maksymalna różnica temperatur wynosi około 70C.
Na terenie powiatu przeważają gleby wytworzone na utworach polodowcowych: gleby bielicowe, powstałe na podłożu piaszczystym, we wschodniej części pochodzenia leśnego, w południowej i południowo-wschodniej – wytworzone z gliny zwałowej oraz piasków naglinowych i naiłowych i gleby mułowo-torfowe i glejsowe. Aż 64% jego powierzchni zajmują użytki rolne. Grunty orne charakteryzują się znacznym, wynoszącym 23,3% udziałem gleb II i III klasy zaliczanych do najwyższej przydatności rolniczej i gleb chronionych. Łączny udział gleb bardzo dobrych i dobrych (II-IV kl.) wynosi 69,6% wszystkich gruntów ornych. Pomimo, że gleby w powiecie zaliczane są w skali województwa do mało zdegradowanych i zdewastowanych działalnością człowieka, to dla utrzymania takiego stanu konieczne są działania dotyczące głównie rekultywacji wyrobisk po eksploatacji kruszywa i nieczynnych składowisk odpadów. Wskazane są również zalesienia (gruntów porolnych niskich klas) i zadrzewienia śródpolne dla poprawy warunków agroklimatycznych.
Na terenie powiatu znajduje się Krośnicko-Kosmowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 3982 ha. W północno-wschodniej części powiatu znajdują się dwa obszary Natura 2000, tj. obszar specjalnej ochrony ptaków Doliny Omulwi i Płodownicy PLB 140005 o powierzchni 34 386,66 ha oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Zachodniokurpiowskie Bory Sasankowe PLH 140052 o powierzchni 2 214.06 ha.
