Państwowe Ognisko Plastyczne w Starachowicach

Marcin Bondarowicz autorem nowego Pocztu Królów Polskich. Pierwsza naukowa rekonstrukcja wizerunków dynastii Jagiellonów.

- Dlaczego Jagiellonowie? Dynastia ta często kojarzona ze złotym wiekiem Polski i wciąż budzi wiele emocji. ”186 lat panowania Jagiellonów pozostawiło po sobie zarówno sukcesy, jak i porażki. Władcy z tej dynastii rozszerzyli wpływy na Czechy i Węgry, ale często działali chaotycznie” – zauważa redaktor Naczelny National Geographic Polska i pomysłodawca Nowego Pocztu Jagiellonów, Łukasz Załuski. W jego ocenie w ten sposób powstały najwierniejsze dotychczas rekonstrukcje twarzy władców z dynastii Jagiellonów.

Epoka Jagiellonów określana jest w dziejach Polski jako jej „złoty wiek”. Jak naprawdę wyglądali ówcześni władcy? National Geographic Polska we współpracy z ekspertami przygotował Nowy Poczet Jagiellonów.

Od strony naukowej nad projektem czuwała prof. Bożena Czwojdrak z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Za realizację graficzną odpowiadał Marcin Bondarowicz, rysownik i ilustrator, laureat setek nagród i wyróżnień w konkursach na rysunek oraz ilustracje prasową w kraju i za granicą.

- „Do redakcyjnego projektu pod nazwą - Jak naprawdę wyglądali władcy Polski zaprosił mnie Łukasz Załuski Redaktor Naczelny National Geographic Polska, z którym niejednokrotnie miałem przyjemność współpracować. Nad projektem współpracowali przedstawiciele trzech grup: dziennikarze National Geographic Polska, historycy i genetycy/eksperci oraz firma technologiczna, która na podstawie ilustracji mojego autorstwa odpowiedzialna była za generowanie modeli AI” – mówi autor nowego Pocztu Królów Polskich Marcin Bondarowicz.

W pierwszym etapie dziennikarze i historycy zebrali jak najbogatsze źródła z epoki zawierające współczesne władcom wizerunki na monetach, w księgach i w kronikach oraz opisy pisane wyglądu władców i dane genetyczne. Patronem technologicznym projektu była firma Airev.us, który specjalizuje się w generatywnej sztucznej inteligencji. Pomysł zaś polegał na „nakarmieniu" sztucznej inteligencji jak największą liczbą źródeł ikonograficznych. Głównym jednak wyznacznikiem wizerunków Jagiellonów z Władysławem Jagiełło na czele były rysunki oraz ilustracje autorstwa Marcina Bondarowicza. To właśnie na podstawie jego rysunków AI wygenerowała spójne obrazy prezentujące władców Polski. Wygenerowane modele ostatecznie poddane zostały obróbce finalnej i tym samym dostosowane do rysunkowych pierwowzorów. Kompleksowo zajął się tym również Marcin Bondarowicz.

- „Jako artysta, rysownik musiałem zmierzyć się z mocno utrwalonymi obrazami autorstwa Jana Matejki. Jego Poczet królów niemal całkowicie zdominował bowiem zbiorową wyobraźnię, mimo że w dużej mierze stanowił autorską wizję artysty. Chciałem przeformułować to obrazowanie, stworzyć całkowicie nowe wizerunki władców Polski w oparciu o dostępne źródła i opracowania naukowe” – tłumaczy Marcin Bondarowicz.

Przy koloryzowaniu wizualizacji przez Bondarowicza wspierał go Mateusz Doroszko – inżynier z firmy AI REV.

 

Istotne znaczenie w procesie powstawania wizerunku Władysława Jagiełły miały studia nad dostępnymi źródłami historycznymi, ikonograficznym oraz kostiumologicznymi. Kluczową rolę odgrywał tu ekspert naukowo historyczny projektu. Nad zgodnością wizerunków ze źródłami czuwała dr hab. Bożena Czwojdrak, prof. Uniwersytetu Śląskiego, uznana badaczka, historyczka i ekspertka w dziedzinie epoki Jagiellonów.

 

- „Podstawą pracy nad każdą postacią był gruntowny historyczny research – mówi prof. Bożena Czwojdrak – Potem wraz z rysownikiem uszczegóławialiśmy każdy element twarzy, fryzury, koloru oczu, kształt nosa, ust, brody. Podobnie z figurą władczyni bądź władcy, strojem, kolorem tegoż, jeśli któryś z nich miał – o czym wiemy – ulubione barwy. Na podstawie naszych ustaleń i dokumentacji zdjęciowej rysownik szkicował postać”.

 

​- „Każdy potwierdzony szczegół twarzy oraz znaki szczególne osoby portretowanej mają kolosalne znaczenie w budowaniu prawdopodobnego wizerunku. Cały proces przypomina nieco pracę rysownika policyjnego. Bardzo ważne są tu proporcje, uchwycenie właściwych kształtów oraz relacji zachodzących pomiędzy nimi. W naszym przypadku "ślad pamięciowy" utrwalony w opisie historycznym jest mocno subiektywny dlatego rysownik często musi opierać się na własnym doświadczeniu oraz intuicji. Nie bez znaczenia jest również wiedzą dotycząca antropologii oraz umiejętność uwzględnienia naturalnych procesów starzenia w dostosowaniu wizerunku do przyjętego wieku portretowanej osoby – opowiada Marcin Bondarowicz, twórca nowych wizerunków dynastii Jagiellonów.

 

Redakcyjny projekt National Geographic Polska był rozciągnięty w czasie, powstawał na przestrzeni kilku miesięcy. Wizerunek Władysława II Jagiełły otwiera katalog Jagiellonów. I tak w etapie Jagiellońskim kolejno pracowaliśmy nad stworzeniem wizerunków:

 

Władysława II Jagiełły

Jadwigi Andygaweńskiej

Władysława III Warneńczyka

Kazimierza IV Jagiellończyka

Jana I Olbrachta

Aleksandra Jagiellończyka

Zygmunta I Starego

Bony Sforzy

Zygmunta II Augusta

Anny Jagiellonki

 

„Nowy wizerunek Władysława Jagiełły, fundatora dynastii Jagiellonów, powstawał etapami. Poszczególne części twarzy rysowane były oddzielnie, w powiększeniu, a następnie łączone w całość, składając się na docelowy portret. Etap rysunkowy składał się z dwóch części. Pierwsza dotyczyła wykonania studium anatomicznego głowy, druga zaś stworzeniu rysunków całej postaci w planie amerykańskim. Docelowy rysunek zarówno głowy jak i całej postaci poprzedzony był serią szkiców detali oraz poszczególnych elementów składowych danego studium”. - tak o tajnikach oraz etapach pracy nad nowym wizerunkiem władców Polski opowiadał Marcin Bondarowicz, artysta – ilustrator, laureat wielu międzynarodowych nagród za rysunki oraz ilustracje prasowe.

Nowy poczet Jagiellonów zaprezentowany podczas konferencji prasowej w czwartek 20 marca ma być początkiem długofalowego projektu edukacyjnego. „Na łamach magazynu National Geographic Polska oraz serwisu national-geographic.pl systematycznie publikowane będą kolejne wizerunki władców, cykle artykułów oraz materiały edukacyjne” – czytamy w materiale informacyjnym wydawcy „NG”. Bieżący numer National Geographic Polska dostępny będzie w od 20 marca. Numer w sprzedaży dostępny do 16.04.2025. Na okładce nowy wizerunek Władysława II Jagiełły autorstwa Marcina Bondarowicza.

 

Z efektami zespołu ekspertów pracujących nad Nowym Pocztem Jagiellonów można zapoznać się w kwietniowym wydaniu National Geographic Polska (4/2025).

_______________________